آیا جهش D۶۱۴G می‌تواند موفقیت واکسن کرونا را به خطر اندازد؟

بی بی سی :در روزهای اخیر چند گروه تحقیقاتی و شرکت داروسازی از موفقیت در آزمایش‌های اولیه واکسن کرونا خبر دادند. در بریتانیا واکسن دانشگاه آکسفورد نتایح بسیار امیدوارکننده‌ای داشته و اگر همه چیز خوب پیش برود ممکن است واکسن تا پایان سال ۲۰۲۰ به مرحله تولید برسد اما دسترسی وسیع در زودترین حالت، در سال آینده میلادی ممکن خواهد بود. اکنون که به نظر می‌رسد ساخت واکسن با موفقیت پیش می‌رود این سوال مطرح است که آیا جهش ژنتیکی ویروس ممکن است این واکسن‌ها ناکارامد کند؟ یا ویروس را مسری‌تر یا کشنده‌تر کند؟

ویروس کرونایی که در حال حاضر دنیا را تهدید می‌کند، تفاوتی جزئی با ویروسی دارد که برای بار اول در چین شناسایی شد. ویروس کرونا در مقایسه با ویروسی مثل ‌آنفلوآنزا بسیار آهسته تغییر می‌کند. به دلیل پایین بودن نسبی ایمنی طبیعی در جمعیت، نبود واکسن و اندک بودن درمان‌های موثر، این ویروس برای تطابق زیر هیچ فشاری نیست. تا به حال هم با موفقیت خود را در گردش نگه داشته است.

با این حال کرونا جهش هم می‌کند و دانشمندان شاهد هزاران جهش در ژنتیک این ویروس بوده‌اند اما تا به حال فقط یک جهش بوده که ممکن است باعث تغییر رفتار این ویروس شود.

نام این جهش قابل توجه D۶۱۴G و مربوط به "پروتئین خاری" است که مهمترین سلاح کرونا برای ورود به سلول‌های بدن ماست. این جهش مدتی پس از شیوع اولیه در ووهان، احتمالا در ایتالیا رخ داده است و در حال حاضر در تقریبا ۹۷ درصد نمونه‌ها در سراسر دنیا دیده می‌شود.
مزیت تکاملی
اکنون سوال این است که آیا این جهش برای ایجاد مزیتی بوده یا جهشی تصادفی است. ویروس‌ها دائما جهش می‌کنند و بعضی از این تغییرهای ژنتیکی به تکثیر ویروس کمک می‌کنند و بعضی جلویش را می‌گیرند. بعضی جهش‌ها هم خنثی هستند. دکتر لوسی ون دورپ از دانشگاه یوسی‌ال لندن می‌گوید جهش‌های خنثی "محصول جانبی همانندسازی ویروس‌ها" هستند و بدون اینکه رفتار ویروس را تغییر دهند فقط "سوارش" می‌شوند.

جهشی که در ابتدای همه‌گیری رخ می‌دهد مثل جهش D۶۱۴G می‌تواند گسترش زیادی پیدا کند، پدیده‌ای که به آن "اثر بنیان‌گذار" می‌گویند. دکتر ون دورپ و همکارانش معتقدند این محتمل‌ترین توضیح برای شیوع وسیع این جهش است.

اما این توضیح هرچه بیشتر بحث‌برانگیز می‌شود و ویروس‌شناسان بیشتری، شاید اکثریت آنها با دکتر توشان دسیلوا از دانشگاه شفیلد هم‌عقیده‌اند که می‌گوید شواهد کافی هست که این جهش به ویروس فعلی یک "مزیت انتخابی" یا برتری تکاملی در مقایسه با نوع اولیه می‌دهد. او می گوید هنوز شواهد کافی وجود ندارند که نشان دهند این نوع مسری‌تر است ولی او مطمئن است که این جهش بی‌تاثیر هم نمی تواند باشد.

هیریون چو و مایک فرزان استادان دانشگاه اسکریپز در فلوریدا می‌گویند تحقیقات در شرایط آزمایشگاهی نشان داده ویروس جهش یافته راحت‌تر از ویروس جهش‌نیافته می‌تواند وارد سلول انسان شود. تغییر در پروتئین خاری که ویروس با آن به سلول انسان می‌چسبد، "چسبندگی را بیشتر و کارایی را بهتر می‌کند."

اما آنها از این جلوتر نمی‌روند. پروفسور فرزان می‌گوید تغییر در پروتئین خاری با "مسری‌تر شدن ویروس هم‌خوانی دارد اما آن را ثابت نمی‌کند."
جهش D۶۱۴G باعث تغییر سه اسید آمینه در پروتئین خاری می‌شود. ویروس کرونا با این پرونئین به سلول‌های انسان می‌چسبد
اثبات آزمایشگاهی
در دانشگاه نیویورک و در مرکز ژنوم این شهر، پروفسور نویل سانجانا که معمولا وقتش را به کار با کریسپر (قیچی ژنتیکی) برای ویرایش ژن می‌گذراند، قدمی فراتر رفته است. همکاران او ویروسی را در آزمایشگاه ویرایش کردند و پروتئین خاری آن را تغییر دادند. بعد آن را برای ورود به سلول انسان در رقابت با ویروس جهش‌نیافته‌ای قرار دادند که از ووهان به دست آمده بود. به عقیده او نتیجه این آزمایش نشان می‌دهد که حداقل در شرایط آزمایشگاهی، ویروس جهش‌یافته مسری‌تر از ویروس اولیه است.

دکتر ون دورپ اما می‌گوید "مشخص نیست" این آزمایش چقدر می‌تواند نمایانگر انتقال واقعی ویروس در افراد باشد. پروفسور فرزان می‌گوید این "تفاوت‌های بارز بیولوژیک" آنقدر شواهد "کافی و قابل ملاحظه" فراهم کرده که این جهش ویروس را مسری‌تر می‌کند.

بیرون آزمایشگاه، شواهد غیر مستقیم هم نشان می‌دهند که این جهش کرونا را مسری‌تر می‌کند. دو تحقیق نشان داده در نمونه‌برداری از بیماران آلوده به ویروس جهش‌یافته، تعداد بیشتری ویروس یافت می‌شود. این می‌تواند نشان دهد که بیماری‌زایی ویروس جهش‌یافته بیشتر است اما این دو پژوهش شواهدی نیافتند که نشان دهد ویروس جهش یافته بیماری شدیدتری ایجاد یا مدت بستری در بیمارستان را طولانی‌تر می‌کند.

به طور کلی سرایت بیشتر به معنی کشندگی بیشتر نیست و در واقع معمولا خلاف آن صادق است. هیچ دلیلی هم وجود ندارد که نشان دهد جهش کرونا برای بیماری‌زایی بیشتر یا کمتر بوده باشد.

در مورد مسری بودن، تعداد ویروس فقط نشان می‌دهد که در بدن یک فرد مشخص چقدر تکثیر شده و لزوما نشانه قابلبت سرایت نیست. در این زمینه "کارآزمایی بالینی" که "استاندارد طلایی" تحقیقات است انجام نشده است. در این کارآزمایی‌ها ممکن است حیوانات را با انواع مختلف ویروس آلوده کنند و ببینند کدام نوع شیوع بیشتری پیدا می کنند.

پرفسور بت کوربر در آزمایشگاه ملی لوس آلاموس درآمریکا، سرپرست یکی از این تحقیقات است. او می‌گوید اینکه جهش باعث افزایش تعداد ویروس در بدن می‌شود، با بیشتر شدن یافته‌ها، کمتر محل مناقشه است ولی هنوز اجماع وجود ندارد.
پروتئین خاری (زرد) ویروس کرونا که به گیرنده‌های (قرمز) یک سلول چسبیده استجهش در جهان همه‌گیر است
مشاهده اینکه عفونت‌زایی کرونا در کل جمعیت کمتر یا بیشتر شده آسان نیست بخصوص بعد از اخلال در شیوع با تدابیری مثل محدودیت و تعطیلی و قرنطینه که سیر شیوع را تغییر داده‌اند.

به گفته پرفسور کوربر ویروس جهش‌یافته در همه جا از جمله چین ویروس غالب شده که شاید یعنی مسری‌تر از نسخه اولیه است. هرجا هر دو نسخه هم زمان شیوع داشتند، نسخه جدید غالب شده است.

در واقع کرونای D۶۱۴G بسیار غالب و عامل همه‌گیری جهانی کنونی است. به احتمال زیاد این نسخه باعث همه‌گیری اولیه در نقاطی مانند بریتانیا و سواحل شرقی آمریکا شده است. شواهدی که نشان می‎دهند این جهش خنثی نبوده در حال افزایشند ولی به این معنی نیستند که ما باید دیدگاه خود را درباره ویروس و شیوع آن تغییر دهیم.

نکته امیدوارکننده این است که بیشتر واکسن‌های در دست تولید، بر اساس بخشی از پروتئین خاری ساخته می‌شوند که جهش نیافته و به همین دلیل این جهش نباید تاثیری بر این واکسن‌ها داشته باشد. شواهدی هم هستند که نشان می‌دهند نوع جهش‌یافته به همان اندازه نوع قبلی به پادتن حساس است.

چه جهش کرونا موثر باشد چه خنثی، می‌توان مطمئن بود که دانشمندان با هر عقیده‌ای، جهش‌های این ویروس را با دقت دنبال می‌کنند.
+3
رأی دهید
-0

نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.