ویروس‌یاب سپاه؛ اسباب‌بازی یا شکوفایی استعداد بسیجیان نابغه؟

دویچه وله :سپاه پاسداران جمهوری اسلامی دستگاهی با نام "مستعان" را عرضه کرده است که قرار است هر گونه ویروسی را از فاصله صدمتری شناسایی کند. این اقدام سپاه موجی از اظهارنظرهای جدی و طنزآمیز به‌راه انداخته است. 

رمضان شریف، سخنگو و مسئول روابط عمومی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز پنجشنبه، ۲۸ فروردین (۱۶ آوریل) به واکنش‌های گوناگون داخلی و خارجی در قبال "سامانه هوشمند تشخیص لحظه‌ای ویروس کرونا" که سپاه با نام "مستعان" معرفی کرده است، پاسخ داد. 
 
به اعتقاد این سردار سپاه، "دستاورد بزرگ و منحصر به‌فرد که به دست متخصصین و ظرفیت‌های دانش‌بنیان بسیج علمی کشور رقم خورده"، نمونه‌ای از "موفقیت‌های جدید" جمهوری اسلامی در حوزه علم و فناوری است.  
 
سرلشگر حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، در باره "مستعان" گفته است، این دستگاه نیاز به گرفتن خون ندارد و قابلیت بسیار بالایی برای تشخیص سطوح و انسان‌های آلوده دارد، به طوری که در عرض پنج ثانیه می‌تواند نقطه آلوده را کشف کند.
 
رمضان شریف هم ضمانت داده است که دستگاه ویروس‌یاب پیش از رونمایی رسمی "بیش از ۱۰ روز در حداقل ۱۰ بیمارستان و مرکز درمانی درگیر بیماران کرونایی در کشور" آزمایش شده است. 
 
اینکه چرا سخنگوی سپاه از شمار دقیق روزهای آزمایش و مراکز درمانی خودداری کرده، پرسشی است که پاسخ آن را سپاه باید دست‌کم به وزارت بهداشت ایران بدهد. 
واکنش‌ها به "مستعان"
وزارت بهداشت نخستین نهادی بود که به این دستگاه واکنش نشان داد. کیانوش جهانپور، سخنگوی این وزارتخانه در نشست ویدئویی خبری  خود در روز ۲۷ فروردین اظهار داشت: «اگر این دستگاه از سوی وزارت بهداشت تائید شده بود حتما در گزارش رونمایی آن اعلام می‌شد. مرجع تائید وزارت بهداشت است.»
 
دستگاه ویروس‌یاب سپاه در شبکه‌های اجتماعی نیز واکنش‌های گوناگونی را برانگیخته است. 
 
وزارت خارجه آمریکا در توئیتر از سپاه پرسیده است: «آیا امکان این هست که شما یک دستگاه جن‌یاب بعد از این بسازید؟»
 
وبسایت زیتون هم از این دستگاه به عنوان اسبا‌ب‌بازی نام برده است. 
 
در مقابل، شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی  ضمن قدردانی از تلاش‌های سپاه در مبارزه با ویروس کرونا (سارس کوو-۲)، "مستعان" را دستگاهی جدی تلقی کرده‌اند.
 
رمضان شریف می‌گوید، غالب واکنش‌های اخیرتوسط رسانه‌ها و شبکه‌های وابسته به بیگانه طراحی و ضریب داده شده است و "ناشی از احساس ضعف، حقارت و استیصال آنان از اقتدار و اراده ایرانی برای حل مشکلات و مسائل است". 
 
او وعده داد: «این تهاجمات به زودی رنگ خواهد باخت و آنها به مانند مصادیق تجربه شده در گذشته مانند موشک‌های نقطه‌زن و پهپادهای راهبردی، مجبور به پذیرش حقایق و واقعیات و اذعان به خدشه‌ناپذیر بودن این دستاورد شگرف خواهند شد.»
 
در این راستا یک کاربر توئیتر ابراز امیدواری کرده است که دستگاه ویروس‌یاب سپاه بهتر از موشک‌یاب این نهاد نظامی عمل کند تا از فجایعی مانند سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی جلوگیری شود.
تولیدی یک کلاه‌بردار؟
وبسایت زیتون در گزارش خود در باره "مستعان" نوشته است، سپاه پیش‌تر این دستگاه را در مناسبت‌های دیگری هم عرضه کرده است. 
 
زیتون تصریح کرده است: «خرداد ماه سال ۹۶ سپاه همین دستگاه را با عنوان دستگاه کشف سوخت قاچاق عرضه کرده و در اختیار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی قرار داده بود. خبر ساخت این دستگاه و استفاده از آن در خبرگزاری‌های رسمی ایران از جمله ایرنا نیز منتشر شده بود. 
 
همین دستگاه اردیبهشت ماه سال ۹۷ با عنوان ردیاب "هر نوع ماده جامد و مایع" و راهی برای کشف بمب و جلوگیری از بمب‌گذاری معرفی شده و خبر ساخت آن در رسانه‌های رسمی انعکاس یافته بود.»
 
در گزارش زیتون آمده است که جمهوری اسلامی دستگاه "بمب‌یاب" را به دولت عراق فروخته اما  بعدا مشخص شده که تقلبی است و «پرونده خرید آن یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های فساد در عراق بود.»
 
زیتون همچنین نوشته است، "این دستگاه عجیب با کارآیی‌های فراوان" را سپاه پاسداران تولید نکرده است بلکه ساخت "یک کلاهبردار انگیلسی" به نام مک کورمک است که به خاطر فروش آن مورد پی‌گرد قضایی نیز قرار گرفته است.
انجمن فیزیک ایران: اختراع ویروس‌یاب در حد داستان‌های تخیلی است
در این میان انجمن فیزیک ایران نیز به ادعای سپاه در مورد ساخت دستگاه ویروس‌یاب واکنش نشان داد.  انجمن فیزیک ایران در اطلاعیه‌ای در وبگاه  اختصاصی خود،  اختراع دستگاه تشخیص آلودگی به ویروس کرونا از راه دور توسط سپاه پاسداران را "ادعایی باورناپذیر و در حد داستان‌های علمی و تخیلی" خواند.
 
انجمن فیزیک ایران نوشت: «این ادعا آنقدر از علم دور است که انجمن فیزیک ایران آن را در مجموعه ادعاهای شبه‌علم دسته‌بندی می‌کند.»
 
این انجمن می‌گوید: «با وجود این ‌که روش‌های تشخیص و شناسایی با استفاده از مشخصه‌های فیزیکی مواد در علم فیزیک بسیار پر کاربردند ولی دانش بشری در حال حاضر توان شناسایی و آشکارسازی ذراتی با ابعاد حدود ۱۰۰ نانومتر را از راه دور ندارد.»
 
انجمن فیزیک ایران اعلام آمادگی کرده که در صورت دریافت مستندات مرتبط با شیوه کار و آشکار‌یابی این وسیله آن را در اختیار متخصصان و دانشمندان این حوزه برای داوری علمی قرار دهد.