کارشناسان امور ایران در مورد رویارویی احتمالی ایران و آمریکا چه می گویند؟

 تصویری از عرشه ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن که اخیراً عازم آب‌های خلیج فارس شده است رادیو فردا ، فرنوش رام (اسرائیل)

در حالی که یک وزیر ارشد دولت اسرائیل نزاع جاری میان آمریکا و ایران را «وخیم» توصیف کرده و از «بروز هر احتمالی از این به بعد» سخن گفته و هم‌زمان وزیر خارجه بریتانیا نیز نسبت به احتمال یک درگیری نظامی اتفاقی میان آمریکا و ایران هشدار داده، کارشناسان آمریکایی بر سر عملی شدن جنگ واقعی میان واشینگتن و تهران اختلاف نظر دارند.
 
برخی از آنها جنگ را بعید دانسته‌اند اما یک کارشناس آمریکایی گفته است که رئیس‌جمهور آمریکا یا نخست‌وزیر اسرائیل با بروز یک جنگ با ایران «راحت» خواهند بود به این شرط که کشور مقابل مسئولیت آن را عهده‌دار شود؛ سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل نیز جنگ را محتمل ارزیابی کرده است.
 
آمریکا در روزهای اخیر در راستای سیاست موسوم به «فشار حداکثری» بر ایران، در نخستین سالروز خروج خود از برجام، توافق هسته‌ای با ایران، از اعزام یک ناو جنگی و سیستم‌های دفاع هوایی موشکی پاتریوت به منطقه خبر داد.
 
تأیید گزارش‌های مربوط به حمله به چهار کشتی امارات متحده عربی و دو نفتکش سعودی و نیز احتمالاً به کشتی‌های خارجی دیگر در آب‌های خلیج فارس در روز یکشنبه ۲۲ اردیبهشت، شعله تنش در منطقه را بالا برده و پرسش در خصوص احتمال وقوع جنگ میان آمریکا و ایران را بیش از گذشته مطرح کرده است.
 
روزنامه اسرائیلی جروزالم پست دوشنبه ۲۳ اردیبهشت دیدگاه شماری از کارشناسان در چند اندیشکده آمریکایی را نظر به رخدادهای جاری خلیج فارس و با توجه به مسائل اخیر در مناسبات تهران با واشینگتن و پایتخت‌های اروپایی، در خصوص احتمال بروز جنگ میان آمریکا و ایران بازتاب داده است.
 
جاناتان شانزر، معاون ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در واشینگتن، موسوم به اف‌دی‌دی، تقابل مستقیم نظامی میان واشینگتن و تهران را به عنوان یک گزینه پیش‌رو، بعید می‌داند؛ او تأکید کرده که این احتمال که ایران آمریکا را به یک درگیری متعارف سوق بدهد، گزینه‌ای محتمل نیست.
 
اما شانزر با استناد به گفته‌های ژنرال آمریکایی اچ.آر مک‌مستر یادآوری کرده که «دو راه برای رویارویی با آمریکا» وجود دارد: نبردهای نامتقارن و جنگ‌های ابلهانه؛ به این مفهوم که تنها راه برای ایران، اگر در سودای درگیری با آمریکا باشد، اقدامات تروریستی و خرابکاری است.
 
به گفته شانزر، اقدام آمریکا در اعزام ناوگروه اخیر به آب‌های خلیج فارس، «دادن پیام» به ایران بوده است.
 
این محقق گفته‌های جان هانتزمن، سفیر امریکا در روسیه را نیز نقل می‌کند که گفته بود، اعزام ناوهای جنگی به یک منطقه که «دیپلماسی صدها هزار تنی: است، و حتی احتمال اعزام نیرو، سنگین‌تر کردن اهرم فشار و با این هدف است که دل طرف مقابل را خالی کرده و او را به آمدن به پای میز مذاکره و انجام تغییرات مورد نظر وادار کند.
 
ایلان گلدنبرگ، عضو ارشد و مسئول «برنامه امنیتی خاورمیانه» در «مرکز امنیت آمریکای جدید» نیز در گفت‌وگو با جروزالم پست بعید دانسته که شرایط جاری به یک جنگ در این مقطع بینجامد زیرا از اساس هیچ‌یک از طرف‌ها در جستجوی آن نیست.
 
از سوی دیگر، به گفته گلدنبرگ، هم بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، و هم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، با یک جنگ با ایران «راحت خواهند بود» اما از نظر نتانیاهو، آمریکا باید عهده‌دار چنین جنگی باشد در حالی که ترامپ هم اگر اسرائیل این جنگ را به پیش ببرد، با آن مشکلی نخواهد داشت ولی خود آنها حاضر نیستند که به تنهایی مسئول عواقب چنین جنگی شناخته شوند.
 
به گفته ایلان گلدنبرگ، در همین حال، خطر درگیری نظامی را نمی‌توان به کل رد کرد و یک اشتباه محاسباتی ممکن است به آغاز تقابل نظامی منجر شود.
 
در حالی که جان شانزر در گفت‌وگو با جروزالم پست بعید ندانسته که جمهوری اسلامی ایران نظر به فشارهای سنگین وارده به تهران سرانجام بر سر بقای خود با دولت دونالد ترامپ نیز وارد مذاکره شود، مایکل پریجنت عضو ارشد مؤسسه آمریکایی هادسون، به واشینگتن توصیه کرده که از افتادن به مسیر مذاکره با تهران خودداری کرده و سیاست فشار حداکثری بر ایران را دنبال کند.
 
مایکل پریجنت گفته است که تا یک سال و نیم دیگر، زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، واشینگتن هر ماه تحریم‌های تازه‌تری را علیه ایران اعلام خواهد کرد و باید دید که ایران در این ۱۸ ماه چه سیاستی درپیش می‌گیرد.
 
به گفته آقای پریجنت، با تشدید تحریم‌ها علیه ایران، رئیس‌جمهور بعدی آمریکا چه ترامپ باشد چه نامزد حزب دموکرات، آمریکا اهرم فشار کافی برای یک توافق جدی با ایران در اختیار خواهد داشت؛ توافقی تازه که مسائل مورد نظر آمریکا به ایران تحمیل شود و حتی به صورتی تنظیم شود که به عنوان یک معاهده در کنگره تصویب شود.
 
با وجود آنکه محققان یاد شده به جروزالم پست گفته‌اند، نبرد مستقیم میان آمریکا و اسرائیل در بازه زمانی پیش رو را محتمل نمی‌دانند اما دان شاپیرو، سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل، نظر متفاوتی دارد؛ او می‌گوید در نبود توافق یا مذاکرات، جنگ محتمل است.
 
آقای شاپیرو که در زمان دولت دموکرات باراک اوباما سفیر کشورش در تل‌آویو بود، گفته است که اگر برجام فرو می‌پاشید و می‌توانستید از راه مذاکره به توافقی بهتر برسید، خوب بود اما دونالد ترامپ خود نیز نمی‌داند یک توافق باید چگونه باشد.
 
به گفته شاپیرو، شروط دوازده‌گانه‌ای که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، سال گذشته هنگام خروج آمریکا از برجام برای ایران مطرح کرد، قابل دستیابی نیست چون اگر عملی شود، به مفهوم تغییر اساسی رژیم ایران خواهد بود.
 
به گفته سفیر پیشین آمریکا، ایران تا انتخابات بعدی آمریکا به این امید که دولت دیگری در واشینگتن به روی کار آید، صبر خواهد کرد.
 
ارزیابی‌های کارشناسان آمریکایی در حالی است که حسین سلامی فرمانده جدید سپاه پاسداران ایران تاکید کرده که «اعزام ناو آمریکایی به منطقه، جنگ روانی است»؛ حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران نیز گفته است که جمهوری اسلامی «برای رویارویی با هر وضعیتی آمادگی دارد» اما «آمریکایی‌ها باید منطقه را ترک کنند»؛ عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز تأکید کرده که حملات روز یکشنبه به کشتی‌های خارجی در خلیج فارس ممکن است «یک توطئه از سوی بدخواهان» باشد و باید تحقیق شود که دسیسه کدام عوامل است.
 
در این میان در حالی که فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دوشنبه ۲۳ اردیبهشت گفت که اروپا برای حفظ برجام تلاش خواهد کرد، مارک دوبوویتز، مسئول ارشد اندیشکده دفاع از دموکراسی‌ها در گفت‌وگو با جروزالم‌پست بعید دانسته که اروپا به ایران برای نجات اقتصادش کمک کند و بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی، بدون اعتنا به مواضع دیپلمات‌های کشورشان، از ایران خارج شده و حضور در بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری آمریکا را بر حفظ ۲۰ میلیارد دلار منافع احتمالی خود در ایران ترجیح می‌دهند.
 
به گفته مارک دوبوویتز، اما ممکن است اروپا بتواند ایران را به بازگشت به پای میز مذاکرات قانع کند.
 
با وجود این، جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا نسبت به افزایش تنش در خلیج فارس و درگرفتن رویارویی اتفاقی میان آمریکا و ایران «هشدار» داده و ابراز نگرانی کرده است.
 
در اسرائیل نیز، یووال اشتاینیتز، وزیر انرژی و عضو کابینه امنیتی، وضع جاری منطقه را «وخیم» نامیده و یکشنبه ۲۲ اردیبهشت به وبسایت خبری وای.نت گفت، «هر احتمالی از این به بعد امکان‌پذیر است» و نه تنها ممکن است ایران از طریق سازمان‌های وابسته به خود، مانند حزب‌الله لبنان و جهاد اسلامی فلسطین اسرائیل را هدف حملات راکتی قرار دهد بلکه «هیچ بعید نیست که ایران خود نیز به حملات مسقتیم موشکی علیه اسرائیل اقدام کند».
 
در همین حال، این وزیر اسرائیلی گفته است که نظر به فشار شدید بر ایران و نزاع سخت داخلی در میان سران تهران» که بر سر دوراهی گیر کرده‌اند، معلوم نیست که ایران چه تصمیمی بگیرد و چگونه رفتار کند.
 
به گفته یووال اشتاینیتز، آمریکا تصمیم به انهدام برنامه هسته‌ای ایران گرفته و دیگر نیازی نیست که اسرائیل بیش از این به آمریکا در مورد ایران فشار وارد کند.