سخنگوی سپاه می گوید درباره ویروس یاب ادعایی «شتاب زده قضاوت نکنید»

فرمانده سپاه در مراسمی این وسیله را نمایش داد بی بی سی :سخنگوی سپاه پاسداران گفته درباره وسیله‌ای که به عنوان یک دستگاه ویروس یاب فوری از راه دور نشان داده شده اطلاعات بیشتری ارائه خواهد شد و خواهان آن شده که درباره آن قضاوت "شتاب‌زده" نشود.
 
هیچ مرجع علمی عملکرد این دستگاه را تایید نکرده اما سرتیپ رمضان شریف، سخنگوی سپاه، از برنامه برای "تولید انبوه" این دستگاه خبر داده است.
 
سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، در حالی در مراسمی که تلویزیونی پخش شد این وسیله ادعایی را عرضه کرد که وزارت بهداشت ایران می‌گوید عملکرد آن را تایید نکرده است.
 
کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت ایران، گفته است: "اگر این دستگاه از سوی وزارت بهداشت تائید شده بود حتما در گزارش رونمایی آن اعلام می‌شد. مرجع تائید وزارت بهداشت است... این دستگاه را سازمان غذا و دارو تائیدیه‌ای نداده است."
 
حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور ایران هم از نمایش تلویزیونی وسیله ادعایی با عنوان "رپورتاژ آگهی" انتقاد کرده است.
 
انجمن فیزیک ایران هم درباره خبر چنین اختراعی آن را "باورناپذیر و در حد داستان‌های علمی و تخیلی" دانسته است.
 
سپاه و تلویزیون رسمی ایران در حالی این ویروس‌یاب ادعایی را بدون بررسی و تایید وزارت بهداشت یا هر مرجع علمی مستقل دیگر نمایش داده‌اند که نهادهای بین‌المللی و مراجع پزشکی مستمر درباره اخبار جعلی و درمان‌های سنتی و ساختگی در مواجهه با شیوع ویروس جدید کرونا هشدار می‌دهند.
 
سخنگوی سپاه گفته است: "به زودی فرآیند تولید و مختصات و قابلیت های فنی این سامانه تشخیصی غربالگر با حضور اصحاب رسانه توسط متخصصین مرجع تشریح خواهد شد."
 
آقای شریف هشدار داده است: "به سایر متخصصین نیز توصیه می کنیم از شتاب زدگی در قضاوت نسبت به این سامانه پرهیز کنند."
 
او گفته "مجوزهای لازم" برای تولید انبوه این وسیله گرفته خواهد شد.
 
فرمانده سپاه گفته این وسیله، که نام "مستعان ۱۱۰" را روی آن گذاشته‌اند، می‌تواند در شعاع صد متری و ظرف پنج ثانیه وجود ویروس کرونا را شناسایی کند.
مستعان ۱۱۰ چگونه کار می‌کند؟
حسین سلامی، که فرماندهی کل سپاه پاسداران، به عنوان یکی از بزرگترین نیروهای نظامی خاورمیانه را دارد، شخصا این ویروس‌یاب ادعایی را نمایش داده است.
 
آقای سلامی درباره نحوه عملکرد آن گفته: "ویروس را داخل خشاب دستگاه می‌گذارند و میدان مغناطیسی که این ویروس ایجاد می‌کند باعث می‌شود که این آنتن هرکجا که ویروس مشابهی را پیدا کند، در شعاع صد متری به سمت آن حرکت می‌کند و ویروس در آن نقطه شناسایی می‌شود."
 
فرمانده سپاه گفته این دستگاه نیازی به گرفتن خون از بیماران احتمالی ندارد و با "ایجاد میدان مغناطیسی و استفاده از ویروس دوقطبی درون دستگاه، هر نقطه‌ای از محیط که تا شعاع ۱۰۰ متر آلوده باشد، آنتن این دستگاه در مقابل آن نقطه قرار می‌گیرد و در عرض ۵ ثانیه می تواند نقطه آلوده را کشف کند."
 
تصاویری از آزمایش این ویروس ادعایی نیز پخش شده که در آنها یک بشقاب فلزی را به سوی سطحی که قرار است وجود ویروس در آن شناسایی شود می‌گیرند و بعد آنتنی که به یک دستگیره پلاستیکی وصل است می‌چرخد و علی الظاهر قرار است وجود ویروس را نشان دهد.
 
ویدئوهایی هم از فردی که ظاهرا سازنده دستگاه است پخش شده که در آنها توضیحاتی نامفهوم با استفاده از واژه‌های تخصصی، مانند "ویروس دوقطبی" مورد اشاره سرلشکر سلامی می‌دهد.
 
خبرنگار صداوسیما گفته دقت این دستگاه در تشخیص ویروس کرونا "بالای ۷۰ درصد" است.
آیا دستگاه‌های مشابه مستعان ۱۱۰ وجود دارند؟
هرچند تبلیغات رسمی ایران این اختراع ادعایی را جدید و منحصر به فرد معرفی کرده، پیش از این بارها دستگاه‌هایی مشابه ویروس‌یاب ادعایی سپاه در ایران و کشورهای دیگر به نمایش در‌آمده‌اند.
 
سال گذشته دستگاهی مشابه با عنوان ردیاب "هر نوع ماده جامد یا مایع" با برد ۴۲ کیلومتر در ارومیه نمایش داده شد که فردی به نام کامبیز گلشنی ادعای اختراع آن را داشت.
 
ادعای آقای گلشنی این بود که آن دستگاه هم با استفاده از امواج الکترومغناطیس کار می‌کند، هرچند او توضیح روشنی برای ادعایش نداشت.
 
آقای گلشنی پیشتر هم وسایل مشابهی ارائه کرده است. از جمله در سال ۱۳۸۸ خبری از تولید انبوه مین‌یاب او منتشر شد، در مراسم مربوطه به آن دستگاه هم فرماندهان سپاه و مقام‌هایی از جمله نادر قاضی‌پور، نماینده جنجالی مجلس ایران حضور داشتند.
 
در رسانه‌های ایرانی اخبار مشابهی درباره وسایل سوخت‌یاب، فلزیاب و آب‌یاب هم وجود دارد.
 
ردیاب‌های ادعایی این چنینی در دیگر کشورهای جهان هم عرضه شده‌اند.
 
از جمله شش سال پیش ارتش مصر ادعا کرد دستگاهی برای ردیابی ویروس اچ‌آی‌وی و هپاتیت اختراع کرده است. بعدتر حتی ادعای درمان ایدز با این دستگاه هم از سوی ارتش مصر عنوان شد.
 
سازندگان آن ردیاب ادعایی با ادبیاتی مشابه توضیحاتی که درباره مستعان۱۱۰ داده شده، گفتند از فرکانس‌های زیستی الکترومغناطیسی استفاده می‌کند.
 
نشریه علمی معتبر نیچر در مقاله‌ای نوشت که چنین چیزی در هیچ مطالعه علمی دیگری وجود نداشته و نمایش آن دستگاه ادعایی را "رویدادی شرم‌آور" برای حکومت مصر خواند.
 
دستگاه تقلبی ارتش مصر برای شناسایی ایدز مشابه دستگاهی تقلبی بود که یک کلاهبردار بریتانیایی به کشورهای مختلف به عنوان بمب‌یاب فروخته بود.
 
آن دستگاه به دلیل استفاده بی حاصل ارتش عراق از آن برای شناسایی خودروهای بمب‌گذاری‌شده و بمب‌های کنار جاده‌ای جنجال‌برانگیز شده بود.
 
کلاهبردار سازنده آن دستگاه بی مصرف در بریتانیا به ۱۰ سال حبس محکوم شد.
وسیله‌ای تقلبی و ۲۰ دلاری برای پیدا کردن توپ گلف ساخت آن بمب‌یاب تقلبی به یک محصول مشابه در آمریکا برمی‌گشت که قرار بود برای یافتن توپ‌های گلف استفاده شود.
 
فروش دستگاه‌های این چنینی به کشورهای مختلف در خاورمیانه، شمال آفریقا، شرق آسیا و همین طور آمریکای لاتین پول هنگفتی نصیب کلاهبرداران کرد.
شبه‌علم چیست؟
انجمن فیزیک ایران درباره خبر ردیاب کرونا از راه دور گفته: "این ادعا آنقدر از علم دور است که انجمن فیزیک ایران آن را در مجموعه ادعاهای شبه علم دسته بندی می‌کند."
 
اصطلاح شبه‌علم به مطالب و باورهایی اطلاق می‌شود که با استفاده از شکل استدلال، بحث و واژگان مشابه با مباحث تخصصی علمی، به عنوان مطالعات علمی و ثابت‌شده ارائه می‌شوند اما در عمل روش‌شناسی علمی ندارند و به انتخاب گزینشی نتایج، بیان اغراق آمیز یا دروغپردازی متکی هستند.
 
شبه‌علم در مواردی مانند جنبش‌های ضدواکسن خطری علیه بهداشت عمومی به شمار می‌رود.
 
در ایران نیز مانند کشورهای دیگر جهان موارد شبه‌علم بدون ارزیابی دقیق رسانه‌های رسمی به عنوان دستاوردهای علمی واقعی گزارش می‌شود که ساخت موتورهای بدون سوخت و دیگر اختراعات غیرممکن از آن جمله است.
 
بخشی از ترویج شبه‌علم در ایران از تریبون‌های رسمی، از جمله صداوسیما انجام می‌شود که در مواردی افرادی بدون صلاحیت علمی از این مطالب برای دفاع از مواضع سیاسی و مذهبی حکومت استفاده می‌کنند. ادعای تاثیر "نگاه نامحرم" بر سقط جنین، یا رد گرمایش زمین از نمونه‌های ماه‌های اخیر است.
 
آنچه رواج شبه‌علم در ایران را از بسیاری کشورها متمایز می‌کند نقش فعال رسانه‌های رسمی و مقام‌های عالی در آن است، تا جایی که محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق از تولید انرژی هسته‌ای در زیرزمین خانه یک دختر نوجوان ایرانی گفته بود.
 
درباره شیوع کرونا نیز تئوری‌های توطئه و توضیحات شبه‌علمی درباره ساخته شدن آن با تطابق بر ژنتیک ایرانی در رسانه‌های رسمی ایران بیان شده و آیت‌الله علی خامنه‌ای به عنوان بالاترین مقام حکومت خود این مسائل را در تلویزیون تکرار کرده است.