نفتکش‌های ایران و ناوگان جنگی آمریکا در آب‌های ونزوئلا

دویچه وله :نفتکش‌های ایران راهی ونزوئلا هستند. آمریکا ناوهای جنگی خود را روانه آب‌های کارائیب کرده تا به ایران و ونزوئلا اجازه ندهد تحریم‌‌های این کشور را دور بزنند. وزارت خارجه ایران تهدید کرده که به آمریکا پاسخ «قاطعانه» می‌دهد.

خبرگزاری فارس روز یکشنبه ۲۸ اردیبهشت نوشت آمریکا برای فشار بیشتر بر تهران و کاراکاس و به منظور جلوگیری از فروش نفت ایران به ونزوئلا ناو جنگی به دریای کارائیب فرستاده است. بنابر این گزارش چهار ناو جنگی نیروی دریایی آمریکا به همراه هواپیمای «پی ۸ پوسایدون» از اسکادران VP-26 به منطقه کارائیب اعزام شده‌اند.

فارس نام کشتی‌های جنگی آمریکا را نیز برشمرده است: کشتی جنگی «یواس‌اس دیترویت» USS Detroit (LCS-7)، کشتی جنگی یواس‌اس لاسن USS Lassen (DDG-82)، کشتی جنگی یواس‌اس پربل USS Preble (DDG-88) و کشتی جنگی یواس‌اس فاراگات USS Farragut (DDG-99) که به گفته این خبرگزاری برای «مقابله احتمالی» با نفتکش‌های ایرانی اعزام شده‌اند. نفتکش‌هایی که خبرگزاری فارس می‌گوید «ممکن است به سمت ونزوئلا در حال حرکت باشند».
«پاسخ قاطعانه می‌دهیم»
در واکنش به اعزام ناوهای جنگی آمریکا عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران گفته است که «هرگونه تهدید علیه نفتکش‌های ایرانی با واکنش فوری و قاطع ایران مواجه خواهد شد و دولت آمریکا مسئول عواقب آن است." او سفیر سوئیس در تهران را احضار کرده است. سفارت سوئیس حافظ منافع دولت آمریکا محسوب می‌شود.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل از "اعزام نیروی دریایی آمریکا به کارائیب" شکایت کرده و نسبت به عواقب آن هشدار داده است. روز شنبه ۲۷ اردیبهشت نیز علی ربیعی در این باره گفته بود: «ما و ونزوئلا دو دولت مستقل هستیم و تبادل کالاهای مختلف داریم و دست روی دست نمی‌گذاریم و نفت خود را می‌فروشیم». او اضافه کرد: «ایران کالاهایی به ونزوئلا می‌دهد و اجناسی هم می‌گیرد. این موضوع در دنیا به کسی ارتباط ندارد.»

ایران و ونزوئلا هر دو تحت تحریم‌های گسترده آمریکا هستند و رژیم‌های حاکم بر دو کشور نیز در صف اول جبهه دشمنی با ایالات متحده قرار دارند. دو کشور تلاش می‌کنند با گسترش مناسبات تجاری و اقتصادی با یکدیگر خود را از تنگنای تحریم‌های آمریکا تا حدودی نجات دهند. ایران به ونزوئلا سوخت صادر می‌کند و برای تاسیسات پالایشگاه‌های این کشور تجهیزات لازم را می‌فرستد، در مقابل ونزوئلا به ایران طلا می‌دهد؛ بده‌بستانی که خوشایند ایالات متحده آمریکا نیست.

حدود دو هفته پیش (۱۱ اردیبهشت) خبرگزاری بلومبرگ خبری را منتشر کرد مبنی بر آنکه یک هواپیمای ایرانی بعد از حمل تجهیزاتی برای تعمیر تأسیسات پالایشگاهی ونزوئلا، ۹ تن طلا (معال ۵۰۰ میلیون دلار) به ایران حمل کرده است. بلومبرگ در این گزارش از شرکت هواپیمایی ماهان به عنوان حامل طلاهای مورد نظر نام برد و نوشت این شرکت ظرف یک هفته چندین پرواز به ونزوئلا انجام داده است.

به دنبال انتشار این اخبار، خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که واشنگتن سرگرم بررسی واکنش متناسب در قبال مبادله تجاری بنزین و طلا بین ایران و ونزوئلاست. بنابر این گزارش، دولت ترامپ در صدد است با اتخاذ تصمیمی متناسب مانع از انتقال سوخت و بنزین ایران به ونزوئلا شود.
«پادزهر» ایران و ونزوئلا در مقابل تحریم
روزنامه «وطن امروز» با انتشار اخبار مربوط به اعزام نفتکش‌های ایران به سوی ونزوئلا به اهمیت مناسبات دو کشور که «هر دو تحریمی» هستند پرداخته و نوشته است تقویت روابط تجاری و صعنتی میان ایران و ونزوئلا می‌تواند «به مثابه یک پادزهر به کمک هر دو کشور بیاید»؛ مبادلاتی که با واسطه‌هایی غیر از ارزهای رایج انجام می‌شود.

این روزنامه به یکی از مهم‌ترین معضلات در برابر ایران و ونزئلا یعنی مسدود بودن دسترسی آنها به چرخه دلار و ناممکن بودن روابط بانکی بین‌المللی اشاره کرده و گفته است استفاده از طلا نیز برای تسویه معاملات اگرچه اقدام رایجی است اما محدودیت ذخایر طلای کشورها، دوام این روش را به خطر می‌اندازد.

وطن امروز به راهکارهای دیگری پرداخته که منوط است به گسترده شدن فهرست کشورهای طرف جنگ اقتصادی با آمریکا که می‌تواند این امکان را به آنها بدهد که بخش قابل‌توجهی از مبادلات مالی خود را از طریق ارزهای یکدیگر تسویه کنند. این روزنامه به چین به عنوان «یکی از فعال‌ترین کشورهای جهان در استفاده از پیمان‌های پولی برای تسویه معاملات بدون نیاز به چرخه دلار» اشاره کرده و نوشته است «بزرگی حجم اقتصاد چین این فرصت را به دیگر کشورهای طرف مقابل آمریکا می‌دهد تا از رهگذر اجرای پیمان‌های پولی، بخش عظیمی از مساله بانکی خود را حل کنند.
صادرات بنزین به ونزوئلا یک تیر و دو نشان؟
شیوع بیماری کرونا در جهان به کاهش شدید مصرف فراورده‌های نفتی انجامید. در بسیاری از کشورهای تولید کننده بهای نفت به شدت پایین آمد و حتی برای مدت کوتاهی منفی شد. کاهش تقاضا و بالا بودن عرضه به اندازه‌ای بود که حتی ذخیره کردن نفت تولید شده به معضلی برای تولیدکنندگان از جمله آمریکا تبدیل شد.

ایران هم از این قاعده مستثنی نماند. کاهش مصرف بنزین به خاطر خوابیدن فعالیت‌های اقتصادی به دنبال شیوع کرونا وضع را به جایی رساند که مسئولان شرکت پالایش و پخش ایران اعلام کردند ظرف دو هفته اول فروردین مصرف بنزین در ایران از ۸۰ میلیون لیتر به تقریبا نصف یعنی ۴۵ میلیون لیتر در روز کاهش یافته است.

وطن امروز نوشته است که «کاهش اجباری مصرف بنزین به دلیل اعمال مقررات قرنطینه کار را به جایی رساند که ذخیره‌سازی بنزین در ایران به یک مسأله تبدیل شد.» به نوشته این روزنامه این مشکل تا جایی پیش رفت که وزارت نفت «مجبور به استفاده از مخازن ذخیره نفت خام برای ذخیره‌سازی بنزین شد.» این روزنامه نتیجه گرفته است که در چنین شرایطی صادرات بنزین ایران به مقصد ونزوئلا علاوه بر رها کردن ایران از تنگنای ذخیره‌سازی آن، درآمد قابل توجهی را نصیب جمهوری اسلامی می‌کند.

با این حال روشن نیست در صورت اقدام آمریکا برای جلوگیری از انجام ماموریت نفتکش‌های ایران، آب‌های کارائیب تا چه اندازه مسیری بی‌دردسر برای دور زدن تحریم‌ها بمانند و به محل مناقشه جدیدی، این بار میان سه کشور، ایران و ونزوئلا از یک سو و ایالات متحده از سوی دیگر تبدیل نشوند.