نمایندگی مجلس ایران برای بیشتر از سه دوره متوالی ممنوع شد

دویچه وله :با اصلاح قانون انتخابات کسانی که سه دوره متوالی در مجلس ایران نماینده باشند امکان نامزدی برای دوره چهارم را ندارند. در جریان اصلاح این قانون، استانی و حزبی شدن انتخابات مجلس نیز مطرح و بعضا تصویب شده است.

اکثریت نمایندگان حاضر در نشست علنی روز یک‌شنبه ۱۲ اسفند مجلس شورای اسلامی به پیشنهاد حسین امیری خامکانی، مبنی بر الحاق بندی به ماده ۳ طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات رای موافق دادند.
 
بر اساس این مصوبه کاندیداتوری افرادی که سه دوره متوالی نماینده مجلس بوده‌اند در دور بعدی انتخابات ممنوع شده است.
 
مجمد رضا تابش، نماینده اصلاح‌طلب مجلس با استقبال از این مصوبه به خبرگزاری ایسنا گفت این پیشنهاد از سوی جمع کثیری از نمایندگانی که سابقه حضور سه دوره یا بیشتر در مجلس را داشته‌اند ارائه شده و تصویب آن به جوانان فرصت می‌دهد وارد  "عرصه‌های قانونگذاری و قوه مقننه" شوند.
غایبان بزرگ مجلس آینده
در مورد تاثیر مصوبه یادشده در جوان‌گرایی در مجلس که تابش به آن اشاره کرده تردیدهایی وجود دارد. بند الحاقی به ماده ۳ همچنین مقرر کرده که افرادی که سه دوره متوالی در مجلس حضور داشته‌اند می‌توانند پس از یک دوره "استراحت" در انتخابات مجلس شرکت کنند.
 
با این همه با به اجرا درآمدن قانون جدید انتخابات، شمار قابل توجهی از مشهورترین نمایندگان کنونی، از جمله امیری خامکانی، به عنوان پیشنهاد دهنده و تابش به عنوان حامی پیشنهاد امکان شرکت در رقابت‌های انتخاباتی مجلس یازدهم را نخواهند داشت.
 
در صورتی که ممنوعیت نامزدی نمایندگانی که سه دوره نماینده مجلس بوده‌اند برای انتخابات دوره بعدی که اسفند ۹۸ برگزار می‌شود به اجرا درآید علی لاریجانی، رئیس و دو نایب او علی مطهری و مسعود پزشکیان از غایبان بزرگ مجلس یازدهم خواهند بود.
 
در چنین وضعیتی فهرست غایبان مشهور طولانی خواهد بود و شامل کسانی مانند علاءالدین بروجردی، نادر قاضی‌پور، جواد کریمی قدوسی، کاظم جلالی، علیرضا محجوب، عزت‌الله یوسفیان ملا، حسین نقوی حسینی، حسینعلی شهریاری و تعداد دیگری که سابقه حضور سه دوره و بیشتر در مجلس را دارند می‌شود.
احتمال مغایرت با قانون اساسی
البته این مسئله به شرطی رخ خواهد داد که مصوبه مجلس به تائید شورای نگهبان برسد؛ هم اکنون و پیش از بررسی این مصوبه در شورا، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در نامه‌ای به علی لاریجانی این مصوبه را مغایر قانون اساسی اعلام کرده است.
 
محمدجواد کولیوند در این مورد به ایسنا گفت: «قانون اساسی به صراحت درباره دوره‌های ریاست جمهوری مشخص کرده که یک فرد تنها می‌تواند دو دوره متوالی رئیس جمهور باشد اما درباره نمایندگان مجلس و شوراها چنین چیزی وجود ندارد و این یعنی قید و محدودیت زمانی در این باره وجود ندارد.»
 
کولیوند احتمال می‌دهد که شورای نگهبان مصوبه مجلس را رد کند. او همچنین گفته است که کمیسیون شوراها این مصوبه را بررسی می‌کند و روز دوشنبه پیشنهاد اصلاحی به صحن خواهد داد که اگر دو سوم نمایندگان به آن رأی دهند، مصوبه لغو خواهد شد.
 
به گزارش خبرگزاری مهر اکثریت نمایندگان مجلس در نشست روز یک‌شنبه به بند دیگری از اصلاحیه قانون انتخابات رای موافق داده‌اند که مقرر می‌کند: «ثبت‌نام داوطلبان از طریق فهرستی که احزاب یا گروه‌ها و تشکل‌های قانونی ارائه می‌کنند و یا به صورت منفرد انجام می‌پذیرد.»
 
بسیاری از فعالان و کارشناسان سیاسی حزبی شدن انتخابات مجلس را لازمه مسئولیت‌پذیری بیشتر نمایندگان و تشکل‌های سیاسی می‌دانند و در عین حال شرط تحقق آن را شکل‌گیری احزاب و تشکل‌های سیاسی واقعی و قدرتمند عنوان می‌کنند.
مشکل اقتدارگرایان با فعالیت حزبی
اقتدارگرایان جمهوری اسلامی فعالیت احزاب واقعا مستقل را بر نمی‌تابند و با ادامه حیات تشکل‌های قدرتمند جناح اصلاح‌طلبان حکومت هم مشکل دارند؛ نمونه این مسئله ممنوعیت فعالیت جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی است که مهم‌ترین تشکل‌های سیاسی این جناح محسوب می‌شدند.
 
اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال سیاسی و سخنگوی حزب اعتماد ملی حزبی شدن انتخابات را یکی از "آرمان‌های اساسی اصلاح‌طلبان" عنوان کرده و ابراز خشنودی می‌کند که "لایحه جامع انتخابات، بخشی از انتقادات اصلاح‌طلبان از شیوه برگزاری انتخابات را برطرف کرده است".
 
گرامی‌مقدم روز یک‌شنبه به خبرگزاری ایسنا گفت: «این لایحه به خودی خود احزاب را پاسخگو می‌کند، زیرا به جای انتخاب افراد در انتخابات، احزاب انتخاب می‌شوند.»
انتخابات حزبی و استانی
او شرط داشتن پنج‌ هزار عضو برای ارائه لیست انتخاباتی توسط تشکل‌های سیاسی را مفید خوانده و می‌افزاید این محدودیت موجب تقویت احزاب می‌شود و اگر حزبی توان بسیج پنج هزار نفر را نداشته باشد یا باید عرصه را ترک کند یا دنبال ائتلاف با سایر احزاب و ایجاد جبهه واحدی باشد.
 
در ایران صدها حزب و تشکل سیاسی ثبت شده وجود دارد که بخش بزرگی از آنها فقط در دوره انتخابات فعال هستند و فاقد یک تشکیلات قدرتمند حزبی هستند. این تشکل‌ها احزاب موسمی خوانده می‌شوند که پس از انتخابات دوباره از صحنه سیاسی ناپدید می‌شوند.
 
یکی دیگر از مواردی که در اصلاح قانون انتخابات مورد بحث قرار گرفته استانی شدن انتخابات مجلس است. برخی کارشناسان معتقدند این امر می‌تواند از تمرکز نمایندگان بر مسائل حوزه انتخابیه بکاهد به معضلات کلانتر منطقه‌ای و ملی معطوف کند.
 
یکی دیگر از مسائلی که مدافعان استانی شدن انتخابات بر آن تاکید دارند، موضوعی است که قوه قانونگذاری جمهوری اسلامی همواره با آن روبرو بوده است. در انتخابات بر مبنای حوزه‌های انتخابیه گاهی افراد با کسب چند هزار رای از یک شهرستان کوچک به مجلس راه می‌یابند.