کنوانسیون منع اسلحه شیمیایی مورخ سال ۱۹۹۷ تولید، ذخیره و کاربرد هرگونه اسلحه شیمیایث را ممنوع کرده است. یکصد و نود و سه کشور از جمله ایران به این کنوانسیون پیوستهاند اما مصر، کره شمالی و سودان جنوبی این کنوانسیون را امضا نکردهاند و اسرائیل این کنوانسیون را امضاکرده اما هنوز به تصویب پارلمان نرسانده است.
روز گذشته، نماینده ایالات متحده در نشست سازمان منع سلاحهای شیمیایی برای بازنگری این کنوانسیون، حکومت ایران را متهم کرد که در مورد فعالیت خود در زمینه تسلیحات شیمیایی به پنهانکاری متوسل شده و تعهدات خود در چارچوب کنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی را نقض کرده است.
پیش از برگزاری این نشست، به نقل از برخی از مقامات آمریکایی گزارش شده بود که دولت آن کشور در نظر دارد در جریان اجلاس ژنو، اتهاماتی را علیه حکومت ایران مطرح کند.
بمباران شیمیایی غوطه - دولت سوریه در چند مورد به بمباران شیمیایی مناطق پرجمعیت تحت تسلط مخالفان متهم شده اما مقامات آن کشور و متحدانشان گروههای مستقر در این مناطق را مسئول کاربرد اسلحه شیمیایی معرفی کردهاند نماینده ایالات متحده در جلسه روز گذشته گفت که ایران "برنامهای برای تولید گاز اعصاب جهت کاربرد در تسلیحات تهاجمی در دست اجرا دارد و میکوشد این برنامه را از دید جامعه جهانی مخفی کند.
وی در اثبات "پنهانکاری" ایران در این زمینه گفت که دولت ایران در دهه ۱۹۸۰ تسلیحات شیمیایی به لیبی منتقل میکرد و پس از آنکه لیبی در سال ۲۰۱۱ برنامه تسلیحات شیمیایی خود از جمله انتقال این تسلیحات از ایران را گزارش کرد، جمهوری اسلامی از اطلاعرسانی شفاف در این زمینه خودداری ورزید. در آن زمان، پس از سقوط حکومت معمر قذافی در لیبی، گزارشهایی از کشف یک زرادخانه تسلیحات شیمیایی در لیبی خبر داد و گفته شد که این تسلیحات از ایران در اختیار لیبی قرار گرفته است. جمهوری اسلامی هرگونه ارتباطی با تسلیحات شیمیایی لیبی را تکذیب کرد.
نماینده آمریکا گفت که اتهامات علیه ایران را براساس "اسنادی که به تازگی به دست آمده" مطرح میکند اما در این مورد جزئیات بیشتری ارائه نداد.
اتهامات آمریکا علیه جمهوری اسلامی در حالی مطرح میشود که دولت آن کشور با انتقاد از برجام، اخیرا از این توافق خارج شده و تحریمهایی را علیه ایران به اجرا گذاشته است. مقامات آمریکایی صراحتا حکومت جمهوری اسلامی را به خاطر جنبههایی از سیاست خارجی و داخلی آن مورد انتقاد شدید قرار داده و هدف از تحریمها را وادار کردن رهبران جمهوری اسلامی به تغییر رفتارشان اعلام کردهاند.
سازمان منع سلاحهای شیمیایی از امکانات موثر برای نظارت و تحقیق در مورد اتهام آمریکا برخوردار نیست اما ایالات متحده ممکن است این اتهام را مبنای وضع تحریمهای جدید علیه ایران قرار دهد.با توجه به این پسزمینه، برداشت سایر کشورهای جهان از اتهامات شیمیایی ایالات متحده علیه مشخص نیست و احتمال دارد دستکم بعضی از آنها این اتهامات را دارای انگیزه سیاسی و هدف آن را تشدید فشار بر حکومت ایران تلقی کنند. نماینده ایالات متحده در سخنرانی روز گذشته خود شواهد و مدارک قاطعی در اثبات وجود یک برنامه تسلیحات شیمیایی در ایران ارائه نکرد و معلوم نیست که آیا چنین مدارکی در اختیار دولت آمریکا قرار دارد یا نه. تولید انواعی از تسلیحات شیمیایی قابل استفاده در عملیات نظامی نیازمند فناوری و تجهیزات پیشرفته نیست.
در جریان جنگ داخلی سوریه، رئیس جمهوری وقت آمریکا استفاده از تسلیحات شیمیایی را "خط قرمز" خود اعلام کرد و اگرچه در آن زمان واکنش خاصی نسبت به اتهام استفاده از این تسلیحات توسط دولت سوریه نشان نداد، اما فشار آمریکا باعث شد تا سوریه به داشتن تسلیحات شیمیایی اعتراف و آمادگی خود را برای امحاء این تسلیحات اعلام کند. پس از آغاز دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، دولت آمریکا در واکنش به اتهام کاربرد اسلحه شیمیایی توسط دولت سوریه، مراکز نظامی آن کشور را هدف حمله موشکی قرار داد.
درصورتی که ایالات متحده در صدد پیگیری این اتهامات باشد، امکانات و اختیارات سازمان منع سلاحهای شیمیایی برای رسیدگی به آن محدود است. در مقایسه با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در حال حاضر سازمان منع سلاحهای شیمیایی از امکانات و ابزار موثری برای نظارت بر اجرای کنوانسیون مربوطه و جلوگیری از تخطی از آن برخوردار نیست. در عین حال، این احتمال وجود دارد که ایالات متحده در صدد برآید براساس این اتهام، تحریمهای دیگری را علیه جمهوری اسلامی به اجرا بگذارد.