چهل سال پیش در چنین روزی شاه ایران در تبعید درگذشت

محمدرضا شاه پهلویدویچه وله :محمدرضا پهلوی، پادشاه ایران ۳۷ سال بر این کشور حکمروایی کرد. او در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۷ به همراه ملکه ایران فرح دیبا مجبور به ترک وطن شد. شاه ایران دیگر به کشورش بازنگشت و ۴۰ سال پیش در پنجم مرداد ۱۳۵۹ در غربت درگذشت.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی به مناسبت ۴۰ مین سالگرد مرگ محمد رضا پهلوی، پادشاه پیشین ایران نوشته است که شاه ایران پنجم مرداد (۲۶ ژوئیه ۱۹۸۰) بر اثر سرطان در قاهره درگذشت و انور سادات، رئیس جمهوری مصر آخرین هم‌پیمان وفادار به او بود و برای پادشاه پیشین ایران تشییع پیکر پرشکوه برگزار کرد.

شاه پیشین ایران در ژانویه ۱۹۷۹ به دنبال اعتراض‌های خیابانی ایران را ترک گفت. او در آن روزها آرزو داشت پس از ۳۷ سال سلطنت تا سال ۲۰۰۰ کشور خود را به پنجمین قدرت جهان تبدیل کند. اما این آرزوی او عملی نشد. آیت‌الله روح‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی، در فوریه ۱۹۷۹ از پاریس به تهران بازگشت و دست به تأسیس جمهوری اسلامی ایران زد.

این گزارش می‌افزاید، شاه پیشین ایران در آن زمان میان کشورهای مراکش، باهاما، مکزیک، آمریکا و پاناما آواره بود تا اینکه انور سادات، رئیس‌جمهوری مصر او را در ۲۴ مارس ۱۹۸۰ با آغوشی باز پذیرفت.

پادشاه ایران سرنوشتی تلخ داشت. بیماری او به محض ورود به مصر عود کرد به گونه‌ای که با هلیکوپتر به بیمارستان نظامی منتقل شد.

پادشاه سابق ایران به همراه همسرش فرح دیبا، ملکه پیشین ایران و چهار فرزند دیگر خود در قصری در قاهره ساکن شدند اما سلامتی او رو به وخامت گذاشت.

انور سادات ساعاتی پس از مرگ شاه به جهانیان خبر داد که "در غم و اندوه فراوان" به سر می‌برد و "یک دوست و برادر" خود را از دست داده است.

رئیس جمهور مصر در سوگ  شاه گفت، بگذارید تاریخ وظیفه داوری درباره محمدرضا پهلوی را برعهده گیرد. او تاکید کرد که شاه ایران را به عنوان یک رهبر و مسلمان به رسمیت می‌شناسد و به او احترام می‌گذارد. انور سادات تا آخرین لحظه به رغم انتقادات در جهان اسلام و در کشورش مصر، به دوستی با شاه ایران وفادار ماند و او را " شاه "می‌خواند.
خشنودی رهبران شیعه ایران از مرگ شاه
واکنش‌ها به مرگ شاه اما متفاوت بود. در تهران مقامات تازه به قدرت رسیده ایران ابراز خوشحالی می‌کردند. تهران تایمز درباره خبر مرگ شاه در آن زمان نوشت: "خون آشام قرن مرده است". روزنامه‌های ایران با عناوینی چون "فرعون مرده است" این خبر را منتشر می‌کردند.

روزنامه جمهوری اسلامی، روزنامه حزب جمهوری اسلامی، ایالات متحده را به قتل پادشاه تبعیدی متهم کرد.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که در آن زمان رئیس مجلس بود، مرگ شاه را "یک مشکل کوچک و بدون اهمیت" توصیف کرد.

دانشجویان تندروی "خط امام" که حدود نه ماه پیش از آن ۵۲ آمریکایی را در سفارت آمریکا در تهران گروگان گرفته بودند، خواهان استرداد شاه شده بودند.

گروگان‌گیرها در آن زمان تهدید کرده بودند که گروگان‌های آمریکایی تنها پس از بازگشت دارایی‌های شاه به ایران آزاد می‌شوند.

مراسم تشییع پیکر شاه، در چهارچوب یک مراسم و تشریفات رسمی و دولتی در مصر در تاریخ ۲۹ ژوئیه برگزار شد و بیش از ۱۰۰ هزار نفر در آن شرکت کردند. تابوت به پرچم ایران آراسته شده بود. نمایندگان سایر خانواده‌های سلطنتی از جمله کنستانتین، پادشاه یونان در این مراسم شرکت داشتند. کشورهای آمریکا، فرانسه ، بریتانیا ، ژاپن، استرالیا و اسرائیل سفیران خود را به این مراسم فرستادند.

در میان سوگواران ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا نیز حضور داشت که "سیاست سرد" دولت وقت ایالات متحده در قبال شاه، این هم‌پیمان ۳۰ ساله آمریکا را مورد انتقاد قرار داد و آن را "شرم‌آور" خواند.
پیام فرح پهلوی به مناسبت چهلمین سالروز درگذشت شاه
شهبانو فرح پهلوی به مناسبت چهلمین سالروز درگذشت شاه پیشین ایران نامه‌ای خطاب شاه نوشت که گزارشی است از وضعیت اسفبار ایران امروز. او می‌نویسد: «نیستید تا ببینید که در این چهل سال در نتیجه‌ی سوء رفتارها، ندانم‌کاری‌ها و فسادها، ایران شما، یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان، امروز تبدیل به کشوری با اکثریت مردمی فقیر، محتاج و گرسنه شده است.»

فرح پهلوی در نامه خود می‌افزاید: «اقتصاد ورشکسته شده و ارزش پول ملی سهمگین سقوط کرده و حتی خاک ایران را می‌فروشند.» او در بخشی از پیام خود  یادآور شده که "وظیفه عظیم نجات میهن و باز سازی کشور" بر عهده جوانان کشور است.

فرح پهلوی، ملکه پیشین ایران در بخش دیگری از پیام خود آورده است که شاهزاده رضا پهلوی، فرزندش هم بر این باور است که «تغییر و تحول ملی... باید بدون دخالت بیگانگان و فقط به دست ایرانی انجام گیرد.»