کرونا و ایرانیان کانادا؛ حال ما کی دوباره خوب خواهد شد؟

ایران وایر: شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران فقط حال‌وروز ایرانیان داخل کشور را تحت‌تاثیر قرار نداده است. زندگی بسیاری از ایرانیان خارج از کشور هم تحت‌تاثیر خبرهایی است که ایران را به‌عنوان سومین کانون بزرگ ویروس کرونا معرفی می­کند. در این گزارش به تاثیر شیوع کرونا در زندگی و کار ایرانیان مقیم کانادا پرداخته­ایم.
 
«کووید-۱۹»؛ این واژه ترسناک هشت‌حرفی، چکیده روزهای سختی است که بر جامعه ایرانی می‌گذرد. شرایط داخل ایران، بیش از هر جای دیگری در دنیا بحرانی است. طبق آمار تا نخستین ساعات بامداد روز یکشنبه ۱۸ اسفند، ایران به همراه ایتالیا سومین کانون بزرگ ویروس کرونا در سراسر دنیا است. طبق آمار رسمی تا ساعت ۲ بعدازظهر روز شنبه ۱۷ اسفند، نزدیک به ۶ هزار مورد ابتلای قطعی در ایران از طریق آزمایش شناسایی و ثبت‌شده و تعداد قربانیان به حدود ۱۵۰ هزار تن رسیده است.
 
«بحران» در ایران پدیده عجیب‌وغریبی نیست، اما بحران در این حد که تمام لایه‌های جامعه را درگیر کند بی‌سابقه است.
کرونا هراسی؛ این‌سوی دنیا این‌سوی دنیا نیز، در تورنتوی بزرگ حال‌وروز ایرانیان تعریفی ندارد. نگرانی از آنچه در وطن می‌گذرد، جای خود؛ سال‌ها است ایرانیان خارج از کشور عادت کرده‌اند که حال و احوال خود را با بحران‌ها و حوادث عجیب‌وغریبی که در سرزمین مادری می‌گذرد، تنظیم کنند.
 
علاوه بر این، نگرانی از شیوع کرونا در آمریکای شمالی نیز هست که این روزها همه را مشغول به خود کرده است. نگرانی‌‌ از بیماری و نگرانی تاثیرات عمیق اجتماعی و اقتصادی آن که مانند مهی غلیظ روی
 
سرزمین‌های شمالی را پوشانده است. به‌ویژه که تجربه تلخ سارس در ۱۷ سال پیش هنوز از ذهن کانادایی‌ها پاک نشده است. در آن هنگام، کانادا بعد از چین بیشترین تعداد مبتلا و قربانی را در سراسر جهان داشت. خاطره روزهای سخت سارس و آثار اقتصادی و اجتماعی آن در یاد مردم تورنتو زنده است، به همین دلیل ترس از کرونا، از روز اول انتشار خبر شیوع در ابتدای سال ۲۰۲۰، به موجی سنگین از نگرانی در این شهر تبدیل شده است.
ترس از بحران اقتصادی این روزها مردم کانادا -ازجمله ایرانیان- نگران شرایط اقتصادی و رکود نامعلوم ناشی از شیوع کرونا به سر می‌برند. کسی درست نمی‌داند که تاثیر نهایی این ویروس روی اقتصاد چقدر خواهد بود، اما برآوردهای خوش‌بینانه، کاهش ۲ تا ۴ درصدی رشد اقتصادی، دست‌کم برای یک یا دو فصل را پیش‌بینی می‌کند. این رقم در مقیاس اقتصاد ناپایدار و بی‌نظم ایران چیزی به حساب نمی‌آید، اما برای اقتصادی پایدار به معنی بحرانی شدن وضعیت کسب‌وکارهای کوچک و اخراج گروهی از کارکنان شرکت‌های بزرگ است.
 
ایرانیان هم در این روزها در هول و ولای بحران اقتصادی به سرمی‌برند و نگران کسب‌وکارهای کوچک خود و از دست دادن کار و درآمد خود هستند.
 
البته مقایسه بحران اقتصادی در کانادا و ایران، قیاس مع‌الفارق است. سطح درآمد در کانادا به‌مراتب بیشتر از ایران نیست، البته هزینه‌های عمومی هم بالا هستند، اما اگر سطح هزینه و درآمد خانوار و الگوی هزینه خانواده‌ها را در ایران و کانادا مقایسه کنیم درخواهیم یافت که چقدر وضعیت در ایران وخیم است.
 
به‌عنوان‌مثال، حداقل دستمزد در تورنتو ساعتی ۱۵ دلار است. این رقم تقریبا ۲۵ برابر بیشتر از حداقل دستمزد در ایران است. از آن‌سو متوسط اجاره خانه در تورنتو در ماه فوریه ۱۸۷۹ دلار در ماه بوده است. معادل ۱۲۵ ساعت کار با حداقل دستمزد؛ یعنی چیزی در حدود ۱۵ روز کار با حداقل دستمزد.
 
از سوی دیگر، براساس گزارش‌های مرکز آمار، متوسط اجاره ماهانه یک خانه ۸۰ متری با احتساب ۳ درصد ودیعه، ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده است. معادل ۷۰ روز درآمد یک کارگر با حداقل دستمزد.
ایرانیان و جایگاه اجتماعی؛ محکم یا لرزان
 
اما نگرانی ایرانی محدود به این نسبت، ایرانیان نگران جایگاه و موقعیت اجتماعی خود نیز هستند؛ موقعیتی که به نظر می‌رسید رفته‌رفته تحکیم یافته است، هم از نظر جمعیتی و هم از نظر موقعیت اجتماعی. بر اساس آمارهای رسمی جمعیت مهاجران ایرانی کانادا بیش از ۱۵۰ هزار نفر است. بخش بزرگی از این جمعیت را مهاجرانی تشکیل می‌دهند که در ۱۰ سال گذشته به این کشور مهاجرت کرده‌اند. طبق آمار در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ حدود ۹۰ هزار ایرانی با مجوز اقامت دائم به کانادا مهاجرت کرده‌اند.
 
علاوه بر این، موقعیت ممتاز علمی و حرفه‌ای برخی از مهاجران ایرانی، اعتبار اجتماعی جامعه ایرانی را بالا برده است. در همین حادثه ناگوار سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران، نه‌فقط ایرانیان، بلکه کل کانادا به سوگ از دست دادن شهروندانی نشست که عمدتا جزو نخبگان علمی و اجتماعی به شمار می‌آمدند.
 
این موقعیت محکم اما در برابر تندباد کرونا، لرزان به نظر می‌رسد. ایران، در حال حاضر دومین منشا ورود کرونا به خاک کانادا است. اسم ایران، ماه‌ها است در سرخط اخبار کانادا قرار دارد، اما در روزهای اخیر صحبت درباره ایرانیانی است که ویروس کرونا را از بحرانی‌ترین منطقه خاورمیانه به این سوی دنیا می‌آورند. به همین دلیل است که آموزش‌وپرورش تورنتو در ایمیل هفتگی خود به‌طور ویژه و خاص از ایران نام می‌برد و توصیه می‌کند کسانی که از ایران آمده‌اند چهارده روز در خانه بمانند و به مدرسه نیایند.
 
برخی تصور می‌کنند، این اخبار و توصیه‌ها کنش یا واکنش علیه جامعه ایرانی است. انگار که گروهی خواسته یا ناخواسته ایرانیان را به چشم ناقلان بالقوه ویروس نگاه می‌کنند. همان‌طور که چند هفته پیش جامعه مهاجران چینی و آسیایی چنین وضعیتی داشتند.
فصل بد کسب‌وکارهای کوچک هنوز هیچ برخورد یا شبه‌برخوردی با جامعه ایرانی گزارش نشده است، اما دست‌کم بخشی از جامعه ایرانی بسیار حساس شده‌اند. این حساسیت را می‌توان در خلوت شدن و کم‌رونق شدن بازار مراکز خرید و سوپرمارکت‌های ایرانی به‌خوبی مشاهده کرد. مراکزی که سال‌های قبل این موقع محل رفت‌وآمد و داد و سند جمعیت ۸۰ تا ۱۰۰ هزارنفری ایرانی ساکن تورنتوی بزرگ بود. امسال اما نه‌تنها خبری از بازارچه‌های نوروزی و بازار خریدوفروش هفت‌سین و سبزه و ماهی نیست، بلکه کاسبی روزمره کسب‌وکارهای ایرانی نیز مختل شده است. در این میان بازار شایعه و سوتفاهم هم داغ است.
 
به‌عنوان‌مثال می‌توان به شایعه آلوده بودن «سوپر خوراک» که به تعبیری بزرگ‌ترین فروشگاه ایرانی در تورنتو است اشاره کرد.
 
کار تا آنجا بالا گرفت که به اخبار سیتی‌نیوز تورنتو هم رسید. اگرچه مسئولان این فروشگاه ایرانی تلاش کردند با مصاحبه با تلویزیون‌ و صدور اطلاعیه به مردم اطمینان دهند، کسی با علائم بیماری به این فروشگاه رفت‌وآمد نداشته، اما به نظر نمی‌رسد این توضیحات وضعیت این فروشگاه پررونق ایرانی را به قبل برگرداند.
فصل بد رویدادهای فرهنگیبازار کنسرت‌ها و رویدادهای فرهنگی هیچ‌گاه مانند امسال بی‌رونق نبوده است. نوروز بهترین فصل سال برای کنسرت‌ها و رویدادهای فرهنگی به شما می‌رود. بسیاری از برگزارکنندگان امسال از صرافت کنسرت برگزار کردن افتاده‌اند، آن‌هایی هم همچنان اصرار دارند، احتمالا متضرر خواهند شد. چند روز پیش کنسرتی در تورنتو در شرایطی برگزار شد که بحثی داغ در شبکه‌های اجتماعی درباره تعطیل شدن این کنسرت و از آن مهم‌تر رویداد بزرگ نوروزی تیرگان بر پا بود.
 
تیرگان در حال حاضر بزرگ‌ترین و معتبرترین رویداد فرهنگی ایران در خارج از کشور است، لغو یا تغییر زمان برگزاری یک کنسرت یا یک برنامه عمومی شاید کار آسانی باشد، اما به هم زدن مجموعه برنامه‌ و رویداد فرهنگی که گرو‌ه‌های مختلفی در آن مشارکت دارند، کار چندان ساده‌ای نیست. بحث درباره تعطیل شدن برنامه نورزی امسال چند روزی در میان جامعه ایرانی در جریان بود تا اینکه نهایتا اعلام شد که برنامه نوروزی امسال لغو شده به‌جای آن برخی برنامه‌ها به‌صورت آنلاین و تصویری برپا می‌شود.
 
برنامه نوروزی امسال تیرگان، نخستین رویداد فرهنگی بزرگ ایرانی بعد از حادثه سرنگونی هواپیمای مسافری توسط سپاه بود و می‌توانست برای جامعه زخم‌خورده، ایرانی، فرصتی برای بازیابی و سازمان‌دهی باشد. این فرصت به دلیل کرونا از دست رفت. این البته تنها فرصتی نبود و نیست که به دنبال همه‌گیر شدن کرونا ازدست‌رفته است. باید منتظر ماند و دید کار کرونا به‌ کجا می‌رسد؛ ایران کی می‌تواند این بحران بزرگ را هم از سر گذراند؛ و حال جامعه ایرانی -چه در داخل ایران و چه در خارج- کی دوباره خوب خواهد شد؟