تصاویر جدید ماهواره‌ای ناسا از گستره‌ی آتش‌سوزی‌ها در دنیا

دویچه وله :آتش‌سوزی در جنگل‌های آمازون رهبر کاتولیک‌های جهان را هم به واکنش واداشته است. تصاویر تکان‌دهنده این آتش‌سوزی‌ها را تقریبا همه دیده‌اند. اما در کدام گوشه از جهان، زمین خاموش می‌سوزد؟
 
وضعیت آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های آمازون، پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان را هم نگران کرده است. به گزارش خبرگزاری آلمان، پاپ روز یکشنبه ۳ شهریور (۲۵ اوت) پس از پایان مراسم دعا و نیایش رو به هزاران شرکت کننده در میدان سن‌پیر در واتیکان، برای "مهار سریع‌تر آتش" دعا کرد. پاپ همچنین با اشاره به اهمیت حیاتی جنگل‌های آمازون برای کره زمین، خواستار تعهد جهانی برای مهار آتش‌سوزی‌های آمازون شد.
 
برزیل در حال حاضر با شدیدترین آتش‌سوزی جنگل‌ها در سال‌های اخیر دست به گریبان است. شمار آتش‌سوزی‌ها در این کشور از آغاز سال جاری در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته، ۸۳ درصد افزایش داشته‌ است.
 
از جنگل‌های بارانی آماوزن به عنوان "ریه‌ زمین" یاد می‌شود. وسعت این جنگل‌ها در آمریکای جنوبی که تأمین‌کننده ۲۰ درصد از اکسیژن جهان است، کشورهایی چون برزیل، ونزوئلا، کلمبیا، پاراگوئه، پرو و بولیوی را در برگرفته است.
 
تنها آمازون نیست که می‌سوزد
 
این روزها شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری پرند از عکس‌های آتش‌سوزی در این جنگل‌ها؛ تصاویری تکان‌دهنده و تأمل‌برانگیز از آنچه که پیش چشمان ما بر "ریه‌های سبز زمین" می‌گذرد. اما این آتش‌سوزی‌ها تنها آتش‌سوزی‌های روی کره زمین نیستند. در تصاویر ماهواره‌ای منتشرشده از سوی ناسا، اطلس آتش‌سوزی‌ها، کره زمین فقط سبز و آبی و قهوه‌ای نیست، نقشه پر است از لکه‌های قرمزی که خبر از آتش‌سوزی در نقاط دیگر زمین می‌دهند. با نگاهی به سمت شرق نقشه، می‌توان دید که بزرگترین مناطقی که روی این نقشه به رنگ قرمز خودنمایی می‌کنند، بخش‌های وسیعی از مرکز و شرق افریقا هستند.
 
این پهنه‌های سرخ‌رنگ مجموعه‌ای از آتش‌سوزی‌های کوچک را نشان می‌دهند. آنچه آتش‌ در این مناطق به جای می‌گذارد نه تنها مرگ و ویرانی که نابودی شریان حیات این پهنه از کره زمین یعنی ساواناها یا گرم‌دشت‌هاست.
 
گرم‌دشت پهنه وسیع پوشیده از علفزار است؛ علفزارهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری که پهناورترین آنها در آفریقاست. تقریبا یک پنجم از سطح زمین از ساوان تشکیل شده است. در این مناطق به دلیل خشکی، پوشش گیاهی خشکیده به آرامی پوسیده و تجزیه می‌شود و به این ترتیب جلوی رشد گیاهان تازه را می‌گیرد. آتش‌سوزی، لایه خشک مرده را دور می‌زند و خاکستر مانند کود، خاک را بارور می‌کند. در حالی که در جنگل‌های بارانی، زمین برای جبران خسارت ناشی از آتش‌سوزی، دست کم به ۱۰۰ سال زمان نیاز دارد،  علف‌ها و بوته‌ها به مراتب زودتر رشد می‌کنند. تنها پس از چند هفته تا چند ماه، اکوسیستم از نو احیا می‌شود.
 
"انسان چرخه اکوسیستم را بر هم می‌زند"
 
اما شمار چنین آتش‌سوزی‌هایی که به احیای اکوسیستم کمک می‌کنند، به گفته کارشناسان رو به کاهش است. بین سال‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۱۵ مساحتی از زمین که دچار آتش‌سوزی شده است تقریبا تا یک چهارم کاهش یافته است. دلیل این کاهش، گسترش کشاورزی است. به گفته پژوهشگران، زمین‌داران و کشاورزان آگاهانه و هدفمند جلوی آتش‌سوزی‌های گسترده را می‌گیرند.
 
در نتیجه این دخالت، به اکوسیستم فشار وارد می‌شود. در تحقیقی که به همین مناسبت در سال ۲۰۱۷ از سوی دانشگاه کلمبیا منتشر شد، آمده بود، انسان‌ها چرخه طبیعی و کهن آتش‌سوزی و در پی آن دوره‌‌های احیا و استراحت خاک را بر هم می‌زنند.
 
برخلاف جنگل‌های بارانی، تلاش چندانی برای حفظ پوشش گیاهی این مناطق وجود ندارد.
 
آتش‌سوزی از آمازون تا ارسباران
 
اما صرف‌نظر از بحث سازگاری حریق و طبیعت و لزوم آن برای چرخه طبیعی زمین، آتش‌سوزی‌ در جنگل‌ها و مراتع در مناطق گوناگون زمین از جمله غرب آسیا دیده می‌شود. ترکیه در هفته‌ای که گذشت با آتش‌سوزی در جنگل‌های استان ازمیر در غرب این کشور دست و پنجه نرم می‌کرد و ایران در شمال غرب با آتش‌سوزی دست به گریبان بود.
 
آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران در استان آذربایجان شرقی، از روز چهارشنبه ۳۰ مرداد آغاز شد و تا یکم شهریور ماه ادامه داشت. این منطقه که نام "نگین تنوع زیستی ایران" را بر آن نهاده‌اند، بیش از ۱۳ درصد پوشش گیاهی کشور را در خود جای داده است. آتش‌سوزی روزهای گذشته بخش زیادی از این منطقه را تحت تاثیر قرارداد.