پرونده‌های ناتمام در ایران: «در زندان چه بر سر فرزندم آمد؟»

بی بی سی :فراگیر شدن هشتگ "اعدام نکنید" در اعتراض به اعدام سه جوان ایرانی، روایت‌های دیگری از اعدام اعضای خانواده، خاکسپاری شبانه و کندن قبر در حیاط پیش چشم همگان آشکار کرد که بسیاری برای اولین بار آنها را می‌شنیدند.

این هشتگ بیش از ۱۰ میلیون بار استفاده شد و هزاران نفر دیگر روایت بازماندگان را خواندند؛ آنچنان که در این سال‌ها می‌خواستند بقیه بدانند بر آنها چه گذشته است.

کاربری به نام تکواژ نوشت: تایم‌لاین توییتر پر از زخم‌هایی است که هنوز تازه‌اند. اینقدر زیاد که توییت تکراری نمی‌بینی. به قدر همه هست. خیلی بیشتر حتی. چندین ملت دگر هم اگر بودند باز کم بودیم برای شمردن تک‌تک رنج‌ها.

بعضی از این روایت‌ها که هر کدام هزاران بار لایک و بازنشر شده، در این مطلب جمع‌آوری شده است.
دهه شصت؛ 'زیر این خاک پدر توست'
بهاره، فرزند عباسعلی منشی رودسری، دانشجوی پزشکی دانشگاه اصفهان که در سال ۶۷ اعدام شد، می‌گوید هشتگ "اعدام نکنید" باعث شد فرزندان خاوران همدیگر را پیدا کنند. او عکس برادرش را بر مزار پدرشان گذاشته و نوشته: "برای برادرم که در ۴ سالگی فهمید پدرم دیگه نمیاد که باهاش ماشین بازی کنه. برای برادرم که در ۴ سالگی بیلچه آورد خاوران تا خاک رو بکنه و پدرم رو ببینه."

بانو صابری، همسر آقای منشی رودسری که در جوانی با دو کودک تنها مانده، در توییتر درباره این عکس نوشته: "این بیژن پسر منه نشسته در خاوران در برابر پرسش او که اگه بابام مرده، کجا خاکه؟ من بردمش خاوران، تکه جایی را نشانش دادم و گفتم اینجا (جایی که نشسته) من چگونه می‌توانستم با پسر سه‌ساله‌ام از گورهای دسته‌جمعی حرف بزنم؟! به خاطر بیژن‌ها اعدام نکنید"
بهاره در توییت دیگری از "رنج" مرد جوانی به نام هومان موسوی نوشته است. فعال سیاسی که بارها بازجویی شده و در زندان بوده است. هومان موسوی شب یلدای ۱۳۶۵ در زندان عادل آباد شیراز به دنیا آمد. تا لحظه اعدام مادرش در دو سال بعد با او بود. پدرش هم در همان زندان اعدام شد.

منیرو روانی‌پور، نویسنده از اعدام برادر ۱۹ ساله‌اش گفته است: "می خواستم عکس برادرم را بذارم، عکس عباسی وقتی نوزده سالش بود، دیدم ندارم. یعنی نداریم و تمام این سال‌ها بعداز اعدامش، تو ذهن من بوده و با من بوده و من نیاز به عکس نداشتم تا حالا که می‌خواستم بگم: #اعدام_نکنید".

آیدین اخوان در کودکی پدرش را در اعدام‌های گروهی بی‌صدا از دست داد: "یه بغضی گوشه‌ گلومه وقتی امشب به شبهای تابستون ۶۷ فکر می‌کنم. همسری/پدری/مادری/برادری که ساک تحویل می‌گرفت و آروم اشک می‌ریخت، صدایی نداشت، شاید حتی نمی‌تونست دردش رو به نفر کناریش بگه. بسه دیگه #اعدام_نکنید"
آرون عسکری می‌گوید این قبر عموها و اقوام دیگرش است که در حیاط خانه‌شان دفن شده‌اندآرون عسکری، روزنامه‌نگار در موسسه عدالت برای ایران، عکسی از قبر عموها و اقوام دیگرش در روستایشان منتشر کرد: "این تصویری است که هر ساله زمانی که به روستا می‌رفتیم از بالکن خانه پدری با آن مواجه می‌شدم. رمضان و رضا ۱۴ و ۱۷ ساله که در سال ۶۰ مظلومانه تیرباران و در حیاط منزل دفن شدند."

بنفشه از پسرعمه‌هایش نوشته است: "برای پسرعمه‌هام کمال و احد که سال ۶۷ اعدام کردید. برای عمه‌ دلسوخته‌ام که حتی بهش نگفتید بچه‌هاش رو کجا دفن کردید. #اعدام_نکنید"

روزبه بوالهری، روزنامه‎نگار، از گیتا علیشاهی، دختر جوانی گفته که در همان روز بازداشت اعدام شد: "شاید بد نباشد از اشخاصی که از روی بدشانسی اعدام شدند یاد کرد. مثل گیتا علیشاهی که روز ٥ مهر ١٣٦٠ همراه با هم دانشگاهی‌اش در خیابان ویلا به یک پست بازرسی رسیدند. مامورین کیف عابران پیاده را جستجو می‌کردند. او همانجا بازداشت شد."
اعظم جنگروی، از دختران انقلاب نوشت: "برای آن دختری که در دهه شصت اول به او تجاوز کردند که باکره نباشد و بعد اعدامش کردند #اعدام_نکنید."

شاهین صادق‌زاده میلانی، مدیر اجرایی 'مرکز اسناد حقوق بشر ایران ' درباره پدرش نوشته است: "من نمی‌دانم پدرم در لحظات آخر چه گفته. هیچ گزارش موثقی به ما نرسیده. در هر صورت ولی #اعدام_نکنید."

شاهین صادق‌زاده میلانی، فرزند کامبیز صادق‌زاده میلانی است. یکی از ۱۱ عضو ناپدیدشده اولین محفل ملی بهاییان که از مرداد ۱۳۵۹ ناپدید شده‌اند و کسی نمی‌داند چه بر سر آنها آمده است.

سپهر عاطفی، از خانواده بهاییان اعدام‌شده دهه شصت داستان پدرش را تعریف کرده است: "برای پدربزرگم، جسد تیرباران شده‌ و گور بی‌نام و نشانش. برای پدر بیست‌ساله‌ام و رنج دفن جسد پدر و عمویش، در تاریکی نیمه‌شب در حضور سربازان. #اعدام_نکنید"

پدربزرگ سپهر عاطفی، عزت‌الله عاطفی افوسی کشاورز بهایی ۵۴ ساله بود که به گزارش بنیاد حقوق بشری برومند شهریور ۱۳۶۰ به همراه برادرش از پشت سر تیرباران شد. سربازان پسر جوان آقای عاطفی را مجبور کردند که گوری بکند و پدر و عمویش را که در کیسه پلاستیکی گذاشته بودند، شبانه دفن کند.

برنارد که توییتش نزدیک به سه هزار بار لایک خورده به آتش‌سوزی مشکوک و بحث‌انگیز سینما رکس در آبادان اشاره کرده است: "برای اون ۶۷۷ نفری که رفته بودن "گوزن‌ها" رو تو سینما ببینن. #اعدام_نکنید"
دهه هفتاد؛ زنجیره‌های قتل
پدر و مادر سعید زینالی سال‌ها به دنبال او بوده‌اندپویان مقدسی به قتل‌های زنجیره‌ای اشاره کرده و کودکی به نام کارون حاجی‌زاده که به طرز فجیعی هنگام قتل پدرش همراه او در خانه کشته شد و برادرش جسد او را پیدا کرد: "برای کودک ۹ ساله کارون ‌حاجی‌زاده که در کنار پدر شاعرش حمید حاجی‌زاده به ضرب ده‌ها چاقوی عیادی [ایادی] جمهوری اسلامی به قتل رسید."

پرستو فروهر، هنرمند و فرزند داریوش و پروانه فروهر، از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای نوشت: "به جای آن پروانه که عاشق آزادی و زندگی بود و شما او را وحشیانه کشتید می‌گوییم #اعدام_نکنید."

کتایون درباره هما دارابی نوشته است: "برای دکتر هما دارابی که سال ۷۲ در اعتراض نمادین به حجاب اجباری خودش رو در میدان تجریش به آتش کشید و در حالی سوخت و از دنیا رفت که صدای فریادش جایی شنیده نشد و هیچ روزنامه‌ی داخلی جرات نکرد علت واقعی مرگش رو چاپ کنه. "

رویا برومند از قتل عبدالرحمن برومند، رییس هیات اجرایی نهضت مقاومت ملی ایران در پاریس گفته است: "دستگاه مرگ، با اینکه چند هزار کیلومتر از ایران فاصله داشت، او را در امان نگذاشت. به یاد پدرم، عبدالرحمن برومند، که خیلی بچه‌ها را دوست داشت و از دیدن نوه‌هایش محرومش کردند.#اعدام_نکنید."

اما دهه هفتاد همزمان با قتل‌های زنجیره‌ای یادآور اعتراضات کوی دانشگاه هم است و دانشجویانی که همچنان از سرنوشت آنان خبری نیست از جمله سعید زینالی و زنی که همه‌جا به دنبال او می‌گردد.

مصی نوشت: "برای چشم‌های همچنان گریان مادر سعید زینالی بعد از ۲۱ سال. اعدام نکنید."
دهه هشتاد؛ 'چه بر سر دخترم آمد؟'
پرونده زندانیانی که در زندان جان باختند، مانند زهرا کاظمی، ستار بهشتی، کاووس سیدامامی و زهرا بنی‌یعقوب برای خانواده‌های آنان همچنان باز است.
از راست زهرا بنی‌یعقوب، پدر و خانواده او در مراسم خاکسپاری (عکس آرش عاشوری‌نیا)زهرا بنی‌یعقوب، پزشک جوانی بود که در زندان همدان جان داد و شکایت خانواده‌اش برای آنکه بفهمند چه بر سر او آمده به نتیجه نرسید. او را همراه نامزدش بازداشت کردند و سپس گفته شده که در زندان خودکشی کرده است. اما پدر و مادرش گفتند که پاهای او کبود بوده و از بینی و گوش او خون سرازیر بوده که می‌توانسته نشانه ضربه مغزی باشد.

محمد معینی، عکس آرش عاشوری‌نیا از مراسم خاکسپاری زهرا بنی‌یعقوب را منتشر کرده و گفته است: "پدر زهرا بنی‌یعقوب، زندانی سیاسی رژیم شاه، در روز تدفین دخترش. مهر۸۶ دخترش زنده وارد بازداشتگاه امر به معروف و نهی ‌از منکر همدان شد ولی زنده بیرون نیامد. یک‌سال بعد، خانواده داغدار، ملول از بی‌نتیجه ماندن پیگیری‌ها نامه تلخی منتشر کردند."

پرند هم نوشت: "برای مرگ مظلومانه زهرا بنی‌یعقوب و پرونده‌ای که بی‌مجازات متهمین مختومه شد."
دکتر سودبخش یک روز پیش از خروج از ایران بیرون مطبش به گلوله بسته شدیکی از پرخواننده‌ترین توییت‌ها مربوط به مرگ دکتر عبدالرضا سودبخش است که بیرون مطبش با گلوله کشته شد. قرار بود یک روز بعد آقای سودبخش با هواپیما از ایران خارج شود و به دیدار پسرش برود.

کتایون نوشته است: "برای دکتر عبدالرضا سودبخش، پزشکی که جسد کشته‌شدگان کهریزک را معاینه کرد و حاضر نشد بنویسد علت مرگ :مننژیت. عبدالرضا سودبخش یک سال بعد از حوادث کهریزک، لحظاتی پس از خروج از مطبش ترور شد."

این توییت بیش از ۲۴۰۰ بار بازنشر شده و ۹ هزار نفر آن را لایک کرده‌اند.
میلاد پورعیسی به یعقوب مهرنهاد اشاره کرده است. جوان ۳۰ ساله که در وبلاگش از جمهوری اسلامی به شدت انتقاد می‌کرد: "برای یعقوب مهرنهاد وبلاگ‌نویس بلوچ، که به اتهام ارتباط با جندالله محاکمه، و بدون اطلاع خانواده اعدام شد، #اعدام_نکنید"

مردم محلی برای نجات او نامه نوشته و شهادت داده بودند که او فقط یک فعال معترض بوده و کار مسلحانه نکرده است.

شش‌رنگ اعدام دو پسر نوجوان در مشهد به اتهام ارتباط جنسی را یادآوری کرده است: "«ارتکاب لواط به عنف» به این اتهام این دو نوجوان را در مشهد کشتید. به این مقدار راضی نبودید، اول شلاق زدید و بعد در ملاء عام کشتید. شما حتی در هنگام کشتن این جوانان از بردن نام گرایش جنسی و دلیل کشتن آنها خودداری می‌کنید. اعدام نکنید"

زد‌.دی.اپ هم به همین موضوع اشاره کرد: "ای کاش ۱۵ سال پیش هم که این دو نوجوان همجنسگرا اعدام شدند، ماها توی توییتر بیشمار بودیم و متحد."
سنگ‌هایی که گفته می‌شود با آنها جعفر کیانی سنگسار شده استمحصول نهایی عکس سنگ‌هایی را که با آن جعفر کیانی سنگسار شد منتشر کرد و نوشت: "برای جعفر کیانی و مکرمه ابراهیمی که سال ۸۶ در تاکستان به سنگسار محکوم کردید. برای لکه‌های خون روی سنگ‌ها."

شادی صدر، وکیل که زمانی پیگیر پرونده سنگسار مکرمه بود، گفت: "برای مکرمه که هر شب خواب جعفر را می‌دید که چند دیوار آن‌طرف‌تر در زندان چوبیندر قزوین، منتظر اجرای حکم سنگسارشان بود. برای جعفر که سنگسار شد تا عشق‌اش را با مکرمه و فرزندشان زندگی نکند. برای جعفر که نتوانستیم نجاتش دهیم. برای مکرمه که زنده ماند اما دیگر زندگی نکرد."
فرزاد کمانگر در جمع شاگردانشفرزاد کمانگر، معلمی که اردبیهشت ۸۹ اعدام شد یکی از توییت‌های پرشمار است که بیشتر کاربران به شعر و جمله معروف او خطاب به دانش‌آموزانش اشاره کرده‌اند: یادتان باشد که به شعر، به آواز، به لیلاهایتان، به رویاهایتان پشت نکنید.
دهه نود؛ شلیک، طناب و سقوط
نام شمار زیادی از افغان‌ها در ایران در میان این خاطرات آورده شده است. و همین‌طور مردم افغانستان هم با ایرانیان هم‌صدا شده‌اند. هشتگ #اعدام_نکنید و #به_طالبان_باج_ندهید بارها کنار هم دیده شد.

مهرنوش نوشت: "برای نصیر، همسایه‌ افغانستانی ما که دوست برادرم بود و هر وقت ما مسافرت می‌رفتیم می‌اومد شب خونه‌ ما می‌خوابید که ما خیالمون از امنیت خونه راحت باشه و بعد فرستادنش سوریه و تمامش کردند. #اعدام_نکنید #به_طالبان_باج_ندهید"
همسر محسن امیراصلانی به همراه فرزندش امیرطاها بعد از اعدام پدرنام محسن امیراصلانی، در توییت‌های زیادی آمده است. روانشناسی که هنگام بازداشت یک پسر دوساله داشت و با وجودی که دو بار حکم اعدام او نقض شده بود، در نهایت اعدام شد.

نگین درباره او نوشته است: "از اینکه یک انسان رو بخاطر شرب خمر اعدام کردن تعجب نکنید، سال ۹۶ محسن امیراصلانی رو بخاطر اینکه در اشاره به افسانه‌ یونس پیامبر گفته بود «انسان نمی‌تونه در شکم ماهی زنده بمونه» به اتهام ارتداد و توهین به یونس نبی اعدام کردن. هیچ‌کس هم به رژیم و پروفسور حقوق بشرش اعتراض نکرد."
ریحانه جباری، نام دیگری است که زیاد درباره او نوشتند. او ۱۹ سالگی بازداشت شد و تا زمان مرگش می‌گفت مرتضی سربندی، پزشک مرتبط با دستگاه‌های اطلاعاتی را کشته چون قصد تجاوز داشته است. اما قاضی این موضوع را نپذیرفت و او اعدام شد.

مریم دهکردی نوشت: "با یاد ریحانه جباری که با پرونده‌ای سراسر ابهام اعدام شد، می‌نویسم #اعدام_نکنید"

کاربری به نام دوستدار فاصله‌گیری اجتماعی از کشته‌شدگان پرواز ۷۵۲ اوکراین نوشته که با شلیک موشک سپاه پاسداران کشته شدند. او به پونه گرجی ۲۵ ساله اشاره کرده که چند روز بعد از عروسی با همسرش آرش در پرواز کشته شد: "برای بابای پونه که تا سه روز می‌گفت: یعنی چون پرواز گرونی نبود سقوط کرد؟ #اعدام_نکنید."

تعداد توییت‌ها و خاطرات کشته‌شدگان، ناپدیدشدگان و شکنجه‌دیده‌ها بسیار زیاد است. هشتگ اعدام نکنید تا امروز بیش از ۱۰ میلیون بار استفاده شده است و حکایت بازماندگان همچنان باقی است.