کرونا در بریتانیا؛ از تعطیلی سراسری مدارس و میخانه‌ها تا حقوق ۲۵۰۰ پوندی به بیکاران

قفسه خیلی فروشگاه‌ها خالی شده بی بی سی :علی سودایی

تعطیلات آخر هفته در حالی در بریتانیا فرا رسیده که دولت پس از چند روز انتظار بالاخره دستور داده بسیاری از اماکن عمومی تعطیل شوند.
 
دانش‌آموزان قرار است از خانه درس بخوانند. درهای رستوران‌ها و میکده‌ها بسته است و تنها غذافروشی‌هایی بازند که می‌توان برای بردن خوراک به خانه از آنها خرید کرد.
 
فروشگاه‌های بزرگ تدابیر ویژه‌ای در نظر گرفته‌اند که سالمندان و معلولان برای خرید اولویت داشته باشند. همچنین در بعضی فروشگاه‌ها برای مشتریان سقف خرید اقلام در نظر گرفته و تنوع اقلام هم کم شده است.
 
در روزهای قبل هجوم مشتریان سراسیمه که از ترس روز مبادای قرنطینه احتمالی می‌خواستند گنجه‌های آشپزخانه‌شان را پر کنند قفسه‌های بسیاری از فروشگاه‌ها را، به خصوص در بخش محصولات بهداشتی خالی کرد.
 
یکی از اقلامی که بازارش به طور ویژه داغ شد دستمال توالت بود.
 
دستمال توالت آنقدری نایاب شد که یک شرکت آب و فاضلاب در انگلستان هشدار داده راه حل‌های "فی‌البداهه" که برخی از سر ناچاری به آنها روی آورده‌اند آثار مخربی دارد.
 
شرکت نورثومبریان می‌گوید استفاده از روزنامه، دستمال حوله‌ای و امثال آن به جای دستمال توالت باعث گرفتگی فاضلاب‌ برخی خانه‌ها شده و ممکن است به محیط زیست صدمه بزند.
یک شرکت آب و فاضلاب در انگلستان از گرفتگی فاضلاب به واسطه کمبود دستمال توالت خبر داده مدیر شبکه فاضلاب این شرکت گفت: "ما متوجه هستیم که برخی به دلیل محدودیت دسترسی به دستمال توالت ناگزیر به استفاده از محصولات جایگزین هستند"، اما خواسته اگر کسی در چنان موقعیتی گرفتار شد دستمال استفاده شده را به سطل زباله بیندازد.
برگشت از رویکرد 'ایمنی انبوه'
گرفتگی فاضلاب شاید از کوچکترین دغدغه‌هایی باشد که با بحران کووید-۱۹ ذهن‌ها را مشغول کرده است.
 
آن طور که عده‌ای از دانشمندان بریتانیایی به دولت هشدار دادند این ویروس جدید می‌تواند به میلیون‌ها نفر در بریتانیا سرایت کند و در نتیجه نظام درمانی را زیر بار خود از کار بیندازد و شاید حتی جان صدها هزاران نفر را بگیرد.
 
ده روز پیش بیش از ۲۰۰ دانشمند و پژوهشگر در دانشگاه‌های بریتانیا نامه‌ای سرگشاده نوشتند و از رویکرد عمومی دولت بوریس جانسون در برخورد با همه‌گیری کرونا انتقاد کردند.
 
آنها خواهان آن شدند که دولت محدودیت‌های بیشتری برای حضور در اماکن عمومی وضع کند و گفتند رویکرد موسوم به "ایمنی انبوه" کار نمی‌کند.
 
این اصطلاح را مشاور علمی ارشد دولت در مصاحبه‌ای با رادیو بی‌بی‌سی به کار برد.
 
پاتریک والانس گفت: "هدف ما این است که منحنی جمعیت مبتلا را به آرامی در طول زمان بکشیم و نقطه اوج آن را پایین بیاوریم، نه این که به کلی آن را متوقف کنیم. اغلب مردم یک بیماری جزئی می‌گیرند و نوعی ایمنی انبوه شکل می‌گیرد."
 
این رویکرد "تخفیف" به جای "توقف" از آن رو مطرح شده که نگرانی‌هایی درباره موج‌های بعدی همه‌گیری وجود دارد.
 
منطق این رویکرد آن است که با ابتلا و ترشح پادتن، افراد به بیماری مقاوم می‌شوند و شیوع آرام بیماری، همراه با مراقبت ویژه از سالمندان و کسانی که بیشتر در معرض خطر هستند، عملا نتیجه‌ای مشابه واکسینه کردن جمعیت دارد.
 
مثلا اگر بیش از نیمی از جمعیت یک کشور در طی سالیان آبله مرغان بگیرد مشکلی پیش نمی‌آید (کشیدن منحنی در طول زمان). اما اگر کلا جلوی ابتلای احتمالی به آبله مرغان گرفته شود، همه در معرض آن هستند و ممکن است موجی بروز کند که بخش بزرگی از جمعیت را همزمان بیمار کند (نقطه اوج منحنی بالاتر از ظرفیت نظام درمانی).
 
اما مشکل اینجا است که ویروس جدید کرونا آبله مرغان یا واکسن نیست. شدیدا واگیردار و مرگبار است و رویکرد ایمنی انبوه به آن متضمن مرگ انبوه هم هست.
از دولت بوریس جانسون انتقاد شد که چرا زودتر برای محدودیت‌های قرنطینه‌ای اقدام نکرد گروهی از پژوهشگران امپریال کالج لندن با مدلسازی روند شیوع کرونا به دولت بریتانیا هشدار دادند سیاستش را تغییر دهد وگرنه باید منتظر فاجعه جان باختن ربع میلیون نفر باشد.
 
دولت بریتانیا تاکید کرده که برداشت غلطی از صحبت‌های مشاور علمی ارشد شده و سیاست کابینه بر بیمار شدن تدریجی شهروندان نبوده است.
 
البته بسیاری چنین برداشتی داشتند و از جمله حسن روحانی، رئیس جمهور ایران که گفت مقام‌های ایرانی باید مثل بریتانیا به مردم بگویند که به هر حال ۷۰ درصد شهروندان به این ویروس مبتلا می‌شوند.
 
اما رویکرد دولت بوریس جانسون نسبت به بحران کرونا در مدتی کوتاه چرخش بزرگی داشته و در حالی که پیشتر برای سهلگیرانه بودن مورد انتقاد بود، وارد فاز فعالانه‌ای علیه شیوع کرونا شده است.
اقتصاد بیمار
درمان بیماران و تلاش برای پیشگیری از سرایت ویروس به بخش‌های بیشتر مردم تنها قدم‌های اول در مواجهه با بحران کرونا هستند، اما بروز این بیماری به جز چالشی برای نظام سلامت، یک چالش اقتصادی بزرگ نیز هست.
 
ممانعت از ابتلای انبوه به کووید-۱۹ مستلزم خانه‌نشینی اکثریت شهروندان است که به معنی خوابیدن بسیاری از کسب‌وکارها است.
دورهمی‌های اینترنتی محبوب شده و مثلا عده‌ای تمرینات گروه کُر خود را مجازی دنبال می‌کنند کمتر از یک ماه پس از اعلام این بیماری به عنوان همه‌گیری جهانی، تاثیر منفی آن بر بازارهای مالی جهان قابل مقایسه با بحران مالی ۲۰۰۸ است.
 
بحران کرونا به قدری بزرگ است که ۹ ماه مانده به پایان دوران انتقالی برگزیت و قطع کامل روابط تجاری و گمرکی بریتانیا با اتحادیه اروپا در شکل کنونی، برگزیت را کاملا از افکار عمومی پاک کرده است.
 
اندرو نیل، روزنامه‌نگار پرسابقه و از مجریان برنامه‌های سیاسی بی‌بی‌سی درباره تمدید یا عدم تمدید احتمالی دوران انتقالی برگزیت می‌گوید: "به گمانم اغلب مردم این روزها و در مواجهه با با بحران فزاینده کرونا با خودشان می‌گویند: اصلا چه اهمیتی دارد؟"
 
همه مشاغل امکان دورکاری و کار از منزل را ندارند و هنوز مشخص نیست که چه بر سر بخش‌های مختلف اقتصادی می‌آید و هر یک چه طور خود را با بحران کرونا منبطق می‌کنند.
 
چیزی از شیوع کرونا نگذشته که بارهای مجازی به راه افتاده و افراد به واسطه آنها به طور اینترنتی دور هم جمع می‌شوند و موسیقی زنده گوش می‌کنند و به سرگرمی‌های دیگر می‌پردازند.
 
اما چنین تفریحاتی هر قدر هم جالب باشند، عملا حاشیه‌ای و از نظر اقتصادی بی اهمیت هستند؛ چرخ هزاران رستوران و میکده‌ای که باید کرکره‌ها را بکشند با دورهمی‌های اینترنتی نخواهد چرخید.
 
وزیر دارایی بریتانیا تضمین داده که اگر کارفرماها نیروی کارشان را نگه دارند دولت تا سقف ماهانه ۲۵۰۰ پوند ۸۰ درصد دستمزدشان را بپردازد.
 
برخی می‌گویند حتی این اقدام کم سابقه هم کافی نیست و باید برای کارگران روزمزد هم مستمری در نظر گرفت.
به میخانه‌ها دستور داده شده تعطیل شوند دولت بریتانیا در کنار تضمین حقوق نیروی کار، با تعویق مهلت پرداخت برخی مالیات‌ها، وام بدون بهره به کسب‌وکارهای کوچک و اختصاص ۱ میلیارد پوند کمک‌خرجی برای مستاجران، می‌خواهد فشار اقتصادی قرنطینه را کم کند.
 
در دیگر کشورهای اروپایی، از جمله ایتالیا، اسپانیا، آلمان و فرانسه هم اقدامات مشابهی انجام شده که در مواردی دایره‌اش وسیع‌تر از دولت بریتانیا است.
 
تعویق بازپرداخت وام‌ها، تعویق مالیات‌ها، وعده وام‌های ارزان و گشایش خطوط اعتباری، ملی کردن صنایع و ارائه رایگان خدمات عمومی از سیاست‌هایی هستند که در کشورهای مختلف اجرا یا به بحث گذاشته شده‌اند.
 
شوک اقتصادی کرونا فقط جنبه منفی نداشته است.
 
فروشگاه‌های زنجیره‌ای در بریتانیا برای پاسخ به هجوم مشتریان ۳۰ هزار فرصت شغلی جدید اعلام کرده‌اند.
 
البته این مشاغل در برابر زیان هنگفت احتمالی ناچیزند. اما شوک اقتصادی کرونا یک جنبه مثبت بزرگ داشته: کاهش آلودگی.
 
با قرنطینه سراسری و تعطیلی بسیاری از صنایع و کاهش تردد خودروها، چین و ایتالیا شاهد کاهش چشمگیر گازهای آلاینده بوده‌اند.
 
شواهد حاکی از آن است که انتشار گازهایی چون دی‌اکسید نیتروژن و دی‌اکسید کربن در جو به شدت پایین آمده است.
 
در ونیز ایتالیا بعد از مدت‌ها آب در کانال‌های قایقرانی زلال شده است.
 
تصور می‌شود که با کاهش فعالیت‌های اقتصادی هوای لندن هم، که یکی از آلوده‌ترین‌ها است، کمی تازه شود.
کانال‌های ونیز که همیشه آبی کدر در آن در جریان بود به قدری شفاف شده که می‌شود دوباره ماهی‌ها را در آن دید به طور تناقض‌آمیزی به نظر می‌رسد به خطر افتادن سلامت اقتصادی کمی به سلامت محیط زیست کمک کرده است.
 
بحران کرونا تنها بحران جهانی نیست. گرمایش زمین هرچند که هنوز به سرعت کرونا قربانی نمی‌گیرد، اما حیات بر سیاره‌مان را تهدید می‌کند. تنها چند ماه پیش بود که آتش‌سوزی جنگل‌های استرالیا تصاویری آخرالزمانی خلق کرد.
 
مدل اقتصادی کنونی حاکم در جهان با رشد اقتصادی گره خورده که تاکنون همراه با افزایش فعالیت‌های آلاینده بوده است.
 
همزمان که دولت‌ها با اقداماتی کم‌سابقه مکانیسم‌های بازار را معلق کرده و در اقتصاد مداخله می‌کنند، شاید راه برای تغییرات دیگری هم باز شود.
 
اد کانوی، سردبیر اقتصادی اسکای می‌گوید بریتانیا دچار ایست قلبی اقتصادی شده و "سرمایه‌داری، آن طوری که می‌شناختیم معلق شده است".
 
هرچند هجوم مشتریان و خالی شدن قفسه‌های فروشگاه‌ها جنبه نزاع فردگرایانه در جوامع ما را نشان می‌دهد، پزشکان، پرستاران و کارکنان بیمارستانی که در خط مقدم مبارزه با کرونا در سراسر جهان خطر ابتلا را به جان می‌خرند، به همراه هزاران داوطلب سازمان‌های غیردولتی و گروه‌های محلی کمکی که شکل گرفته و اعانه‌هایی که جمع شده حاکی از میل به همبستگی جمعی هم هستند.
 
در بریتانیا و آلمان بحران کرونا را بزرگترین بحران پس از جنگ جهانی دوم خوانده‌اند. گذر از آن بحران به تثبیت مدل دولت رفاه در بریتانیا و دیگر کشورهای غربی منجر شد، آیا در گذر از بحران کرونا هم تغییرات مشابهی در راه است؟