روز ولنتاین چیست و از کجا شروع شد؟

 
این روز یکی از روزهای مهم در تقویم تجاری جهان است، اما در پشت جنبه‌های تجاری روز ولنتاین تاریخچه جالبی وجود دارد که به دوران روم باستان می‌رسد.
 
ولنتاین اگرچه ریشه در فرهنگ مسیحی دارد، اما در دهه‌های اخیر در بیشتر کشورهای جهان رایج یافته است. ایران نیز از جمله این کشورها است اگرچه مقام‌های این کشور تلاش کرده‌اند محدودیت‌هایی وضع کنند و مانع از آن شوند که به خصوص جوانان این روز را گرامی بدارند.
از چه زمانی روز ولنتاین شروع شد؟
روز ولنتاین یا روز قدیس ولنتاین، هر سال در چهاردهم ماه فوریه جشن گرفته می‌شود.
گمان بر این است که ریشه در جشن‌های رومی‌ها داشته باشد. گفته شده اولین روز ولنتاین در سال ۴۹۶ میلادی بوده است.
 
این روز نام خود را از قدیس (یا قدیسان) مشهوری گرفته است که داستان‌های گوناگونی در مورد او وجود دارد.
 
این روزی است که مردم علاقه و مهر خود را به فرد یا افراد دیگر با دادن کارت، گل، شکلات یا پیام‌هایی عاشقانه و مهر‌آمیز نشان می‌دهند.
جشن در روم باستان
رومی‌ها در نیمه ماه فوریه جشنی داشتند به نام لوپرکالیا که برای آنها به طور رسمی شروع بهار بود.
 
روز ولنتاین مصادف با روزی در سال است که به عشق و باروری مربوط است. این روز در روم باستان و شهر آتن قدیم روز ازدواج خجسته زئوس با هرا و هم‌‌چنین جشن بزرگداشت لوپرکوس خدای باروری بود.
کشیش‌ها و روحانیان لوپرکوس مراسم تطهیر خاصی اجرا می‌کردند و در این مراسم بز‌ها را در راه خدا قربانی می‌کردند و پس از نوشیدن شراب، در خیابان‌های روم می‌دویدند و پوست بز‌ها را در دست می‌گرفتند و آن را بر هرکس که می‌دیدند می‌زدند. این مراسم با هجوم انبوهی از زنان جوان ادامه پیدا می‌کرد که به خیابان‌ها می‌ریختند چون باور داشتند اگر این پوست به آنها بخورد، توان باروری آنها افزایش پیدا خواهد کرد و زایمان‌های راحت‌تری خواهند داشت. تردید‌ها و گمانه‌هایی در مورد تاریخ دقیق اجرای این مراسم وجود دارد.
 
رسم این بوده است که در این مراسم پسران نام دخترانی را از جعبه‌ای بیرون می‌آوردند. آنها در طول مراسم و جشن، دوستان یکدیگر می‌ماندند و گاهی هم کارشان به ازدواج می‌کشید.
 
بعد‌ها کلیسا خواست این جشن و مراسم را به صورت جشنی مسیحی در آورد و از این رو تصمیم گرفت تا با استفاده از آن یادی هم از قدیس ولنتاین بکند.
 
بعضی تاریخ‌نگاران معتقدند که در پایان قرن پنجم، پاپ ژلازیوس اول در تلاش برای اصلاح این جشن باستانی رومیان و مسیحی کردن آن ۱۴ فوریه را روز ولنتاین نامید.
 
کم‌کم، مردم نام قدیس ولنتاین را برای بیان احساس خود نسبت به کسانی که دوست می‌دارند و عاشق هستند، استفاده کردند.
قدیس ولنتاین که بود؟
افسانه‌های بسیاری در مورد ولنتاین بر سر زبان‌هاست اما بیشتر آنها باید ساختگی باشند.
 
باور عمومی در مورد قدیس ولنتاین این است که او از روحانیان روم باستان در قرن سوم میلادی بوده است.
 
جشن‌های روز ولنتاین با افسانه مخلوط شده است. انگیزه‌ وجود چنین روزی و حتی وجود خود قدیسی به نام ولنتاین در هاله‌ای از شک و تردید قرار دارد.
 
با توجه به اینکه حداقل سه قدیس با چنین اسمی وجود دارد، این موضوع چندان عجیب نیست.
 
اولین اعلام رسمی ولنتاین در ۱۴ ماه فوریه را پاپ ژلازیوس اول در سال ۴۹۶ میلادی به یادبود جان باختن این کشیش رومی قرن سوم انجام داد؛ اما اطمینان نداریم که پاپ ژلازیوس این روز را به افتخار کشیش قرن سوم میلادی اعلام کرد یا یکی از دو کشیش دیگر ولنتاین ‌نامی که در راه دین کشته شدند.
 
یکی از آنها اسقف شهر اینترامنا بود و دیگری تا جایی که می‌دانیم همراه با چند نفر از همراهانش در آفریقا کشته شد. اطلاعات بیشتری در مورد این دو قدیس ولنتاین دیگر نداریم و این کشیش روم باستان در میان این سه ولنتاین از همه بیشتر مشهور شده است.
چرا ولنتاین، کشیش رومی معروف شد؟
باور بر این است که دلیل شهرت این کشیش جوان این بود که در سال ۲۷۰ میلادی از امر امپراتور کلادیوس سرپیچی کرد و به طور مخفیانه مراسم ازدواج زوج‌هایی را در شهر برگزار کرد.
 
امپراتور کلادیوس گفته بود که مردان متأهل سربازان خوبی نیستند و به همین دلیل مانع ازدواج مردان جوان شهر می‌شد. اما اسقف ولنتاین، بر این باور بود که ازدواج بخشی از خواست و اراده خداوند در جهان است. او به نام عشق، شروع به انجام مراسم ازدواج مخفیانه میان جوانان و گاهی حتی بین نوجوانان دوازده ساله کرد.
 
موفقیت او باعث شهرت ناخواسته‌اش شد که منجر به مرگ اسقف ولنتاین شد. او زندانی و در نهایت گردن زده شد اما پیش از آن عاشق دختر زندانبان خود شد.
 
می‌گویند شب قبل از اعدامش، اسقف یادداشتی برای دختر نوشت که آن را "از طرف ولنتاین تو" امضا کرد. اولین تبریک و پیام ولنتاین. هرچند این داستان خیال‌پردازانه زیباست اما بعید است که واقعیت داشته باشد.
 
چنین داستانی در توضیح ریشه روز ولنتاین در طول سال‌ها شاخ‌و‌برگ بسیاری پیدا کرده است.
اولین تبریک ولنتاین در قرن پانزدهم در فرانسه، ۱۴ فوریه جشن سالانه‌ای در بزرگداشت عشق رمانتیک برگزار می‌شد. خوردن و نوشیدن بسیار و رقص و آواز از ویژگی‌های این جشن بود. همچنین اولین تبریک موجود و باقی‌مانده ولنتاین روی کاغذ را هم مردی فرانسوی در قرن پانزدهم نوشته است. دوک اورلئان زمانی که پس از نبرد آزینکورت در سال ۱۴۱۵ در برج لندن زندانی شد، برای همسر خود نوشت:
 
Je suis desja d'amour tanné
 
Ma tres doulce Valentinée
 
که ترجمه سر‌دستی آن می‌شود "دلم آشوب می‌شود از عشق، ولنتاین مهربان من". این نامه مهم در بخش دست‌نوشته‌های کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود. یکی دیگر از قدیمیترین نامه‌های موجود در مورد ولنتاین به زبان انگلیسی هم در این کتابخانه نگهداری می‌شود. این نامه در سال ۱۴۷۷ نوشته شده است و مارجری بورو آن را برای نامزدش جان پاستون نوشته است. در این نامه مارجری، جان را "ولنتاین محبوب من" خطاب کرده است.
ولنتاین، جشنی در سراسر جهان
هر ساله حدود یک میلیارد کارت در روز ولنتاین رد‌وبدل می‌شود که این روز را دومین روز مهم برای کارت فرستادن در جهان پس از کریسمس می‌کند.
 
روز ولنتاین به جاهایی ورای فرهنگ غربی هم رسیده است. در ژاپن و کره، برای زنان نوعی وظیفه است که به همه همکاران خود شکلات (که به گیری شوکولات معروف است) هدیه بدهند.
 
روز ۱۴ ماه مارس که به عنوان روز سفید نامیده می‌شود در سال‌های اخیر برای مردانی است که در این روز می‌خواهند از کسانی که روز ولنتاین با شکلات سفید یا مارش‌ملو به یاد آنها بودند، تشکر کنند و به همین دلیل روز سفید نامیده می‌شود. در کره، روز دیگری به نام روز سیاه دارند که در ماه بعد از آن یعنی ۱۴ آوریل است، این روز برای مردان بد‌اقبالی است که در روز ولنتاین هیچ هدیه‌ای دریافت نکرده‌اند و دور هم جمع می‌شوند تا نوعی پستای سیاه چینی به نام چاچانگیمیون همراه با سس سیاه‌رنگ بخورند.
ولنتاین در ایران مقام‌های جمهوری اسلامی در این سال‌ها تلاش کرده‌اند با صدور بخشنامه و وضع محدودیت‌ها جلوی به خصوص قشر جوان و نوجوان را بگیرند. مقام‌های ایران گفته‌اند می‌خواهند با آنچه ترویج فرهنگ منحط غرب می‌خوانند مقابله کنند اما به نظر می‌رسد در این کار چندان موفق نبوده‌اند.
 
به رغم این محدودیت‌ها خرید و فروش اجناس و کالاها برای این روز به صورت گسترده در شهرهای مختلف ایران جریان داشته است.
 
از جمله محدودیت‌ها این است که چاپخانه داران در ایران از تبلیغ و چاپ کارت پستال برای روز ولنتاین منع هستند.
 
اخیرا اعلام شد پلیس حتی فروش بادکنک برای روز والنتاین را هم ممنوع کرده است.
 
چند سال پیش دو کافه قنادی را در تهران به دلیل رعایت نکردن "قوانین" مربوط به روز ولنتاین و فروش شکلات با طرح قلب و گل پلمب کردند.