گفتگو با یک آتش نشان، چالش های آتش نشانان ایرانی در یک روز کاری ۰
+9
رأی دهید
-1
یورونیوز : آتش‌نشانی در زمره سخت ترین کارهای دنیاست، باید بدنی آماده داشت و از سرعت عمل خوبی هم برخوردار بود. قدرت تحلیل سریع، اعصاب قوی و کنترل خود در برابر واکنش‌های احتمالی آسیب دیدگان از حریق یا هر حادثه دیگری، از لازمه‌های عملکرد یک آتش‌نشان در محل حادثه است. تجهیزات خوب و به روز را هم که به این خصوصیات اضافه کنیم موفقیت یک عملیات تقریبا تضمین می‌شود. اما برای یک آتش‌نشان خوب بودن چه چیزهایی لازم است؟در فرانسه افرادی که بین ۱۸ تا ۲۵ سال دارند می‌توانند آزمون‌هایی را بگذرانند و پس از یکسال دوره آموزشی به‌عنوان آتش‌نشان کار عملی خود را شروع کنند. در آمریکا نیز داشتن حداقل مدرک دیپلم و سنی بین ۱۸ تا ۲۵ سال برای شرکت در آزمون استخدام و شرکت در دوره های آموزشی و اخذ گواهی مربوطه در هر ایالتی ضروری است.
در ایران هم مثل همه جای دنیا پیوستن به ناوگان آتش‌نشانی نیازمند گذراندن آزمون استخدامی و شرکت در آزمایش‌های فیزیکی و علمی است. عدم سوء‌پیشنیه، داشتن تابعیت ایرانی و اعتقاد به یکی از ادیان رسمی کشور، دارا بودن حداقل ۱۸ و حداکثر ۲۵ سال سن و بویژه داشتن حداقل پنج سال سابقه سکونت در شهر مورد نظر از جمله شرایط شرکت در آزمون استخدامی آتش‌نشانی در ایران است. بعد از قبولی در این آزمون است که کار اصلی یعنی دوره آموزشی به‌منظور همراه بودن با پیشرفت علمی در زمینه تجهیزات و راهکارهای مبارزه با حریق و حوادث دیگر شروع می‌شود.
روز کاری یک آتش‌نشان در ایران چطور می‌گذرد؟
آتش‌نشان‌ها در ایران هم مثل همه جای دنیا طبق برنامه ساعت کاری ۲۴ ساعت ماموریت و ۴۸ ساعت استراحت فعالیت می‌کنند. در فرانسه و آمریکا زمان عزیمت ماشین‌های آتش‌نشانی به محل حادثه از لحظه به صدا درآمدن آژیر حریق در روز باید کمتر از یک دقیقه و در شب کمتر از سه دقیقه باشد. در ایران هم تلاش می‌شود این زمان حفظ شود.
به گفته سعید کمانی که در تهران به شغل آتش‌نشانی مشغول است، اولویت روز کاری یک آتش‌نشان را آژیر خطر تعیین می‌کند. او می‌گوید:« به محض اینکه این آژیر به صدا درمی‌آید باید به سرعت به محل حادثه برویم و در هر شرایطی که هستیم فرقی نمی‌کند زیر دوش یا در حال غذا خوردن یا در خواب، باید در کمتر از ۴۵ ثانیه لباس پوشیده و سوار ماشین‌ها شده باشیم.»
سعید کمانی، آتش‌نشان بازدید روزانه خودروها، شرکت در کلاس‌های دو ساعته روزانه و تبادل اطلاعات از دیگر وظایفی است که به گفته وی، این آتش‌نشان‌ها دارند.سعید کمانی با اشاره به برنامه شهرشناسی آتش‌نشانان می‌گوید: «باید آدرس‌ها را چک کنیم تا مسیری مسدود نباشد، مسیر جدیدی ایجاد نشده باشد، ساخت و سازی در جریان نباشد تا از باز بودن راه‌های تحت پوشش ایستگاه‌مان خیالمان راحت باشد. علاوه بر این باید شیرهای آتش‌نشانی در محدوده عملیاتی را هم مرتب بازدید کنیم چون سر این شیرها برنجی است و به خاطر جنس آن گاهی به سرقت می‌رود.»
سختی‌هایی که یک آتش‌نشان با آن روبروست
تصور کنید که در خواب عمیقی هستید و ناگهان با صدای آژیر بلندی بیدار می‌شوید و باید بلافاصله لباس‌های چند کیلویی را بپوشید و خودتان را به ماشین آتش‌نشانی برسانید و حرکت کنید. چقدر بدن و سیستم عصبی تان باید چنین فشاری را تحمل کند که بتواند شما را برای اطفای حریق آماده کند.
سعید کمانی می‌گوید: «وقتی آژیر به صدا درمی‌آید اولین چیز مهم این است که در کمتر از ۴۵ ثانیه لباس پوشیده و سوار ماشین شده باشیم. نمی‌دانیم حریق بزرگ است یا نه و در طول اطفای حریق هم استرس زیادی به ما وارد می‌شود که عوارض زیادی دارد. بدنمان سرد می‌شود، دست‌هایمان یخ می‌کند و هر چه سن یک آتش‌نشان بالاتر برود آسیب‌هایش هم بیشتر می‌شود. آسیب‌های روحی کم کم به جسم‌مان نفوذ می‌کند و منشاء بیماری‌های جسمی می‌شود.»
بیماری‌هایی که آتش‌نشانان عمدتا به آن دچار می‌شوند به سه دسته کلی تقسیم می‌شود: بیماری‌های قلبی، بیماری‌های تنفسی و سرطان. بیشترین میزان مرگ و میر در میان آتش‌نشانان در نتیجه ایست قلبی است. سرطان کبد، ریه و پوست نیز بیشتر از دیگر سرطان‌ها آتش‌نشانان را به کام خود می‌کشد.
آتش‌نشانان در محل ماموریتشغل آتش‌نشانی در حال حاضر در ایران جزو مشاغل سخت محسوب می‌شود اما به دلیل متفاوت بودن مرجع پوشش بیمه آتش‌نشانان، سن بازنشستگی آنها نیز متفاوت است.سعید کمانی که خود تابع صندوق بازنشستگی آتش‌نشانی تهران است این مساله را برای خود و همکارانش زیانبار عنوان می‌کند. او می‌گوید:« بحث سختی کار در مجلس مطرح و تصویب شد ولی شامل حال ما در تهران نشد چرا که طبق قانون تصویب شده صندوق بیمه باید سازمان تامین اجتماعی باشد ولی صندوق بیمه آتش‌نشانی تهران شهرداری است و تا بحال این صندوق، سختی کار بیست سال را نپذیرفته است. کار آتش‌نشانی از لحاظ روحی و روانی و جسمی خیلی به ما آسیب وارد می‌کند. کسی‌که سی سال در آتش‌نشانی خدمت کرده است و بازنشسته می‌شود فرسودگی‌های زیاد جسمی و روحی با خود دارد.»
در آذرماه سال جاری کمیسیون محیط زیست و سلامت شورای شهر تهران از صندوق بازنشستگی شهرداری تهران و همچنین سازمان آتش‌نشانی خواسته است برای رفع این اختلافات لایحه‌ای را ارائه بدهند تا در صحن این شورا مورد بررسی قرار بگیرد.
مردم و آتش‌نشانان
اگر به فاجعه پلاسکو برگردیم، نمی‌توانیم نقش جمعیتی که موبایل به دست جمع شده بودند تا لحظه‌ها را شکار کنند در تاخیر کمک رسانی نادیده بگیریم. عدم احساس مسئولیت از سوی مردم برای باز کردن راه و خلوت کردن خیابان برای عبور نیروهای امدادرسانی از معضلاتی است که در حوادث و سوانح شهری با آن روبرو هستیم.
سعید کمانی کم کاری فرهنگی را عامل این عادت ایرانی‌ها می‌داند و می‌گوید:«مشکلی که در ایران وجود دارد این است که اطلاع رسانی در مورد کار امداد کم شده است. مدارس باید آموزش و آشنایی با کار پلیس، اورژانس، آتش‌نشانی و مزایای همکاری با این نیروها را به طور پایه ای آغاز می‌کردند تا مردم بدانند به‌عنوان یک شهروند تاثیرگذار چطور کمک کنند. اینکه چطور با امدادرسانی تماس گرفت، چطور به خودروی امدادرسانی راه داد، اینها همکاری‌هایی است که یک سری از افراد نمی‌دانند و یک سری هم می‌دانند ولی اصلا توجه نمی‌کنند.»
البته این مساله تنها مختص ایران نیست و در خیلی از کشورها بخصوص کشورهای کمتر پیشرفته دیده می‌شود و حتی در کشورهای پیشرفته هم گاهی شاهد حملات به نیروهای آتش‌نشانی هستیم. مثلا در فرانسه خشونت علیه آتش‌نشانان به جزیی از روزانه‌های آنها در محله‌های خاص تبدیل شده به حدی که اخیرا آتش‌نشانان فرانسوی خواستار اسکورت شدن توسط پلیس در محله‌های خطرناک شدند.
آتش‌نشانان ایران هم از این حملات در امان نیستند. سعید امانی می‌گوید: «سرقت وسایلمان از جمله اتفاقات شایع است. گاهی پیش آمده که در محل ماموریت وقتی می‌خواهیم تجمع نکنند به ما فحاشی می‌کنند یا با ما درگیر می‌شوند. سعی می‌کنیم واکنشی نشان ندهیم و می‌گذاریم به حساب اینکه حادثه دیده است اما خیلی وقت‌ها این تماشاچی است که اقدام به فحاشی می‌کند و ابزار کار ما را می‌دزدد. قدرت تفکیک و تشخیص این رفتارها را باید خود فرد داشته باشد و مزاحمتی برای نیروهای امدادی ایجاد نکند.»
به این آزارهای فیزیکی و کلامی باید مزاحمت تلفنی را نیز اضافه کرد که طبق آمار اعلام تلفن آتش‌نشانی ۵۰ درصد از تماس‌هایی است که با آتش‌نشانی برقرار می‌شود.
آیا آتش‌نشانی ایران منطبق با استانداردهای جهانی است؟
لباس کامل یک آتش‌نشان که شامل کلاهخود، ماسک محافظ، لباس ضد آتش، پوتین و دستکش است ۱۶۰۰ یوروست. یک مجموعه ابزار نظیر انبرها و کپسول‌های فشار قوی که برای بیرون آوردن مصدوم از خودروهای تصادفی استفاده می‌شود حدود ۲۵۰۰۰ یوروست. خودروهای آتش‌نشانی نیز بسته به نوع استفاده در ماموریت‌ها بین ۱۶۰ تا ۵۰۰ هزار یورو قیمت دارند. بیشتر این تجهیزات ساخت آمریکا و اروپاست و به دلیل تحریم، قیمت تمام شده این تجهیزات در ایران گران تر تمام می‌شود. در بودجه سال ۹۷ شورای شهر و شهرداری تهران از افزایش بودجه سازمان آتش‌نشانی پایتخت خبر داده بودند که استخدام نیروهای جدید آتش‌نشان و همچنین افزایش نردبان‌های بلند مرتبه برای اطفای حریق در ارتفاع را در بر می‌گرفت.
سعید کمانی می‌گوید: «تجهیزات ما از لحاظ کیفیت به‌روزترین تجهیزات دنیاست. از لحاظ کمیت هم ایستگاه ها به ۱۳۰ ایستگاه در سطح شهر تهران افزایش یافته است که نیاز به تجهیزات نو و پرسنل بیشتری دارد. لباس آتش‌نشان‌ها هم همان برندی است که در اروپا استفاده می‌شود و گران است ولی مشکل الان تحریم هاست که دشواری مجهز کردن نیروهای آتش‌نشانی را دو چندان کرده است.»
با این تفاسیر می‌توان دریافت که صدمه زدن به خودروهای آتش‌نشانی یا دزدیدن ابزار آتش‌نشانان چه دشواری مضاعفی را به نیروهای امدادرسانی وارد می‌کند.
حیوانات شهری و آتش‌نشان‌ها
نوع ماموریت آتش‌نشانی را چارت کاری آنها تعریف می‌کند. گاه عدم اطلاع از وظیفه آتش‌نشان ممکن است سوء تفاهماتی ایجاد کند. در کشوری مثل فرانسه که حیوان خانگی جزئی از زندگی افراد است تا زمانیکه زندگی حیوان خانگی در خطر نباشد ماموریت نجات به آتش‌نشان محول نمی‌شود. برای گرفتن حیوانات موذی و حشراتی مثل زنبور نیز باید شخصا با موسساتی در این زمینه تماس گرفت و هزینه را پرداخت کرد.
سعید کمانی درباره این نوع کمک رسانی‌ها در ایران می‌گوید: «متاسفانه ما سازمانی نداریم که مختص امدادرسانی برای حیوانات باشد. برای بیرون آوردن گربه ای که در موتور خودرو گیر کرده می‌توانیم به کمک برویم اما چطور باید یک نردبان ۳۰ تنی را به وسط یک پارک برسانیم تا گربه‌ای را که بالای یک درخت رفته، پایین بیاوریم. در همان زمان اگر اتفاقی در جای دیگری بیفتد همین مردم یقه ما را می‌گیرند و می‌گویند چرا برای پایین آوردن یک گربه رفتید تا یک نفر که در آتش‌سوزی گیر کرده بود مجبور بشود خود را از پنجره به بیرون پرتاب کند. فکر می‌کنم انجمن‌های حامیان حیوانات باید جمع شوند و این خدمات را ارائه کنند.»
ده ها صفحه مجازی با عنوان حمایت از حیوانات آزار دیده یا رها شده ظهور کرده اند اما جای خالی موسسات رسمی ثبت شده برای زنده گیری و کمک به این حیوانات در ایران دیده می‌شود.
کار آتش‌نشانی کدام است، حفظ مال یا حفظ جان؟
عدم رعایت نکات ایمنی در ایران مهمترین دلیل سوانح است. به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع، سالانه به طور میانگین ۱۵ هزار هکتار جنگل و مرتع دچار آتش سوزی و می‌شود که عامل بیشتر آنها انسانی است. در سطح شهری نیز، آتش سوزی‌های خانگی بیشترین آمار را بخود اختصاص می‌دهد که علت بیشتر این آتش سوزی‌ها عدم رعایت نکات ایمنی وسایل گرمایشی است. در مواجه با این سوانح اولویت آتش‌نشان حفظ جان است.
سعید کمانی که به‌همراه همکاران خود روزانه با اینگونه حوادث روبروست بالا بردن سطح آگاهی مردم را مهم می‌داند و می‌گوید:« به نظرم اگر کسی تلاش کند بفهمد چرا مثلا با وجود اینکه آتش‌نشانی رسیده بود اما انبار دچار حریق کاملا سوخت خیلی بهتر است تا اینکه ما را متهم کند. وقتی ما می‌رسیم اولین کار بررسی است و می‌بینیم که انبار مورد نظر تحت هیچ شرایطی خاموش نخواهد شد و تمام تلاشمان این است که به جاهای دیگر سرایت نکند چرا که اولویت ما نجات انسان است و اگر جایی فردی محبوس نیست مجاز نیستیم بهر قیمتی وارد شویم. قضاوت در مورد کار ما زیاد است و هر تیم حرفه‌ای و مجهز دیگری از یک کشور پیشرفته هم بیاید باز هم همین کار را می‌کنند چون متد و تجهیزات ما متد و تجهیزات روز دنیاست. شیرین ترین قسمت کار ما همین است که بتوانیم جان یا مال کسی را نجات بدهیم که ضرر کمتری ببینند.»
می‌گویند سه چیز است که یک آتش‌نشان هرگز در زندگی اش فراموش نمی‌کند: اولین باری که یک نفر را از مرگ نجات می‌دهد، اولین باری که مرگ کسی را با چشم خود می‌بیند و اولین باری که موفق می‌شود حریق بزرگی را خاموش کند. تکرار این حوادث در طول اقلا سه دهه از زندگی حرفه‌ای یک آتش‌نشان هم نمی‌تواند چهره‌ای عادی به این سوانح بدهد.