خاتمی : اعتراض‌ها ریشه‌دار است اما باید صف معترضان مسالمت‌جو از کسانی که طالب آشوب هستند را جدا کرد

محمد خاتمی روزهای گذشته را «تلخ و نفس‌گیر» خواند رادیو فردا :محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران ضمن اعلام اینکه اعتراض‌ها در ایران «ریشه‌دار است»، خواستار تعیین سهم عوامل مختلف در این اعتراضات از جمله «فقر و تبعیض» و همچنین «سوء استفاده بیگانگان» شد.
 
آقای خاتمی عصر سه‌شنبه پنجم آذرماه در جمع تعدادی از فعالان سیاسی روزهای گذشته را «تلخ و نفس‌گیر» خواند.
 
وی اضافه کرد: «عمیقاً از جان‌باختن عده‌ای از هموطنانم متأسف و دردمندم و با آسیب‌دیدگان و بازماندگان جان‌باختگان، اعم از مردم و نیروهای مسئولِ حفظ نظم و امنیت، احساس همدردی می‌کنم و به مردم ایران تسلیت می‌گویم.»
 
این اولین واکنش محمد خاتمی به اعتراضاتی است که از روز جمعه ۲۴ آبان آغاز شد. عدم واکنش آقای خاتمی و دیگر چهره‌های شاخص اصلاح طلب به این اعتراضات انتقاداتی را به دنبال داشت.
 
رئیس جمهور سابق ایران همچنین گفت که «حوادث تلخ هفته گذشته، نیازمند تحلیل دقیق، منصفانه و همه‌جانبه است».
 
وی تاکید کرد که باید «سهم عوامل مختلف از جمله ریشه‌های نارضایتی و فقر و تبعیض، مشکلات حکمرانی و همچنین سوء استفاده بیگانگان مشخص شود که در مجال دیگری باید به آن پرداخت».
 
حجم اعتراضات و همچنین خشونت ماموران امنیتی با معترضان از دهه ۷۰ به بعد بی‌سابقه بوده و طبق برآوردهای رادیو فردا و سازمان عفو بین‌الملل، پاسخ حکومت به اعتراض ناراضیان دست‌کم ۱۴۳ کشته و حدود پنج هزار بازداشتی به دنبال داشته است.
 
وزیر کشور ایران گفته که اعتراضات بیشتر در مناطق «حاشیه‌نشین» بوده است.
 
در همین حال آقای خاتمی گفت که «اعتراض‌ها ریشه‌دار است و برای کاهش ریشه‌ای نارضایتی، نیازمند بهبود شیوه‌های حکمرانی هستیم».
 
وی تاکید کرد: «لازم است ضمن هوشیاری نسبت به تهدیدات خارجی در بسیاری از سیاست‌ها و رویکردهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و بین‌المللی که منجر به این وضعیت شده است و امکان تکرار آنچه را گذشت ایجاد می‌کند، بازنگری شده و اصلاحات اساسی در آن صورت گیرد.»
 
رهبر و رئیس‌جمهوری ایران معترضان را با با عباراتی چون «آشوبگر» و «اشرار» توصیف کرده‌اند.
 
در عین حال برخی مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که معترضان افراد کم‌درآمد و «حاشیه‌نشین» بوده‌اند اما اعتراضات آنان توسط گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی «منحرف» شده است.
 
آقای خاتمی نیز گفت که صف معترضان با «مشکلات معیشتی را «باید از صف خشونت‌پروران جدا» کرد.
 
وی اضافه کرد: «بسیاری از معترضان خشونت نکردند، اما انکار نمی‌توان کرد که تخریب‌ها و تلاش برای انحراف اعتراض‌ها به آشوب هم وجود داشت و احیاناً سازمان‌یافته بود. طبعاً هیچ حکومتی حق ندارد رخصت برهم زدن امنیت جامعه و تخریب اموال عمومی و دارایی شهروندان را بدهد یا در مواجهه با معترضان به خشونت و سرکوب متوسل شود.»
 
به گفته وزیر کشور ایران، ۷۳۱ بانک، ۱۴۰ مکان دولتی، ۹ مکان مذهبی، ۷۰ پمپ بنزین و گاز، ۳۰۷ خودرو و ۱۰۷۶ موتورسیکلت در جریان این اعتراضات آتش زده شده است.
 
در مقابل فیلم‌ها و گزارش‌های متعددی از شلیک مستقیم گلوله به معترضانی که تنها در خیابان ایستاده بودند منتشر شده است.
 
آقای خاتمی همچنین گفت: «در این میان متوهمان براندازی هم هستند که به همان اندازه علیه اصلاح‌طلبان و اصلاح‌طلبیِ خشونت‌پرهیز سم‌پاشی کرده و می‌کنند که علیه جمهوری اسلامی؛ و این امر کار ما را در جدا کردن مرزها آسان می‌کند؛ گرچه همواره بر جدایی مرزها تأکیده شده است.»
 
پس از اعتراض‌های دی‌ ماه ۹۶ بحث‌های گسترده سیاسی درباره جناح‌بندی سیاست داخلی ایران مطرح شده است.
 
سر داده شدن شعارهایی چون «اصلاح‌طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا» در جریان اعتراض‌ها که نوعی همسان‌ بودن ماهیت دو جریان سیاسی مطرح در ایران را برجسته می‌کرد، با واکنش‌های زیادی به ویژه از سوی اصلاح‌طلبان مواجه شد.
 
چهره‌های اصلاح‌طلب پایگاه اجتماعی چنین شعارهایی را قابل توجه نمی‌دانستند ولی در عین حال به طور دائم درباره پیامدهای فراگیرتر شدن چنین ادبیاتی هشدار می‌دهند.