آیا حمام گرم مانند ورزش مفید است؟

خیلی از افراد برای آرام شدن و تمدد اعصاب دوش می‌گیرند، نه برای افزایش ضربان قلب یا سود رساندن به قلب و عروق. اما تحقیقی جدید نشان می‌دهد هر دوی این‌ها برای سلامتی مفیدند...

بعد از پایان ورزش و عرق ریختن، هیچ چیزی لذت‌بخش‌تر از یک حمام گرم نیست. هنگام ورزش، عضلات خود را منقبض کرده‌اید و عرق ریخته‌اید و حالا هم بد نیست که بدون نیاز به منقبض کردن عضلات در یک وان آب گرم ریلکس کنید و عرق بریزید، بدون اینکه هیچ فعالیتی داشته باشید. خیلی از افراد برای آرام شدن و تمدد اعصاب دوش می‌گیرند، نه برای افزایش ضربان قلب یا سود رساندن به قلب و عروق. اما تحقیقی جدید نشان می‌دهد هر دوی این‌ها برای سلامتی مفیدند.
همه‌ی استرس‌ها بد نیستند
می‌دانیم که هر نوع استرسی به بدن وارد می‌کنیم باعث می‌شود بدن خودش را تطبیق بدهد و مقاوم‌تر شود. نکته اینجاست که فشاری که به بدن وارد می‌کنید باید کوتاه مدت و کنترل شده باشد. استرس اگر ادامه‌دار شود تأثیرات مخربی روی بدن دارد و می‌تواند قابلیت انطباق پذیری بدن را دچار اختلال کند.
ورزش در حد متوسط نوعی استرس است که سازگاری‌های مثبتی ایجاد می‌کند و نوعی استرس هم محسوب می‌شود، و شما هم این را حس می‌کنید زیرا قلبتان تندتر می‌زند و بعد از مدتی خسته می‌شوید. جای تعجب هم ندارد زیرا ورزش کردن، شما را در وضعیت جنگ یا گریز قرار می‌دهد و موجب ترشح هورمون‌هایی می‌شود که در زمان استرس تولید می‌شوند. این هورمون‌ها ضربان قلب و فشارخون و سرعت تنفس را بالا می‌برند و جریان خون را به سمت عضلات افزایش می‌دهند و همه‌ی این‌ها یک هدف دارند: آماده کردن شما برای حرکت تا بتوانید بجنگید یا فرار کنید!
 
ورزش کردن، شاخص‌های التهابی را نیز موقتاً بالا می‌برد که شامل شاخص التهابی به نام IL- 6 می‌شود. این اتفاق شاید بد به نظر برسد اما این التهاب موقتی که ورزش ایجاد می‌کند منجر به یک واکنش تطبیقی می‌شود که ذاتاً ضدالتهاب است. به عبارتی دیگر، ورزش کوتاه مدت و شدید، دفاع آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی بدن را افزایش می‌دهد. بنابراین ورزش‌ها خاصیت ضد التهابی روی بدن دارد.
 
براساس مطالعه‌ای که انجام شده واقعیت دارد که حمام گرم نیز همین گونه است. محققان از مردان سالم اما با اضافه وزن که یکجانشین بوده‌اند خواستند در آب گرم غوطه‌ور شوند، یعنی چیزی مشابه یک حمام آب داغ. در شرایطی دیگر، سه روز بعد، آن‌ها در اتاقی با دمای معمولی نشستند تا به عنوان گروه کنترل عمل کنند. طی زمانی که در حمام گرم بودند، افراد به مدت یک ساعت در آب 102 درجه فارنهایت غوطه‌ور شدند. بعد از غوطه ور شدن دانشمندان نمونه خون افراد را جمع آوری کردند و علائم حیاتی آن‌ها را کنترل کردند. آن‌ها تا چند هفته گرفتن نمونه خون را ادامه دادند تا شاخص‌های التهابی را بررسی کنند.

آن‌ها دریافتند مردانی که در حمام گرم نشسته بودند شاخص التهابی IL- 6 در آن‌ها افزایش یافته بود؛ اما وقتی دو هفته بعد از حمام گرم، شاخص‌های التهابی ارزیابی شد معلوم شد این شاخص‌ها نسبت به قبل پایین آمده بودند. هر چند حمام داغ موجب افزایش موقتی التهاب شده بود اما بعداً منجر به کاهش التهاب شده بود.
 
یک مشاهده‌ی جالب دیگر: نشستن در حمام گرم موجب تولید نیتریک اکسید شده بود که گازی است که توسط دیواره‌ی داخلی عروق تولید می‌شود. نیتریک اکسید، دیواره‌ی عروق را باز می‌کند و از مقاومت آن‌ها نسبت به جریان خون می‌کاهد. افزایش نیتریک اکسید موجب پایین آمدن فشار خون هم می‌شود. ضمناً افرادی که در حمام گرم نشسته بودند، انسولین و قند خون ناشتایشان کاهش یافته بود که هر دو برای سلامت متابولیک و قلب مفیدند.
 
مطالعه‌ی دیگری نیز دریافت غوطه ور شدن در آب گرم، بیشتر از یک ساعت رکاب زدن، قند خون را پایین می‌آورد. یک جلسه‌ی 60 دقیقه‌ای غوطه ور شدن در آب گرم با دمای 104 درجه فارنهایت، به دلیل افزایش نرخ متابولیسم در زمان استراحت، 126 کالری بیشتر سوزانده بود. بنابراین گرفتن دوش آب گرم می‌تواند قند خون را پایین آورده و نرخ سوخت و ساز را در زمان استراحت بالا ببرد.
حمام سونا برای سلامتی مفید است
پژوهش‌ها نشان می‌دهد نشستن در حمام سونا برای سلامتی مفید است. طبق مطالعات، حمام سونا، با افزایش نیتریک اکسید، عملکرد رگ‌های خونی را تقویت کرده و منجر به کاهش فشار خون می‌شود. مطالعه‌ای که روی 2300 فنلاندی صورت گرفت، 20 سال آن‌ها را پیگیری کرد و دریافت آن‌هایی که به طور مرتب از حمام سونا استفاده می‌کردند کمتر ممکن بود در اثر یک حادثه‌ی قلبی (طی دوره‌ی بیست ساله‌ی تحقیق) فوت کنند.

علت این امر می‌تواند این باشد که حمام گرم در حدی به بدن فشار وارد می‌کند که واکنشی محافظت کننده ایجاد کند و نه بیشتر. بدن در جواب به این شرایط خودش را تطبیق می‌دهد و قوی‌تر و مقاوم‌تر می‌شود. البته همه‌ی افراد به حمام سونا دسترسی ندارند اما تقریباً همه می‌توانند دوش آب گرم بگیرند. یکی از جنبه‌های منفی حمام داغ این است که دمای بالای آب یا فضای حمام ممکن است برای بعضی از افراد که بیماری یا مشکل خاصی دارند خوب نباشد.
حمام سونا و دوش آب گرم نباید جایگزین ورزش شود
با وجود تمام مزایا و تشابهات گفته شده از حمام داغ با ورزش، نباید حمام سونا را جایگزین ورزش کرد. شما به تمرینات قدرتی نیاز دارید تا از تحلیل رفتن عضلات خود پیشگیری کنید. نشستن در حمام داغ کمکی به حفظ توده‌های عضلانی‌تان نمی‌کند یا شما را قوی نمی‌کند و عملکردتان را افزایش نمی‌دهد. بهتر است بعد از تمرین و ورزش از حمام گرم استفاده کنید. برای افرادی که نمی‌توانند ورزش کنند، حمام سونا می‌تواند در دست یافتن به برخی از فواید ورزش هوازی مفید باشد؛ مثل کاهش قند خون و فشار خون.