همه اطلاعاتی که باید در باره آنفلوآنزا و واکسن آن بدانیم

بی بی سی ،دکتر امین مقدم (ایمنی‌شناس)

آنفلوآنزا عفونت تنفسی واگیرداریست که ویروس آنفلوآنزا در بینی، گلو و گاهی هم ریه ایجاد می‌کند. این بیماری شروعی ناگهانی دارد و می‌تواند ناخوشی‌ای خفیف یا شدید باشد با علائمی مانند تب، گلودرد، بدن‌درد، خستگی‌‌، سردرد‌‌‌‌‌، آبریزش و زکام، بی‌اشتهایی، سرفه، دل درد و گاهی تهوع و استفراغ (بخصوص در کودکان). کودکان ممکن است از گوش‌درد شکایت کنند یا بی‌حال و کم‌تحرک به نظر برسند.
 
بسیاری از این علائم ممکن است با سرماخوردگی ویروسی مشترک باشند اما آنفلوآنزا معمولا بسرعت و تنها در عرض چند ساعت پیشرفت می‌کند و علائم آن فراگیرتر و احساس ناخوشی آن شدیدتر از سرماخوردگی عادیست. تشخیص بالینی آنفلوآنزا از سرماخوردگی و سایر بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی دشوار است و در صورت نیاز، تشخیص قطعی فقط با تست‌های اختصاصی ازمایشگاهی میسر می‌شود.
انتقال
ویروس آنفلوآنزا در قطرات ریزی که با سرفه، عطسه و صحبت به هوا پرتاب می‌شوند منتقل می‌شود. این قطرات ریز وارد دهان و بینی شده و ویروس را انتقال می‌دهند. در مواردی ممکن است ویروس آنفلوآنزا از تماس دست با سطوح آلوده، به دهان، بینی و حتی گاهی چشم راه یابد و باعث ابتلا به بیماری شود. در سه چهار روز اول، بیماری از هر زمانی بیشتر واگیر دارد اگرچه افراد حتی از یک روز پیش از شروع علائم تا هفت روز پس از آغاز بیماری هم ممکن است ویروس را منتقل کنند. شروع علائم بیماری معمولا یکی دو روز پس از انتقال ویروس است اما ویروس ممکن است تا چهار روز هم نهفته بماند.

ویروس آنفلوآنزای H1N1 درمان
اغلب افرادی که دچار آنفلوآنزای فصلی (دوره شیوع از میانه پاییز تا اوائل بهار) می‌شوند خودبه‌خود و بدون عارضه ظرف یک هفته بهبود می‌یابند اما گروه‌های آسیب‌پذیر، بیشتر در معرض خطر به ابتلای اشکال شدید و خطرناک بیماری هستند و نیاز به درمان‌های اختصاصی و گاهی مراقبت در بیمارستان دارند. گروه‌های آسیب‌پذیر یعنی سالمندان، کودکان خردسال، زنان باردار، مبتلایان به بیماری‌های قلبی و تنفسی، افرادی که نقص یا ضعف ایمنی دارند و بیماران دیابتی. شیوع گاه به گاه انواع مهاجم‌تر و بیماری‌زاتر ویروس آنفلوانزا منجر به افزایش اشکال شدید و حتی مرگبار این بیماری می‌گردد.
 
اغلب مبتلایان به آنفلوآنزا تنها با درمان‌های عادی سرماخوردگی، استراحت، گرم نگاه داشتن، مصرف مایعات و تب‌بُرهایی مانند استامینوفن بهبود پیدا می‌کنند اما افراد آسیب‌پذیر ممکن است با نظر پزشک به درمان فوری با داروهای ضدویروس آنفلوآنزا، مانند تامیفلو احتیاج داشته باشند. باید توجه داشت که آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است و آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان عفونت‌های میکروبی بکار می‌روند در درمان مستقیم آن بی‌تاثیر هستند و آنتی‌بیوتیک تنها باید با نظر پزشک ممکن است برای معالجه عوارض ثانوی بیماری تجویز شود.
واکسن آنفلوآنزا
ویروس آنفلوآنزا گوناگونی ژنتیکی دارد و دائم دچار تغییرات ساختاری می‌شود که به شیوع دوره‌ای آن کمک میکند. آنفلوآنزی فصلی در انسان را اغلب ویروس‌‌های آنفلوآنزای گروه A و B ایجاد می‌کنند. ویروس‌های دسته A بخصوص با تغییر دو پروتیئن غشای خود-که به اختصار H (هماگلوتینین) و N (نرآمینیداز) نامیده می‌شوند- زیرگروه‌هایی را تشکیل می‌دهند، مانند H1N1 و H3N2 که گاهی باعث همه‌گیری می‌شوند. هر ساله انواعی از ویروس‌های A و B، بر اساس تناوب شیوع، در تولید واکسن‌های آنفلوآنزا، که به واکسن چندظرفیتی معروفند، استفاده می‌شوند.
 
دریافت سالانه واکسن آنفلوآنزا، در صورتی که منع مصرف نداشته باشد، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به این بیماریست. اگرچه توصیه‌های سازمان‌های بهداشت ملی از این کشور به آن کشور تا حدی متفاوتند، در کل واکسن مناسب، برای گروه‌های آسیب‌پذیر مصرانه توصیه می‌شود. این افراد شامل کارکنان مراکز بهداشتی و پرسنل پزشکی، زنان باردار، افراد سالخورده، و کودکان خردسال و افراد با بیماریهای زمینه‌ای و مزمن مانند بیماریهای تنفسی و نقص ایمنی میباشد. باید در نظر داشت که واکسن در مقابل تمام انواع ویروس آنفلوآنزا مصونیت ایجاد نمی‌کند و فقط در مقابل شایع‌ترین انواع ویروس در زمستان هر سال مقاومت ایجاد می‌کند اما ممکن است از شدت بیماری با انواع دیگر ویروس آنفلوآنزا نیز بکاهد.
 
بطورکلی منعی برای واکسن آنفلوآنزا برای کودکان بالای شش ماه و بزرگسالان وجود ندارد و مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا در گزارش سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ خود، واکسیناسیون را، به شرط انتخاب واکسن مناسب، برای تمام افراد بالاتر از شش ماه توصیه می‌کند، البته بغیر از موارد منع مصرف مانند سابقه آلرژی شدید به مواد تشکیل دهنده واکسن، مانند پروتئین‌های تخم‌مرغ.
 
سن توصیه شده برای واکسیناسیون آنفلوآنزا در کودکان در کشورهای مختلف فرق دارد به عنوان مثال در بریتانیا این سن بالای دو سال است. همچنین مطالعات نشان داده که واکسیناسیون مادر در حین بارداری تا حدی در محافظت نوزاد از این بیماری موثر است.
 
بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا ابتدای پاییز است.
 
برای انتخاب نوع مناسب واکسن و اطمینان از عدم وجود منع تجویز، مشاوره پزشکی و پیروی از توصیه‌های بهداشتی مهم هستند.