ارتباط آیت الله خامنه ای با حذف انتگرال از ریاضی مدارس

بی بی سی :حسین باستانی

با افزایش واکنش به حذف "انتگرال" از کتاب های ریاضی دبیرستانی ایران، علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ایران، هدف از تغییرات ایجاد شده در کتاب های درسی را تامین دیدگاه های آیت الله خامنه‌ای معرفی کرد.
 
آقای ذوعلم در برنامه ای تلویزیونی با عنوان "نظام آموزشی و گام دوم انقلاب"، تغییرات جدید را مرتبط با تاکیدات رهبر در مورد "گام دوم انقلاب" دانست و در دفاع از "بحث حذف انتگرال از کتاب‌های ریاضی" گفت: "اگر بخواهیم همه مقدمات بارِ دانشیِ دانشگاه را بر دوش آموزش و پرورش بگذاریم، یک مانع برای پرداختن به مهارت های دیگر گذاشته‌ایم." آقای خامنه ای سال پیش و در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در بیانیه ای تحت عنوان "گام دوم انقلاب" به بیان اولویت های خود برای آینده پرداخته بود.
 
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در شامگاه جمعه ۱۸ بهمن، با اشاره به "گلایه" رهبر جمهوری اسلامی ایران از عملیاتی شدن کمتر از ۱۰ درصد "سند تحول بنیادین آموزش و پرورش" -که بخشی مهم از آن مربوط به تغییرات کتاب های درسی است- گفت: "علاوه بر انتگرال مباحث دیگری هم حذف شده اند. باید اینها کنار بروند تا جا برای مهارت و سبک زندگی باز بشود."
 
حساب دیفرانسیل و انتگرال، یکی از مهمترین مفاهیم پایه ای علم ریاضیات است و منتقدان حذف آن از برنامه آموزش متوسطه معتقدند که این تغییر، سطح ریاضی دانش آموزان ایرانی در جهان را، که تاکنون در شرایط نسبتا مطلوبی قرار داشته، پایین می آورد.

در ۲۲ دی ۹۷، در مراسم معارفه علی ذوعلم به عنوان معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ایران، علی اکبر رشاد عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: "آقای ذوعلم با نظر وزیر آموزش و پرورش، رئیس جمهوری و رهبر معظم انقلاب انتخاب شدند." روال انتخاب وزرای آموزش و پرورش با هماهنگی آقای خامنه ای، البته خبر جدیدی محسوب نمی شد؛ اما انتصاب یک معاون وزیر با نظر رهبر جمهوری اسلامی، به‌ویژه برای کسانی که نمی دانستند علی ذوعلم از مدیران دفتر رهبری است، تازگی داشت.
 
توضیح آنکه آقای ذوعلم در زمان انتصاب خود به ریاست سازمانی که مسئولیت تدوین کتاب‌های درسی را در ایران بر عهده دارد، معاون پژوهش و آموزش "دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای" بود؛ اگرچه چند ماه پس از انتصاب علی ذوعلم به سمت جدید، محمد اسحاقی جانشین او در دفتر رهبری شد.
 
آقای ذوعلم از ۱۳۸۴ تاکنون، همواره از تصمیم گیران ارشد جمهوری اسلامی ایران در حیطه آموزش و پرورش بوده است. او که این روزها به عنوان مدافع اصلی حذف انتگرال هدف انتقادات کارشناسان قرار دارد، بعضا در رسانه ها با عنوان "دکتر" مورد اشاره قرار می گیرد و برخی منابع، او را دارای مدرک "دکترای کلام اسلامی" معرفی کرده اند.
تاکید رهبر بر تغییر سریع تر کتاب های درسی
اظهارات اخیر علی ذوعلم در مورد گلایه رهبر از سرعت پایین اجرای سند تحول بنیادین آموزش پرورش، به سخنرانی ۱۹ اردیبهشت ۹۷ آیت الله خامنه ای اشاره دارد که با اشاره به تحقق "کمتر از ۱۰ درصد" از این سند گفته بود: "خیلی کم کار شده در این زمینه؛ باید کار بشود."
 
آقای خامنه ای در ۱۱ اردیبهشت ۹۸ هم سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به ریاست آقای ذوعلم را "قلب آموزش و پرورش" دانسته و با ابراز نارضایتی از پیش بینی مقام های دولتی از تحول کامل متون درسی تا سال ۱۴۰۰ گفته بود: "متون آموزشی دوازده سال دیگر با سند تحول تطبیق پیدا کند؟ نه!... تلاش را، جدیت را بیشتر کنید."
 
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، از جمله اسناد بالادستی نظام بود که به دستور مستقیم رهبر جمهوری اسلامی و در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شد. با ابلاغ سند تحول از سوی رهبر در اردیبهشت ۱۳۹۲، کار منطبق کردن کتاب های درسی با آن در دستورکار قرار گرفت و مکررا خبرساز شد.
 
فقط در هفته های اخیر، علاوه بر ماجرای حذف انتگرال، مجموعه ای از دیگر تغییرات کتاب های درسی برای انطباق با سند تحول، در سطح افکار عمومی جنجالی شده است.
 
یکی از این تغییرات مشهور، در حیطه آموزش زبان خارجی بوده که علی ذوعلم، همین هفته پیش در مورد آن گزارش داد. او در نشستی خبری در ۱۴ بهمن، درباره پیشنهاد آموزش زبان چینی در مدارس و "توسعه سبد انتخاب دانش آموزان در زبان های خارجی" گفت: "اکنون ۶ زبان در این سبد هست که دو زبان بین المللی در آن موجود نبود و اکنون پیشنهاد ما به شورای عالی آموزش و پرورش اضافه شدن زبان عربی و چینی به این سبد است."
 
آیت الله خامنه ای پیشتر، به طور جداگانه بر ضرورت تغییر در برنامه آموزش زبان در مدارس ایران تاکید کرده بود. او مثلا در ۱۳ اردیبهشت ۹۵، با ابراز نگرانی از "اصرار بر ترویج انحصاری زبان انگلیسی" در مدارس گفته بود: "زبان علم فقط انگلیسی نیست... زبان های دیگر مثل اسپانیولی، فرانسه، آلمانی و [زبان] کشورهای شرقی هم زبان علمند".
 
آقای ذوعلم در نشست خبری ۱۴ بهمن خود، همچنین با اعلام گنجاندن "ده عنوان از جنایت‌های آمریکا" در کتاب های درسی،"توطئه تفرقه بین مسلمانان، تفرقه شیعه و سنی، تفرقه بین حوزه و دانشگاه، تفرقه بین دولت و ملت از سوی آمریکا" و "ترور سردار سلیمانی" را از جمله این موارد دانست (او در ۱۶ دی هم از برنامه معرفی قاسم سلیمانی در دوره های ابتدایی و متوسطه "با رویکرد تحلیلی عمیق" خبر داده بود).
 
موضوع پرداختن بیشتر به "جنایت های آمریکا" در کتاب های درسی نیز، از مطالبات مشهور آقای خامنه ای در گذشته بود. او از جمله، در سخنانی در ۱۲ آبان ۱۳۹۵ با اشاره به اسناد "لانه جاسوسی" گفته بود: "چرا هیچ نشانی از این کتاب‌ها [اسناد] در مجموعه‌ مدارس، دبیرستان‌ها و دانشگاه‌های ما نیست؟ این یکی از اعتراض‌های من است."
 
همزمانی اعلام تغییرات فوق با حذف بخش هایی از کتاب های تاریخ مدارس در مورد سوابق دخالت های روسیه در ایران، از دیگر موضوعاتی بود که در هفته گذشته، مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. البته علی ذوعلم در نشست خبری ۱۴ بهمن، در پاسخ به اشارات برخی خبرنگاران به حذف این بخش ها، که عمدتا به تاریخچه جنگ های ایران و روسیه در دوران قاجار مربوط می شد، گفت که به موضوع رسیدگی خواهد کرد.
 
هنوز مشخص نیست که آیا وعده رسیدگی او، در عمل ممکن است منجر به بازگشت بخش های مرتبط با دخالت روسیه به کتاب های تاریخ مدارس شود یا نه.
 
درنهایت، تمام این واکنش‌ها در شرایطی صورت می گرفت که در آغاز سال تحصیلی جاری، ماجرای حذف بخشی از معروف ترین آثار ادبیات کهن و معاصر فارسی از کتاب های درسی و در مقابل، اضافه شدن آثاری از نویسندگان و شاعران نزدیک به حکومت، موجی از واکنش را در سطح رسانه های ایران ایجاد کرده بود.
 
در ۱۲ آبان ۹۸ حسین قاسم‌پور مقدم، یکی از مدیران آقای ذوعلم که مسئولیت گروه تألیف کتب درسی ادبیات فارسی را در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر عهده دارد، در مورد حذف آثار چهره های ادبیات ایران توضیحاتی داد که به نوبه خود، ابهامات بیشتری را ایجاد کرد.
 
او گفت که تغییرات مورد بحث در راستای مندرجات سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سند برنامه درسی ملی و "بررسی نیازها، خواسته‌ها و سلایق افراد و نهادها" بوده است، ولی در مورد این "افراد و نهادها" توضیح بیشتری نداد.
 
او حتی با اشاره به اهمیت سرگذشت محسن حججی، که در مرداد ۹۶ به دست نیروهای داعش در سوریه به قتل رسید، تاکید کرد: "جایی نیاز داشتیم شهید محسن حججی را مطرح کنیم و این، بر حافظ و سعدی اولویت داشت."