چه جزئیاتی از قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین فاش شده است؟

آقای خامنه‌ای ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶ در دیدار با رییس‌جمهور چین گفته بود که ایران هیچ گاه کمک‌های پکن را در دوره سخت تحریم‌ها فراموش نخواهد کردبی بی سی :جنجال‌ها درباره قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین همچنان ادامه دارد. دولت تاکید کرده که موضوعی مخفی در جریان نیست اما بعضی نمایندگان مجلس همچنان نگران ابعاد به گفته آنها "پنهان" قرارداد هستند. در این میان یک خبرگزاری داخلی هم متنی را منتشر کرده که گفته ویرایش نهایی برنامه ۲۵ ساله ایران و چین است.

رئیس دفتر حسن روحانی منتقدان داخلی را متهم کرده که از رسانه‌های خارجی "خط می‌گیرند."

محمود واعظی با اشاره به موارد انتقادی مطرح شده درباره این قرارداد گفته "یک خطی را اول رسانه‌های خارجی به عنوان اینکه تخریب روابط ایران و چین را شروع کردند و متاسفانه در داخل کشور هم برخی از افرادی که دنبال فرصت می‌گردند تا نام خود را مطرح کنند."

رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران گفته است که سند امضا شده میان ایران و چین که به نام "قرارداد ۲۵ ساله" از آن یاد می‌شود، برای حکومت ایران تعهدآور نیست و به گفته او هر چیزی که لازم باشد در مجلس به تصویب خواهد رسید.

او اضافه کرد: "یک روز می‌گویند دولت می‌خواهد کیش را بدهد و یک بار هم می‌گویند قشم را می‌خواهد بدهد... این خطی است که از خارج دارد هدایت می‌شود."

شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی هم که مدیریت جزایری مانند کیش و قشم را به عهده دارد، "واگذاری بخش‌هایی از سواحل جنوبی کشور و جزیره کیش به چینی‌ها" را شایعه خوانده و گفته این اخبار "هیچ منبع و منشا مستندی ندارد و این "کذبیات به صفحاتی متعلق به افراد وابسته به بیگانگان" تعلق دارد.
آقای ظریف در مجلس در پاسخ به انتقادهای تند نمایندگان گفت که منابع و محل قدرت در جهان در حال تغییر است و در این چرخش ایران هم باید با چین روابطش را تقویت کند'آشی که ظریف و دولت می‌پزند'
امروز، چهارشنبه ۱۸ تیرماه، محمدرضا صباغیان عضو هیات رئیسه مجلس ایران بی‌توجه به توضیحات دولت، تاکید کرده که نمایندگان باید نظارت بیشتری بر مذاکرات دولت ایران و چین داشته باشند. او با انتقاد از دولت اضافه کرد: "نباید اجازه داد آشی را که آقای ظریف و دولت می‌پزند، ما در ۲۰ دقیقه همچون برجام سربکشیم."

شماری دیگر از نمایندگان مجلس هم با این انتقاد هم‌صدا شدند.

اما امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی که امروز ریاست مجلس را به عهده داشت در دفاع از دولت گفت که نمایندگان در کمیسیون‌های اقتصادی و امنیت در جریان این قرارداد قرار گرفته‌اند و موضوع سرمایه‌گذاری مشترک "هنوز به جمع‌بندی و پیش‌نویس قرارداد نرسیده است که در اختیار رسانه‌ها قرار بگیرد."

در چند روز گذشته انتقادهای تندی از این توافق مطرح شده و حتی عده‌ای آن را با قراداد ترکمانچای مقایسه کرده‌اند که به خاطر دادن امتیازهای زیاد به کشور خارجی، در تاریخ ایران به عنوان قرارداد "ننگین" از آن یاد می‌شود.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران اولین انتقاد تند را علیه سند همکاری ۲۵ ساله ایران چین مطرح کرد و آن را قراردادی "پنهانی" خواند. رضا پهلوی، ولیعهد سابق ایران هم آن را "تاراج منابع کشور" لقب داد و گفت: "این قرارداد که از سوی دولت جمهوری اسلامی و با تأیید و پشتیبانی مستقیم دستگاه رهبری آن تنظیم شده، خیانتی انکارناپذیر به منافع ملی ایران است."

آقای ظریف گفته در برنامه همکاری ایران و چین "هیچ موضوع مخفی وجود ندارد". ولی با وجود همه این انتقادهای تند، دولت ایران هنوز به طور رسمی جزئیات و چارچوب‌های این برنامه را منتشر نکرده است.
چرا متن سند به طور رسمی منتشر نشده است؟
خبرآنلاین به نقل از یک کارشناس وزارت خارجه ایران نوشته است که هیچ مورد محرمانه‌ای وجود ندارد و "طبیعی است" که محتوای توافق ۲۵ ساله پیش از امضای نهایی منتشر نشود.

به گفته این کارشناس سند دو طرف دارد و هر کدام ملاحظات خود را برای این قرارداد دارند و انتشار آن در مراحل کنونی به گفته این کارشناس وزارت خارجه "قطعا زیانبار" است و می‌تواند "مورد سوءاستفاده دشمنان" قرار بگیرد و رقبا "کارشکنی" کنند.
محتوای سند همکاری چیست؟
پاسخ این سوال نزد وزارت خارجه و احتمالا مقام‌های بالاتر ایران از جمله آیت‌الله علی خامنه‌ای است که با کلیات این تفاهم موافقت کرده است.

در حال حاضر چهار روایت غالب از این سند همکاری وجود دارد.

    یک:متن انگلیسی که دولت ایران ژانویه ۲۰۱۶ از تفاهم منتشر کرد. در این متن کلیات همکاری از حوزه نفت، حمل و نقل، شیلات، کشاورزی گرفته تا همکاری نظامی در ۲۰ بند نوشته شده است
    دو: روایت نشریه اقتصادی پترولیوم اکونومیست در اوت ۲۰۱۹ که جزئیات بیشتری را با عدد و رقم قرارداد ارائه می‌داد
    سه: روایت منتقدان قرارداد که آن را واگذاری منابع طبیعی ایران می‌دانند؛ از واگذاری جزایر جنوبی ایران گرفته تا حق ماهیگیری نامحدود و بهره‌برداری از نفت و گاز و سایر منابع
    چهار: متنی که به تازگی در چند رسانه منتشر شده و گفته شده ژانویه ۲۰۱۶ تنظیم شده اما کلیات تفاهم را مفصل‌تر از متن انگلیسی دولت شرح می‌دهد؛ این متن که در آن عدد و رقم وجود ندارد، نشان دهنده وسعت دربرگیری قرارداد از تفاهم اقتصادی، زیرساخت‌های حمل و نقل، نفت و انرژی، شیلات، کشاورزی تا بانکداری و تفاهم امنیتی نظامی است
بندر جاسک از بنادری است که در متن تفاهم نامه بارها به آن اشاره شده استمتن تازه منتشر شده چه می‌گوید؟
خبرگزاری انصاف‌نیوز و چند رسانه دیگر متنی را منتشر کرده و می‌گویند پیش‌نویس "برنامه همکاری‌های جامع جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران" در سال ۲۰۱۶ است. این متن تقریبا با متن انگلیسی که سایت دولت چهار سال پیش منتشر کرد، هماهنگی دارد اما مفصل‌تر از آن است:

ایران سال‌ها به دنبال جذب سرمایه‌گذار خارجی در بندر چابهار بوده استپترولیوم اکونومیست چه می‌گفت؟
انتقادهای اصلی و ابهام‌ها با مطلب نشریه پترولیوم اکونومیست چاپ لندن در شهریور پارسال شروع شد که رسانه‌‌ای تحلیلی در حوزه انرژی است. این نشریه به نقل از منابع آگاه در ایران نوشت قرار است چین ۲۸۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل ایران سرمایه‌گذاری کند.

به نوشته این نشریه، این سرمایه‌گذاری همراه با تخفیف در خرید نفت است، در اجرای طرح‌های توسعه به چین اولویت می‌دهد و امکان حضور پنج هزار نیروی امنیتی چین در خاک ایران را فراهم می‌کند.

بر اساس این گزارش که با تکذیب محمد جواد ظریف همراه شد، چین در خرید نفت، گاز و محصولات پتروشیمی از تخفیفی تا ۳۲ درصد برخوردار می‌شود و دو سال حق دیرکرد در پرداخت را خواهد داشت.

در قبال این امتیازها، دولت ایران امیدوار است رابطه‌اش را با متحد سیاسی خود که از طرف‌های امضای توافق هسته‌ای محسوب می‌شود حفظ و تقویت کند، به توسعه میادین نفت و گاز خود سرعت بخشد و در نهایت در دوران تحریم‌، صادرات نفت را افزایش دهد.