«در ایران به بیماران اچ آی وی مثبت داروهای تاریخ مصرف گذشته می‌دهند»
+20
رأی دهید
-1
ایران وایر: «من عمرم را کرده‌ام؛ ۵۲ سالم است. اما دلم برای این بچه‌هایی می‌سوزد که انگار یک پوست هستند که روی استخوان کشیده باشی. من در این‌سال‌ها توانسته‌ام آزمایش‌هایم را به موقع انجام بدهم. اما بعضی از این‌ها حتی پول تاکسی ندارند که بیایند داروهای خود را بگیرند.»این‌ها بخشی از گفته‌های «مرتضی» است؛ مردی مبتلا به «اچ آی وی» مثبت که سال‌ها قبل به واسطه تزریق خون آلوده، به این بیماری مبتلا شده است. مرتضی حالا از رنج مضاعفی می‌گوید که مبتلایان به اچ آی وی و بیماری‌های وابسته به آن را گرفتار کرده است: «الان یک سال است به ما داروهای تاریخ مصرف گذشته می‌دهند. سازمان غذا و دارو هم نامه زده است که عمر قفسه دارویی تا سه سال افزایش یابد؛ یعنی ما تا سه سال دیگر باید داروهایی را بخوریم که تاریخ مصرف آن‌ها دو ماه قبل سرآمده است.»
یکی از داروهایی که این بیماران مصرف می‌کنند، داروی ترکیبی «تنوفاویر» است. تنوفاویر یا «تنوفوویر»، یک داروی ضد ویروس است که از تکثیر ویروس ایدز و «هپاتیت ب» در بدن جلوگیری می‌کند. «آرش علایی»، یکی از پژوهش‌گران به‌نامی که سال‌ها است به همراه برادرش «کامیار علایی»، در زمینه ایدز و بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی تحقیق می‌کند، در گفت‌وگو با «ایرانوایر»، در پاسخ به این دستور سازمان غذا و دارو می‌گوید: «این دارو یک درمان برای ایدز نیست، تنها منجر به مهار تکثیر ویروس‌ها می‌شود. اما این دارو هم مثل همه داروهای دیگر، تاریخ تولید و انقضا روی جلد دارد. توجه داشته باشید این تاریخ تنها وقتی قابل اعتنا است که شرایط نگه‌داری با استاندارد مکتوب در دستورالعمل نگه‌داری مطابق باشد. اگر جز این باشد، چه بسا دارو قبل از سرآمدن تاریخ انقضا هم فاسد شود. بنابراین، نامه سازمان غذا و دارو ایران حتی با استانداردهای داخلی کشور هم سازگار نیست.»این پژوهشگر در خصوص امکان‌پذیر بودن افزایش عمر قفسه داروها می‌گوید: «افزایش طول عمر دارو تا حداکثر شش ماه به شرطی ممکن است که دارو در شرایطی بهتر از استاندارد از نظر دما و رطوبت نگه‌داری شده باشد.»
مرتضی که بیش از ۲۰ سال است با اچ آی وی درگیر است، می‌گوید با این شرایط نه تنها این دارو کمکی به بهبود وضعیت او و همدردانش نمی‌کند بلکه وضعیت جسمی آن‌ها را متزلزل‌تر کرده است: «من در تمام سال‌هایی که متوجه بیماری خود شدم، آزمایشهای مورد نیاز را انجام داده‌ام. همیشه سعی کرده‌ام از خودم مراقبت کنم تا متوسط عمر یک آدم سالم را داشته باشم. الان اما کبدم بر اثر استفاده از این داروها دچار سیروز شده و در آخرین فیبرو اسکنی که کردم، خط قرمز را رد کرده است. آخرین آزمایش "CD4"هم نشان می‌دهد گلبول‌های قرمز خون من از ۸۰۰ به ۴۰۰ رسیده است.»
آرش علایی ضمن تایید اثرات مخرب داروی تاریخ گذشته بر بیماری‌ها می‌گوید: «در مبتلایان به عفونت اچ‌آی‌وی، شمارش CD4 T-cell به‌عنوان یک شاخص آزمایشگاهی مناسب برای تعیین پیشرفت بیماری، در تصمیم‌گیری برای شروع درمان و پی‌گیری پاسخ به درمان، کمک‌کننده است. محدوده طبیعی این عدد در هر نوبت آزمایش باید بین ۳۴۰ تا ۱۱۰۰ سلول در میلی‌متر مکعب باشد. کم شدن آن نشان دهنده آن است که سیستم ایمنی به مخاطره افتاده و این کاهش می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد.»او در ادامه توضیح می‌دهد که مصرف داروی تاریخ گذشته چه گونه وضعیت را از آن چه هست، برای بیماران بغرنج‌تر می‌کند: «این دارو وقتی زمان مصرفش سر آمده باشد، اثربخشی خود که همان کاهش ویروس‌ها است را از دست می‌دهد. علاوه بر آن باعث مقاوم شدن ویروس می‌شود و درمان بیمار را وارد فاز تازهای می‌کند. یعنی بیمار با ویروس مقاوم شده، باید دارویی مصرف کند که ویروس مقاوم را از میان بردارد.»
مرتضی در پاسخ به این سوال که آیا نسبت به این موضوع به مقامات مسوول یا انجمن‌های حمایتی موجود اطلاع داده‌اید، می‌گوید: «ما یک طومار اعتراضی امضا کردیم و فرستادیم برای "باشگاه مثبت" که در واقع محلی برای حمایت از بیماران اچ‌آی‌وی است. اما به جای پی‌گیری، نامه سازمان غذا و دارو را نشان ما دادند که گذشتن تاریخ داروها اثری در سلامت آن‌ها ندارد. دوستانمان هم دارند در صفحات مجازی اعتراض خود را عنوان می‌کنند. اما واقعا صدای ما به جایی نمیرسد. دست‌هایی که پشت این قضیه است، از صدای ما خیلی قویترند و راهی به جایی نمی‌بریم.»
نامه اعتراضی اعضای باشگاه یاران مثبت نسبت به ارائه داروهای تاریخ مصرف گذشته ماجرای فروش و تشویق به استفاده داروی تاریخ مصرف گذشته در ایران اتفاق تازهای نیست. آذرماه سال گذشته، پس از انتشار چند گزارش از سوی شهروند خبرنگاران، مساله فروش و عرضه داروی تاریخ مصرف گذشته به خبر داغ روز بدل شد؛ از یک شهروندی اهوازی گرفته که شیاف استامینوفنی را برای فرزندش خریداری کرده بود که تاریخ مصرفش گذشته بود تا زندانیانی که در زندان مجبور به مصرف داروهای تاریخ مصرف گذشته شده بودند.سال گذشته یکی از زندانیان زندان «رجایی شهر» در گفت‌وگو با «ایران وایر»، از توزیع قرص‌های تقلبی و تاریخ گذشته در زندان خبر داده و گفته بود حاضر است درد را تحمل کند اما هیچ قرصی مصرف نکند.
به گفته او، قرصهایی که زندانیان مصرف می‌کنند، از دو طریق به دست آن‌ها می‌رسد؛ یا از طریق بهداری زندان و یا از راه شبکه خرید و فروش زیرزمینی بین زندانی‌ها که اغلب تاریخ مصرفشان گذشته است.
آرش علایی اما می‌گوید بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی همواره برای تامین دارو در ایران، بازیچه سیاست‌های نادرست دولتی شده‌اند: «مسوولان عموما عنوان می‌کنند دلیل نبودن داروی کافی برای بیماران، مسایل مرتبط با تحریم‌ها است. اما این حداقل در مورد داروهای مورد نیاز بیماری‌هایی مثل اچ‌آی‌وی نادرست است. ارز مورد نیاز برای تامین دارو در ایران، به ویژه این نوع بیماری‌ها، از صندوق جهانی تامین می‌شود. دولت و بانک‌های ایران در مبادلات مالی این داروها اصلا دخالتی ندارند. ارز مستقیما از سوییس برای سازمان ملل متحد ارسال و سپس از سوی این سازمان به شرکت‌های دارویی پرداخت می‌شود. سوء استفاده از تحریم‌ها برای عدم تامین دارو در تمام سال‌های گذشته ادامه داشته است و همچنان هم در بر همان پاشنه می‌چرخد.»
مرتضی می‌گوید هر کاری توانسته، کرده است تا صدای همدردانش باشد: «من دست از جانم شستهام. میدانم که نمی‌توانم با این‌ها در بیفتم. ولی میخواهم اگر قرار است بمیرم، سربلند بمیرم. هزار تا باشگاه راه افتاده است به اسم حمایت از بچههای مثبت که هیچ کدام کاری نمیکنند. حمایتی در کار نیست. همه دکان شده‌اند برای چاپیدن پول. سالی یک بار دور هم جمع می‌شوند و یک سری وعده و وعید می‌دهند و کمکهای دولتی و مردمی را جمع می‌کنند، بعد غیبشان میزند تا سال بعد، فصل اهدای کمکها و تقسیم بودجهها برسد. این است وضعیت ما.»