احمد مروی در آستان قدس؛ مأموریت جدید معتمد رهبر
+2
رأی دهید
-23
جمعه ششم اسفند ۱۳۹۵، احمد علم‌الهدی نماینده ولی فقیه و امام جمعه مشهد، در خطبه‌های نماز جمعه گفت رهبر جمهوری اسلامی به مسئولان کشور گفته که «ببینید این‌ها در مشهد چکار کردند، شما هم همین کار را بکنید.»
او درباره طرح «ساماندهی مسائل فرهنگی حاشیه شهر مشهد» حرف می‌زد. سال ۱۳۹۳ در جریان سفر علی خامنه‌ای به مشهد، ناصر مکارم شیرازی و لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، دو مرجع تقلید شیعه به او گفتند که «مشهد در حال تبدیل شدن به پایگاه وهابیت» است. این هشدار شد مقدمه تشکیل یک ستاد با دبیری ناصر مکارم شیرازی و محوریت سپاه و شهرداری مشهد، هدف هم مشخص بود: جلوگیری از نفوذ اهل سنت و سنی‌شدن مردم. مدیریت اجرایی کار با احمد علم‌الهدی بود، دفتر رهبر جمهوری اسلامی ناظر پروژه‌ها و خامنه‌ای هم در شروع بهره‌برداری از پروژه‌ها یک میلیارد تومان کمک کرد.
احمد مروی (راست) در کنار ابراهیم رئیسی تولیت پیشین آستان قدس رضوی واکنش سریع رهبر به این موضوع، نشان‌دهنده اولویت و اهمیت مشهد بود. فارغ از اهمیت نمادین و معنوی مشهد برای شیعیان ایران و جهان، خامنه‌ای هر سال در شهر محل تولدش، اولین سخنرانی مهمش را انجام می‌دهد، در دو دهه اخیر به طور معمول شبکه مدیران اجرایی و اقتصادی وفادار به او بر شهر تسلط دارند، کانون مهم جریان‌سازی‌های سیاسی نیروهای تندروی نزدیک به رهبر است، حوزه علمیه مشهد پس از مرگ عباس واعظ طبسی در کنترل کامل خامنه‌ای قرار گرفته و سرانجام آستان قدس رضوی که یکی از چهار کارتل مهم اقتصادی خارج از کنترل دولت است، در مشهد قرار دارد.
از این منظر، کنترل مشهد، یک دستورکار مداوم و مورد توجه رهبر جمهوری اسلامی است. تداوم قدرت حداکثری احمد علم‌الهدی در دهه گذشته، انتصاب ابراهیم رئیسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی در سال ۱۳۹۴ و سید مصباح عاملی به عنوان مدیریت حوزه علمیه خراسان در همان سال، یک مهره‌چینی هدفمند برای این برنامه بود که پس از مرگ ناصر واعظ طبسی آسان‌تر پیش می‌رود. طبیعی است که هرگونه جابه‌جایی در این ترکیب، باید با هماهنگی کامل صورت گیرد.
با این مقدمه، می‌توان گفت انتخاب احمد مروی به عنوان جانشین ابراهیم رئیسی در آستان قدس رضوی، یک انتخاب کاملاً طبیعی است.
در کنار محمدی گلپایگانی رئیس دفتر آیت‌الله خامنه‌ای احمد مروی را می‌توان از وفادارترین مدیران کنونی به علی خامنه‌ای توصیف کرد. او در ۳۰ سال گذشته، چهار مسئولیت داشته که همگی با حکم خامنه‌ای بوده: «معاونت ارتباطات حوزوی دفتر رهبر، رئیس ستاد استهلال دفتر رهبر، رئیس شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق قومی و ریاست دفتر خامنه‌ای در قم از سال ۱۳۷۲.»
سال ۱۳۸۷ به پیشنهاد محمدرضا مهدوی‌کنی، دبیرکل وقت جامعه روحانیت مبارز او به ترکیب این نهاد سیاسی افزوده شد ولی نه او موضع‌گیری سیاسی کرد و نه در رسانه‌ها کسی او را با این عنوان شناخت.
احمد مروی که متولد مشهد است، از دوران نوجوانی با خامنه‌ای آشنایی داشته است: «ایشان [خامنه‌ای] با مرحوم پدر و مرحوم اخوی ما آشنا بودند و گاهی منزل ما تشریف می‌آوردند.»
او و برادرش هادی مروی که سال ۱۳۸۶ درگذشت، پس از انقلاب از طریق دستگاه قضایی وارد مجموعه مدیران نظام شدند. سرعت رشد محمد هادی بیشتر بود. او وقتی که در قم بود، داماد ابوالقاسم خزعلی شد، با محمد بهشتی هم در ارتباط بود و همین دو نفر برای بالارفتن نردبان در قوه قضاییه کافی بودند.
در کنار ابراهیم رئیسی، در جوانی هادی مروی تا معاون اولی قوه قضاییه هم پیش رفت ولی احمد مروی که نخستین تجربه کاری‌اش، مسئول دفتر دادستان کل انقلاب در سال ۱۳۵۸ بود، علیرغم اینکه مدتی بعد به عنوان معاون سیاسی دادستان انتخاب شد ولی چندان دوام نیاورد و سال ۱۳۶۴ به قم برگشت. اواخر سال ۱۳۶۸، چندماه پس از انتخاب علی خامنه‌ای به عنوان رهبر اما زندگی او وارد دوره تازه‌ای شد: «بنده در قم، مشغول درس و کارهای طلبگی‌ام بودم که به امر ایشان [خامنه‌ای] و با عنایت و نظر مبارک خود ایشان، این افتخار نصیب این حقیر شد که همکاری را در دفتر شروع کنم.» سمتش هم شد «معاونت ارتباطات حوزی». از سال ۱۳۶۹ که خامنه‌ای کلاس‌های «درس خارج فقه» را شروع کرد، احمد مروی هم یکی از شاگردان درس رهبر بود و هم نقش مهمی در هماهنگی و برگزاری کلاس‌ها داشت و طلبه‌هایی که می‌خواستند در کلاس شرکت کنند، باید مجوز از معاونت ارتباطات حوزوی می‌گرفتند.
مروی در سه دهه گذشته از مدیرانی بود که در تبدیل‌شدن بیت آیت‌الله خامنه‌ای به یک «هیئت دولت» نقش مهمی ایفا کرده است. او هم در تبلیغ برای جا انداختن مرجعیت تقلید خامنه‌ای فعال بود، هرچند می‌گوید زورش نرسیده که خامنه‌ای را به دادن رساله ترغیب کند، هم واسطه دفتر رهبر و مراجع تقلید و علمای سرشناس بود، هم در دخل و خرج شهریه‌ای که ماهانه رهبر جمهوری اسلامی به گروهی از طلبه‌ها می‌دهد، مسئولیت داشت و هم در نشر آثار فقهی رهبر مشارکت می‌کرد.
مروی در دفتر رهبر تشکیلاتی به نام «بخش معمرین» هم راه‌اندازی کرده بود که کارش دیدار با روحانیون منبری مشهور یا خانواده این روحانیون است. مسئولیت او در واقع گسترش قدرت نفوذ رهبر در میان شبکه روحانیون بود. شخصیت غیرسیاسی‌اش هم کمک کرد که در این مسیر کمتر دچار حاشیه شود.
احمد مروی همچنین از جمله مدیران وفادار به خامنه‌ای است که همواره زبان‌شان به مدح حداکثری رهبر و شبیه‌سازی از شخصیت او باز بوده است. او که سخنور بدی هم نیست، خامنه‌ای را «رهبری الهی» توصیف کرده که ساده‌زیستی علی‌وار دارد، « کارشناس خبره و آگاه» هر حوزه‌ای است و خداوند «هزاران نعمت» به او داده است.
احمد مروی در مأموریت تازه‌اش مایل است که به روال سابق روزگار کم حاشیه‌ای را سپری کند. او نه به اندازه ابراهیم رئیسی بدنام است و نه مثل او برنامه‌ریزی سیاسی کرده است، سابقه انقلابی‌اش هم مثل واعظ طبسی نیست، شخصیت فقهی‌‌اش ممتازی ندارد، چندان اهل رسانه نیست و یک مدیر کاملاً هماهنگ و فرمانبردار است.
تصویر دیگری از احمدی مروی (راست) در کنار ابراهیم رئیسی آستان قدس رضوی در دوران ابراهیم رئیسی شاهد یک تسویه حساب گسترده بوده است و ماهیتی سیاسی‌‌تر یافت، چون بسیاری آن را مثل یک دوره کارآموزی رئیسی برای مناصب بالاتر می‌دیدند. عمده مدیران وابسته به خانواده واعظ طبسی از این کارتل عظیم مالی خارج شده‌اند و ابراهیم رئیسی کوشید با راه‌اندازی نهادهای تازه مثل «بنیاد برکت»، راه‌اندازی مکرر دفاتر استانی و جذب برخی از نیروهای رسانه‌ای و سیاسی تندرو، شبکه نفوذ خود را در سراسر کشور گسترش دهد و حلقه ارتباطش با تهران را حفظ کند. با توجه به سابقه و شخصیت احمد مروی، بعید است او نیازمند چنین شبکه‌ای باشد یا علاقه‌مند به گسترش آن. از این زاویه، به نظر می‌رسد در دوره احمد مروی، آستان قدس رضوی حاشیه‌های سیاسی کمتری خواهد داشت.
از سوی دیگر، مشهد در دهه اخیر پایتخت مفاسد اقتصادی ایران بوده و آستان قدس هم بدنام ماجراها. رئیسی در دوران مدیریتش کوشید پای آستان قدس را از برخی پرونده‌های اقتصادی بیرون بکشد. در این میان، فرار «مهدی عزیزیان» به خارج از کشور هم به رئیسی کمک کرد. عزیزیان که برادر همسر ناصر واعظ طبسی بود، تا سال ۱۳۹۴ قائم مقام آستان قدس بود و از سرشاخه‌های مشهور فساد در مشهد محسوب می‌شد. رئیسی یک ماه پس از رفتن به مشهد او را برکنار کرد و گفت فساد کرده ولی عزیزیان از کشور فرار کرد، موضوعی که ظاهرا برای ابراهیم رئیسی هم عجیب بود و سال ۱۳۹۶ در مستند انتخاباتی‌اش گفت: «سؤال خود ما هم این است که چطور این فرد به خارج از کشور رفت؟» با فرار عزیزیان، بسیاری از رازهای فساد در آستان قدس هم به خاک سپرده شد و اکنون احمد مروی یک مجموعه آرام‌تر را تحویل گرفته است.
آستان قدس رضوی نه مثل ستاد اجرایی فرمان امام، حیات خلوت رهبر است و نه هنوز و به رغم تلاش‌های رئیسی، مثل بنیاد تعاون و قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه، تدارکاتچی قوی سیاست شده ولی ثروت غیرقابل محاسبه‌اش، نفوذ دیرینه مذهبی و اهمیت نمادینش، سبب شده که از همه نهادها مهم‌تر به نظر برسد. احمد مروی، مدیر قدرتمند و استخوان‌داری برای این مجموعه به نظر نمی‌رسد ولی از معتمدان ویژه و دیرینه علی خامنه‌ای است. برای رشد در بیت و دستگاه رهبر جمهوری اسلامی، «وفاداری» مهم‌ترین مؤلفه است. احمد مروی، پاداش خدمت گرفته است.
او درباره طرح «ساماندهی مسائل فرهنگی حاشیه شهر مشهد» حرف می‌زد. سال ۱۳۹۳ در جریان سفر علی خامنه‌ای به مشهد، ناصر مکارم شیرازی و لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، دو مرجع تقلید شیعه به او گفتند که «مشهد در حال تبدیل شدن به پایگاه وهابیت» است. این هشدار شد مقدمه تشکیل یک ستاد با دبیری ناصر مکارم شیرازی و محوریت سپاه و شهرداری مشهد، هدف هم مشخص بود: جلوگیری از نفوذ اهل سنت و سنی‌شدن مردم. مدیریت اجرایی کار با احمد علم‌الهدی بود، دفتر رهبر جمهوری اسلامی ناظر پروژه‌ها و خامنه‌ای هم در شروع بهره‌برداری از پروژه‌ها یک میلیارد تومان کمک کرد.
احمد مروی (راست) در کنار ابراهیم رئیسی تولیت پیشین آستان قدس رضوی واکنش سریع رهبر به این موضوع، نشان‌دهنده اولویت و اهمیت مشهد بود. فارغ از اهمیت نمادین و معنوی مشهد برای شیعیان ایران و جهان، خامنه‌ای هر سال در شهر محل تولدش، اولین سخنرانی مهمش را انجام می‌دهد، در دو دهه اخیر به طور معمول شبکه مدیران اجرایی و اقتصادی وفادار به او بر شهر تسلط دارند، کانون مهم جریان‌سازی‌های سیاسی نیروهای تندروی نزدیک به رهبر است، حوزه علمیه مشهد پس از مرگ عباس واعظ طبسی در کنترل کامل خامنه‌ای قرار گرفته و سرانجام آستان قدس رضوی که یکی از چهار کارتل مهم اقتصادی خارج از کنترل دولت است، در مشهد قرار دارد.از این منظر، کنترل مشهد، یک دستورکار مداوم و مورد توجه رهبر جمهوری اسلامی است. تداوم قدرت حداکثری احمد علم‌الهدی در دهه گذشته، انتصاب ابراهیم رئیسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی در سال ۱۳۹۴ و سید مصباح عاملی به عنوان مدیریت حوزه علمیه خراسان در همان سال، یک مهره‌چینی هدفمند برای این برنامه بود که پس از مرگ ناصر واعظ طبسی آسان‌تر پیش می‌رود. طبیعی است که هرگونه جابه‌جایی در این ترکیب، باید با هماهنگی کامل صورت گیرد.
با این مقدمه، می‌توان گفت انتخاب احمد مروی به عنوان جانشین ابراهیم رئیسی در آستان قدس رضوی، یک انتخاب کاملاً طبیعی است.
در کنار محمدی گلپایگانی رئیس دفتر آیت‌الله خامنه‌ای احمد مروی را می‌توان از وفادارترین مدیران کنونی به علی خامنه‌ای توصیف کرد. او در ۳۰ سال گذشته، چهار مسئولیت داشته که همگی با حکم خامنه‌ای بوده: «معاونت ارتباطات حوزوی دفتر رهبر، رئیس ستاد استهلال دفتر رهبر، رئیس شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق قومی و ریاست دفتر خامنه‌ای در قم از سال ۱۳۷۲.»سال ۱۳۸۷ به پیشنهاد محمدرضا مهدوی‌کنی، دبیرکل وقت جامعه روحانیت مبارز او به ترکیب این نهاد سیاسی افزوده شد ولی نه او موضع‌گیری سیاسی کرد و نه در رسانه‌ها کسی او را با این عنوان شناخت.
احمد مروی که متولد مشهد است، از دوران نوجوانی با خامنه‌ای آشنایی داشته است: «ایشان [خامنه‌ای] با مرحوم پدر و مرحوم اخوی ما آشنا بودند و گاهی منزل ما تشریف می‌آوردند.»
او و برادرش هادی مروی که سال ۱۳۸۶ درگذشت، پس از انقلاب از طریق دستگاه قضایی وارد مجموعه مدیران نظام شدند. سرعت رشد محمد هادی بیشتر بود. او وقتی که در قم بود، داماد ابوالقاسم خزعلی شد، با محمد بهشتی هم در ارتباط بود و همین دو نفر برای بالارفتن نردبان در قوه قضاییه کافی بودند.
در کنار ابراهیم رئیسی، در جوانی هادی مروی تا معاون اولی قوه قضاییه هم پیش رفت ولی احمد مروی که نخستین تجربه کاری‌اش، مسئول دفتر دادستان کل انقلاب در سال ۱۳۵۸ بود، علیرغم اینکه مدتی بعد به عنوان معاون سیاسی دادستان انتخاب شد ولی چندان دوام نیاورد و سال ۱۳۶۴ به قم برگشت. اواخر سال ۱۳۶۸، چندماه پس از انتخاب علی خامنه‌ای به عنوان رهبر اما زندگی او وارد دوره تازه‌ای شد: «بنده در قم، مشغول درس و کارهای طلبگی‌ام بودم که به امر ایشان [خامنه‌ای] و با عنایت و نظر مبارک خود ایشان، این افتخار نصیب این حقیر شد که همکاری را در دفتر شروع کنم.» سمتش هم شد «معاونت ارتباطات حوزی». از سال ۱۳۶۹ که خامنه‌ای کلاس‌های «درس خارج فقه» را شروع کرد، احمد مروی هم یکی از شاگردان درس رهبر بود و هم نقش مهمی در هماهنگی و برگزاری کلاس‌ها داشت و طلبه‌هایی که می‌خواستند در کلاس شرکت کنند، باید مجوز از معاونت ارتباطات حوزوی می‌گرفتند.مروی در سه دهه گذشته از مدیرانی بود که در تبدیل‌شدن بیت آیت‌الله خامنه‌ای به یک «هیئت دولت» نقش مهمی ایفا کرده است. او هم در تبلیغ برای جا انداختن مرجعیت تقلید خامنه‌ای فعال بود، هرچند می‌گوید زورش نرسیده که خامنه‌ای را به دادن رساله ترغیب کند، هم واسطه دفتر رهبر و مراجع تقلید و علمای سرشناس بود، هم در دخل و خرج شهریه‌ای که ماهانه رهبر جمهوری اسلامی به گروهی از طلبه‌ها می‌دهد، مسئولیت داشت و هم در نشر آثار فقهی رهبر مشارکت می‌کرد.
مروی در دفتر رهبر تشکیلاتی به نام «بخش معمرین» هم راه‌اندازی کرده بود که کارش دیدار با روحانیون منبری مشهور یا خانواده این روحانیون است. مسئولیت او در واقع گسترش قدرت نفوذ رهبر در میان شبکه روحانیون بود. شخصیت غیرسیاسی‌اش هم کمک کرد که در این مسیر کمتر دچار حاشیه شود.
احمد مروی همچنین از جمله مدیران وفادار به خامنه‌ای است که همواره زبان‌شان به مدح حداکثری رهبر و شبیه‌سازی از شخصیت او باز بوده است. او که سخنور بدی هم نیست، خامنه‌ای را «رهبری الهی» توصیف کرده که ساده‌زیستی علی‌وار دارد، « کارشناس خبره و آگاه» هر حوزه‌ای است و خداوند «هزاران نعمت» به او داده است.
احمد مروی در مأموریت تازه‌اش مایل است که به روال سابق روزگار کم حاشیه‌ای را سپری کند. او نه به اندازه ابراهیم رئیسی بدنام است و نه مثل او برنامه‌ریزی سیاسی کرده است، سابقه انقلابی‌اش هم مثل واعظ طبسی نیست، شخصیت فقهی‌‌اش ممتازی ندارد، چندان اهل رسانه نیست و یک مدیر کاملاً هماهنگ و فرمانبردار است.
تصویر دیگری از احمدی مروی (راست) در کنار ابراهیم رئیسی آستان قدس رضوی در دوران ابراهیم رئیسی شاهد یک تسویه حساب گسترده بوده است و ماهیتی سیاسی‌‌تر یافت، چون بسیاری آن را مثل یک دوره کارآموزی رئیسی برای مناصب بالاتر می‌دیدند. عمده مدیران وابسته به خانواده واعظ طبسی از این کارتل عظیم مالی خارج شده‌اند و ابراهیم رئیسی کوشید با راه‌اندازی نهادهای تازه مثل «بنیاد برکت»، راه‌اندازی مکرر دفاتر استانی و جذب برخی از نیروهای رسانه‌ای و سیاسی تندرو، شبکه نفوذ خود را در سراسر کشور گسترش دهد و حلقه ارتباطش با تهران را حفظ کند. با توجه به سابقه و شخصیت احمد مروی، بعید است او نیازمند چنین شبکه‌ای باشد یا علاقه‌مند به گسترش آن. از این زاویه، به نظر می‌رسد در دوره احمد مروی، آستان قدس رضوی حاشیه‌های سیاسی کمتری خواهد داشت.از سوی دیگر، مشهد در دهه اخیر پایتخت مفاسد اقتصادی ایران بوده و آستان قدس هم بدنام ماجراها. رئیسی در دوران مدیریتش کوشید پای آستان قدس را از برخی پرونده‌های اقتصادی بیرون بکشد. در این میان، فرار «مهدی عزیزیان» به خارج از کشور هم به رئیسی کمک کرد. عزیزیان که برادر همسر ناصر واعظ طبسی بود، تا سال ۱۳۹۴ قائم مقام آستان قدس بود و از سرشاخه‌های مشهور فساد در مشهد محسوب می‌شد. رئیسی یک ماه پس از رفتن به مشهد او را برکنار کرد و گفت فساد کرده ولی عزیزیان از کشور فرار کرد، موضوعی که ظاهرا برای ابراهیم رئیسی هم عجیب بود و سال ۱۳۹۶ در مستند انتخاباتی‌اش گفت: «سؤال خود ما هم این است که چطور این فرد به خارج از کشور رفت؟» با فرار عزیزیان، بسیاری از رازهای فساد در آستان قدس هم به خاک سپرده شد و اکنون احمد مروی یک مجموعه آرام‌تر را تحویل گرفته است.
آستان قدس رضوی نه مثل ستاد اجرایی فرمان امام، حیات خلوت رهبر است و نه هنوز و به رغم تلاش‌های رئیسی، مثل بنیاد تعاون و قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه، تدارکاتچی قوی سیاست شده ولی ثروت غیرقابل محاسبه‌اش، نفوذ دیرینه مذهبی و اهمیت نمادینش، سبب شده که از همه نهادها مهم‌تر به نظر برسد. احمد مروی، مدیر قدرتمند و استخوان‌داری برای این مجموعه به نظر نمی‌رسد ولی از معتمدان ویژه و دیرینه علی خامنه‌ای است. برای رشد در بیت و دستگاه رهبر جمهوری اسلامی، «وفاداری» مهم‌ترین مؤلفه است. احمد مروی، پاداش خدمت گرفته است.