تحقیقات تازه: ویتامین ب۱۲با دوز بالا سرطان‌زا است

کیهان لندن :در شرایطی که انواع قرص‌های ویتامین ب۱۲ هزار میکروگرمی‌ در بازار وجود دارند و به ویژه خام‌خواران و گیاهخواران برای جبران کمبود ویتامین ب از آنها استفاده می‌کنند، تحقیقات تازه به این نتیجه رسیده که مصرف قرص‌هایی با دوز بیشتر از ۲۵ میکروگرم می‌تواند در افراد سیگاری تا چهار برابر و در افراد غیرسیگاری تا ۲ برابر خطر ابتلا به سرطان ریه را بالا ببرد.
 
بسیاری از قرص‌های ویتامین در عین حال که مصرف آنها الزامی‌ نیست، زیانی هم برای تندرستی مصرف‌کننده ندارند، اما کسی که به مقدار زیادی ویتامین ب۱۲ مصرف می‌کند، بر خطر ابتلای خود به سرطان می‌افزاید. در این صورت تکلیف خام‌خواران و گیاه‌خوارانی که نیاز دائمی‌ به ویتامین ب۱۲ دارند چیست؟
 
مارتین اسمولیش داروساز و استاد انستیتو تغذیه کلینیک دانشگاه ایالت «شلسویگ هولشتاین» در شمال آلمان، در مقاله‌ای برای هفته‌نامه «دیتسایت» کوشیده است با استناد به تحقیقاتی که نتایج آنها در نشریات معتبر علمی‌ انتشار یافته، به این پرسش و پرسش‌های دیگری درباره خطر مصرف دوز بالای ویتامین ب۱۲ پاسخ دهد.
 
ویتامین‌ها مجبوبیت دارند. تولیدکنندگانی که این فرآورده‌ها را می‌فروشند، تنها اثرات مثبت استفاده از آنها را تبلیغ می‌کنند. به عنوان مثال پایگاه اینترنتی «فوداسپرینگ» می‌نویسد: «به ندرت ویتامینی به اندازه ویتامین ب۱۲ بر نشاط و قدرت بدنی تاثیر می‌گذارد». البته درباره عوارض جانبی در چنین وبسایت‌هایی کمتر می‌توان چیزی خواند.
 
در مورد امنیت ویتامین‌ها به عنوان مکمل غذایی‌ها مدت‌ها این دیدگاه حاکم بود که از ویتامین‌های آ، د، اِ و کا نباید زیاد مصرف کرد زیرا آنها می‌توانند در بدن غنی شوند و تندرستی را تهدید کنند. در مقابل برای ویتامین‌های حل شونده در آب مثل ویتامین ث و ویتامین‌های ب این نظریه وجود داشت که آنچه مازاد بر نیاز مصرف شده باشد، از طریق ادرار دفع می‌شود و به این دلیل زیانبار نخواهند بود. اما متاسفانه چنین نیست.
 
از مدت‌ها پیش ثابت شده که  مصرف زیاد ویتامین‌های ب هم می‌تواند زیان‌بخش باشد. تحقیقات نشان داده‌اند  که مصرف‌کنندگان ویتامین ب اعم از ب۶، ب۹ و ب۱۲، با خطر ابتلا به سرطان ریه بیشتری روبرو هستند. این خطر بیش از همه مصرف‌کنندگان دخانیات را تهدید می‌کند.
 
به گزارش مجله بین‌المللی «سرطان» تحقیقات دقیق و تازه دیگری کشفیات قابل استنادتری را ارائه می‌دهد. این تحقیقات، با استفاده از ۲۰ پژوهش مستقل، این موضوع را پیگیری کرد که وجود مقدار معینی ویتامین ب ۱۲ در خون سبب افزایش خطر سرطان ریه می‌شود و ژن‌ها نیز نقشی در این زمینه ایفا می‌کنند. نتیجه مطالعات نشان داده که هرچه دوز ویتامین ب بالاتر باشد، خطر ابتلا به سرطان ریه بیشتر می‌شود. همچنین مطالعات ژنتیک نشان داده که برخی ژن‌ها در افزایش سطح ویتامین ب در خون موثرند و افرادی که حامل این نوع ژن‌ها هستند بیش از دیگران به سرطان ریه مبتلا می‌شوند.
 
مجموعه این تحقیقات تازه شانس بزرگی برای پیشرفت رشته تغذیه محسوب می‌شود و با دلایل استوار داده‌های روشمند مکمل را تایید می‌کند که میزان ویتامین ب۱۲ موجود در خون و سرطان ریه احتمالا  با هم ارتباط مستقیم دارد.
 
این تحقیقات می‌تواند بعضی‌ها را نگران کند. به این دلیل مهم است که تاکید کنیم: برای افزایش جدی خطر ابتلا به سرطان، بیمار باید واقعا مقدار زیادی ویتامین ب۱۲ مصرف کرده باشد. نزد مصرف‌کنندگان این ویتامین، خطر سرطان فقط در صورتی تا دو برابر افزایش می‌یابد که روزانه بیش از ۵۵ میکروگرم استفاده کرده باشند. نزد سیگاری‌ها، خطر با مصرف همین مقدار ویتامین ب۱۲  سه تا چهار برابر بالا می‌رود.
 
انجمن تغذیه آلمان به جوانان و افراد بالغ توصیه می‌کند که روزانه تا ۴ میکروگرم از این نوع ویتامین مصرف کنند. همزمان «انستیتوی سنجش خطرات» در آلمان مصرف مجاز روزانه قرص‌های ویتامین ب۱۲ را حداکثر ۲۰ میکروگرم توصیه کرده است.
 
این توصیه‌ها ایجاد اطمینان نمی‌کنند زیرا در بازار ویتامین ب۱۲‌های متعددی با دوز مصرفی روزانه تا ۱۰۰۰ میکروگرم هم وجود دارند. این نوع ویتامین‌ها به ویژه از سوی خام‌خواران و گیاهخوارانی مصرف می‌شوند که ویتامین مورد نیاز خود را نمی‌توانند از فرآورده‌های گوشتی و لبنیات دریافت کنند. علاوه بر این، با وجود توصیه‌های انجمن تغذیه آلمان روشن نیست که مرز مصرف روزانه ویتامین ب۱۲ به گونه‌ای که جای نگرانی نباشد، کجاست. همچنین مکانیسمی‌ که از طریق آن خطر سرطان افزایش می‌یابد هنوز کاملا روشن نیست.
 
احتمالا مصرف بالای ویتامین ب که برای بازسازی و ترمیم ژن‌های «دی ان ای» ضروری و مهم است، سبب تغییرات سطوح ژنتیک می‌شود. یا مصرف بالای ویتامین ب۱۲ سبب می‌شود که تومورها یا اشکال مقدماتی آنها برای رشد خود مواد مغذی زیادی دریافت کنند.
 
در مقابل، نتایج تحقیقات تازه کاملا روشن هستند: اگر با هدف متوازن ساختن مصرف برای مدتی محدود دوز بالای ویتامین ب۱۲  برداشته شود، جای نگرانی وجود ندارد. همچنین افرادی که دارای ریسک کمبود شدید ویتامین ب۱۲ هستند، مثل خام‌خواران و گیاهخواران، سالخوردگان و مبتلایان به بیماری‌های روده و معده به ویژه زمانی نباید نگران مصرف درازمدت ویتامین ب۱۲ باشند که دوز روزانه آنها کمتر از ۲۵ میکروگرم باشد. اما از مصرف دائمی‌ این ویتامین، آنهم با دوز بالا باید بطور جدی خودداری کرد زیرا این کار تنها احساس خوشایند در فرد ایجاد نمی‌کند، بلکه خطر ابتلای او را به سرطان، اگر سیگاری نباشد تا دو برابر و اگر سیگاری باشد تا چهار برابر، بالا می‌برد.