«محمدعلی تسخیری»، روز ۲۸مرداد۱۳۹۹ در حالی چشم از جهان فروبست که تشکیلاتی بزرگ و پرهزینه را برای جانشینان خود در «مجمع تقریب مذاهب اسلامی» به یادگار گذاشت. او در آخرین روز تابستان ۱۳۸۰ با حکم آیتالله «خامنهای» به سمت دبیرکلی این مجمع منصوب شد. با اینکه او در سال ۱۳۹۰ از مقام خود استعفا داد، اما تا آخرین روزهای زندگی خود همچنان نفر اول این تشکیلات باقی ماند. او در مقام مشاور رهبر جمهوری اسلامی ایران «در امور اسلام» و همینطور رییس شورای عالی تقریب مذاهب همچنان حضوری فعال در مجمع داشت، تا آنجا که تا اواخر خرداد در برخی جلسات مهم حاضر میشد، مثل جلسه «کمیته برنامه بودجه سال ۱۳۹۹ مجمع تقریب» که آنقدر اهمیت داشته است که آقای تسخیری در شرایط بیماری و کرونا و کهولت سن خود را به آن برساند. درباره تشکیلات مجمع تقریب مذاهب چه میدانیم؟ بودجه آن از کجا تامین میشود و اهداف و دستاوردهایش چیست؟
***
درباره تشکیلات مجمع تقریب مذاهب چه میدانیم؟ تشکیلات مجمع تقریب مذاهب یکی از نخستین سازمانهایی است که در سال ۱۳۶۹ آیتالله خامنهای پس از رهبری اقدام به تاسیس آن کرد. تاسیس این سازمان را شاید بتوان یکی از نخستین ماجراجوییهای او برای گسترش حوزه نفوذ خود در میان علمای کشورهای مسلمان ارزیابی کرد.
این سازمان در سال ۱۳۶۹ تاسیس شد. اعضای شورای عالی این مجمع که از سوی رهبر جمهوری اسلامی معرفی میشوند ۲۲ نفرند که ۱۳ ایرانی و ۹ نفر از اتباع مالزی، عمان، یمن، سودان، مصر، افغانستان، پاکستان و آمریکا (محمد العاصی) در آن حضور دارند. در این شورا هیچ فردی از اتباع عربستان، قطر، بحرین، امارات یا ترکیه وجود ندارد.
در استراتژی مصوب این مجمع ۶ هدف برای آن تعیین شده است. این مجمع هر ساله «کنفرانس وحدت اسلامی» برگزار میکند، اما اگر کسی سوال کند گزارش عملکرد مجمع تقریب مذاهب در این مدت چه بوده، یا منابع مالی و بودجه آن صرف چه کارهایی شده و چه دستاوردهایی -حتی در جهت رسیدن به اهداف تعیینشده برای آن- داشته است، جواب مستندی برای آن پیدا نمیکند.
حساب و کتاب اعتباراتی که از محل بودجه دولتی به مجمع تقریب مذاهب اسلامی داده میشود، نشان میدهد که این تشکیلات با احتساب روزهای تعطیل هر ۲۴ ساعت ۱۴۱ میلیون تومان بودجه دولتی میگیرد.بودجه تقریب مذاهب حساب و کتاب اعتباراتی که از محل بودجه دولتی به مجمع تقریب مذاهب اسلامی داده میشود، نشان میدهد که این تشکیلات با احتساب روزهای تعطیل هر ۲۴ ساعت ۱۴۱ میلیون تومان بودجه دولتی میگیرد.
اسناد بودجه سال ۱۳۹۹ نشان میدهد که امسال برای خود مجمع اعتباری ۳۲ میلیارد تومانی در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر برای تشکیلات «دانشگاه مذاهب اسلامی» هم که زیر نظر مجمع اداره میشود بودجهای ۱۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی در نظر گرفته شده است. به عبارتی؛ سهم مجمع تقریب مذاهب از بودجه امسال برابر با ۵۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون است. اگر این عدد را به ۳۶۵ روز سال تقسیم کنیم، به این نتیجه میرسیم که روزانه ۱۴۱ میلیارد تومان از منابع عمومی کشور در اختیار مجمع تقریب مذاهب اسلامی قرار میگیرد.
بودجه این تشکیلات در سالهای گذشته کمتر از این نبوده است. چنانکه بازخوانی اسناد بودجه سالانه از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ حاکی از آن است که طی ۵ سال، بیش از ۱۵۷ میلیارد تومان اعتبارات دولتی به مجمع تقریب مذاهب اختصاص داده شده است.
بودجه این مجمع در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۲ میلیارد تومان پیشبینی شده است؛ حدود ۴ میلیارد تومان بیشتر از بودجه سال ۱۳۹۸. مجمع تقریب مذاهب در سال ۱۳۹۷ بیش از ۳۷ میلیارد تومان بودجه دولتی در اختیار داشت. این رقم در سال ۱۳۹۶ برابر ۳۲ میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۵ حدود ۲۸ میلیارد تومان بود.
دانشگاه مذاهب اسلامی هم به طور رسمی زیرمجموعه مجمع تقریب است و به طور مستقیم از سوی همین تشکیلات اداره میشود. اسناد بودجه سالانه ۵ سال اخیر نشان میدهد که در فاصله سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ در مجموع ۶۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بودجه دولتی به این دانشگاه اختصاص یافته است.
بودجه این دانشگاه به ترتیب در سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹، برابر ۱۰ میلیارد تومان، ۱۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان، ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان، ۱۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و امسال برابر ۱۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده است.
در این سالها البته میزان تورم قابل ملاحظه و چشمگیر بوده است، چنانکه اگر بودجههای اختصاص داده شده به این مجموعه را به ارزش روز حساب کنیم، به این نتیجه میرسیم که در این ۵ سال بودجهای به ارزش بیش از ۳۶۲ میلیارد تومان در اختیار این مجموعه قرار گرفته است.
البته باید اضافه کرد که بودجه دولتی تنها منبع مالی مجمع تقریب مذاهب نیست. آنطور که در «دانشنامه مجازی اهل بیت» (ویکهشیعه) نوشته شده است که این سازمان علاوه بر بودجه میتواند از محل «موقوفات، نذورات و کمکهای دریافتی از محل وجوهات شرعیه»، «درآمدهای متفرقه»، «کمک بلاعوض اشخاص حقیقی و حقوقی»، «دریافت وام با تصویب شورای عالی از منابع مختلف در مواقع ضروری» و «سایر درآمدهایی که منابع آن به تصویب شورای عالی برسد»، تامین مالی شود.
با این حال هیچ گزارش عملکرد تفصیلی در سایت این سازمان به چشم نمیخورد و دقیقا معلوم نیست این مجمع میلیاردها تومان بودجه دولتی و رقم نامشخص منابع مالی دیگر را صرف چه کارهایی در داخل یا خارج از کشور میکند.
مقایسه بودجه دانشگاه مذاهب اسلامی با بودجه دانشگاههای دیگر در بودجه امسال برای ۲۶۶ ردیف برای دانشگاهها، دانشکدهها، موسسات آموزش عالی و موسسات پژوهشی وابسته به وزارت علوم حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است.
در مقام مقایسه ارزش ردیف بودجه ۱۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی دانشگاه مذاهب اسلامی بیشتر از ۱۴۴ ردیف بودجه دانشگاهی است.
هیچ اطلاع دقیقی از اینکه این دانشگاه چه تعداد استاد و کارمند و دانشجو دارد در دست نیست. در سایت این دانشگاه صرفا گفته شده است که سه دانشکده «فقه و حقوق مذاهب اسلامی»، «دانشکده علوم قرآن و حدیث» و «دانشکده کلام، فلسفه و ادیان» در این دانشگاه وجود دارند که در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به دانشجویان مدرک میدهند. دانشجویان از طریق کنکور سراسری و پس از قبولی در مصاحبه شفاهی به عنوان دانشجو در این دانشگاه پذیرفته میشوند.