خطای ۱۰۵ درجه‌ای رادار و قابل پیشگیری بودن شلیک موشک دوم در سرنگونی هواپیمای اوکراین

مقام‌های ایران بعد از سه روز اذعان کردند که هواپیمای مسافربری اوکراین با شلیک موشک‌های سپاه سرنگون شده است
غلامعباس ترکی، دادستان نظامی استان تهران گفته است که کاربر شلیک موشک بعد از پاسخ نگرفتن درباره مجوز شلیک اول، شلیک را انجام داده و "۲۶ ثانیه بعد باز هم بدون مجوز موشک دوم را شلیک کرده است".

پیش از این گمانه‌زنی‌هایی درباره اتوماتیک بودن شلیک دوم و دست نداشتن اپراتور در آن مطرح شده بود که اکنون این مقام رسمی این مسئله را رد کرده و گفته است که هر دو موشک با دخالت کاربران سامانه دفاع موشکی سپاه پاسداران شلیک شده است.

دادستان نظامی تهران همچنین از وجود خطای ۱۰۵ درجه‌ای در سیستم جهت‌یابی رادار خبر داد که به گفته او باعث تشخیص اشتباه جهت حرکت هواپیما شده است.

پرواز ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین صبح روز ۱۸ دی ماه و ساعاتی بعد از حملات موشکی ایران به پایگاه‌های آمریکایی در عراق، هدف دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت و ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند. مقام‌های ایران بعد از سه روز انکار و پنهان‌کاری اذعان کردند که این هواپیما با آتش سپاه سرنگون شده است.

دادستان نظامی تهران امروز دوشنبه نهم تیرماه در حضور بعضی از خانواده‌های کشته‌شدگان این هواپیما و وکلای آنها توضیحاتی درباره یافته‌های این حادثه داده است.
تناقض در زمان‌بندی
دادستان نظامی تهران گفته است که یکی از دو موشک "روی هواپیما تاثیری نداشته" و موشک دیگر "در نزدیکی هواپیما منفجر شده است." از سخنان آقای ترکی این طور به نظر می‌آید که موشک دوم که به گفته او در نزدیکی هواپیما منفجر شده عامل اصلی سرنگون شدن آن بوده است.

اما در زمان‌بندی ارائه شده از سوی آقای ترکی درباره شلیک موشک دوم با اظهارات او درباره زمان قطع ارتباط اپراتور با مقام‌های بالاتر نوعی تناقض دیده می‌شود.

او توضیح داده است که کاربر سامانه پدافندی قبل از شلیک موشک اول "مشخصات هدف شناسایی‌شده را به مرکز هماهنگی مربوط اعلام می‌کند، ولی پاسخی دریافت نمی‌کند و اطلاعات ثبت شده نشان می‌دهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده و قبل از مبادله پیام و دریافت پاسخ، متأسفانه کاربر اقدام به شلیک کرده است."
آقای ترکی می‌گوید دلیل مبادله نرسیدن پیام این بوده است که "تنها در حد چند ثانیه" ارتباط با مرکز قطع شده است.

اما او در بخش دیگری از توضیحاتش گفته است که بین شلیک اول و دوم ۲۶ ثانیه فاصله بوده و با وجود این هماهنگی صورت نگرفته است.

دادستان نظامی تهران گفته "اعتقاد کارشناسان این است که اگر کاربر سامانه احتیاط لازم را انجام می‌داد و از تجربه‌اش استفاده می‌کرد، این سانحه قابل پیشگیری بود."
"خطای عمده" جهت‌یابی در سامانه موشکی
آقای ترکی درحالی بر خطای انسانی تاکید کرده که خود او از وجود یک خطای "تاثیرگذار و عمده" در جهت‌یابی سامانه موشکی در این حادثه خبر داده است.

به گفته او این سامانه سیار موشکی مسئول بعد از راه‌اندازی "به دلیل شرایط میدانی، شمال واقعی را دقیق تعیین نمی‌کند و همین اشتباه فاحش موجب می‌شود که سمت اهداف شناسایی‌شده توسط سامانه با اختلافی حدود ۱۰۵ درجه توسط اپراتور مشاهده شود و این خطا مبنای یک سلسله اشتباهات دیگر قرار می‌گیرد و در نتیجه سامانه پدافندی دچار اشتباه می‌شود."

دادستان نظامی تهران گفته است که این خطای سیستمی باعث شده که اپراتور سامانه هواپیما را "به عنوان هدفی که از ناحیه شمال غربی در حال نزدیک شدن به تهران است" در رادار ببیند، نه هوپیمایی که در حال دور شدن از تهران است.

یکی از شبهاتی که درباره شلیک به هواپیما مطرح شده بود حهات پرواز آن بود که این سوال را ایجاد می‌کرد که چطور هواپیمایی که در حال دور شدن از تهران بوده به عنوان هدف خطرناک تشخیص داده شده است.
'تهدید قطعی نبود، پروازها را متوقف نکردیم'
یکی از انتقادهای اصلی از مقام‌های ایران متوقف نکردن پروازهای مسافری با وجود تنش بالای نظامی در منطقه در ساعات بعد از موشک‌باران پایگاه‌های هوایی آمریکا بود.

دادستان نظامی استان تهران گفته است که "مطابق دستورالعمل‌های موجود اگر حمله هوایی دشمن خارجی به کشور قطعی باشد باید فرمان توقف پرواز‌ها صادر شود که برابر شواهد و قرائن و تشخیص سلسله مراتب، احتمال حمله و تهدید فقط وجود داشته است."

به گفته آقای ترکی همین مسئله باعث شده که مارجع مسئول به " اتخاذ تدابیر کنترلی" اکتفا کنند و آسمان را روی پروازها نبندند.

این درحالی است که در همان ساعات بسیاری از شرکت‌های هوایی تردد هاپیماهای مسافربری و تجاری خود بر فراز آسمان منطقه را متوقف کرده‌ بودند.
رفع اتهام از "مقام‌های بالاتر"
آقای ترکی در توضیحات خود تمام تقصیر را به گردن کاربر شلیک موشک انداخته و تاکید کرده که هماهنگ نبودن او با مقام‌های بالاتر باعث این حادثه شده است.

بعد از سرنگون کردن این هواپیما علی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران گفت که تمام مسئولیت این حادثه را به عهده می‌گیرد اما هیچ یک از فرماندهان و مقام‌های سپاه از جمله آقای حاجی‌زاده از مقام استعفا نکردند و برکنار نشدند. در مقابل از آن زمان تاکنون بارها از آنها و به خصوص فرمانده هوا فضای سپاه تقدیر و ستایش شده است.