به انتخاب منتقدان جهانی: جدایی نادر از سیمین در میان بهترین‌های تاریخ سینما

منتقد جهانی به درخواست سرویس خبری بی‌بی‌سی بهترین فیلم‌های غیر انگلیسی‌زبان تاریخ سینما را انتخاب کرده‌اند و فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی رتبه بیست و یکم را کسب کرده‌است؛ یعنی دو رتبه بالاتر از «مصائب ژاندارک» (کارل تئودور درایر) و سه رتبه بالاتر از «رزمناو پوتمکین» (سرگئی آیزنشتاین)، دو فیلمی که در کتاب‌های مرجع تاریخ سینما بخش قابل توجهی را به خود اختصاص داده‌اند.
 
فیلم «کلوزآپ» ساخته عباس کیارستمی رتبه سی و نهم، و دو فیلم دیگر این فیلمساز، «خانه دوست کجاست؟» و«طعم گیلاس» به ترتیب رتبه‌های نود و چهار، و نود و هفت را به دست آورده‌اند. به این ترتیب چهار فیلم از سینمای ایران در میان صد فیلم برگزیده دیده می‌شود.
عباس کیارستمی کیت شیری از بریتانیا جدایی نادر از سیمین را به عنوان اولین فیلم برگزیده خود انتخاب کرده و بی‌بی‌سی در مقاله ای جداگانه به معرفی دوازده فیلم شگفت‌انگیزی که کمتر شناخته شده‌اند پرداخته و در میان آنها از «زمانی برای مستی اسب‌ها» ساخته بهمن قبادی نیز نام برده است.
 
جدایی نادر از سیمین محصول سال ۱۳۸۹/۲۰۱۱، جدیدترین فیلمی است که در میان بیست و پنج فیلم نهایی انتخاب شده دیده می‌شود. در مجموع تنها سه فیلم از قرن بیست و یکم به میان بیست و پنج فیلم برگزیده منتقدان راه یافته است.
 
این ۲۰۹ منتقد -که در بین آنها مدرسان سینما و برخی دست‌اندرکاران جشنواره‌های سینمایی هم دیده می‌شوند- از ۴۳ کشور جهان دراین نظرسنجی شرکت کرده‌اند و ده فیلم برتر خود را به ترتیب برگزیده‌اند. ترتیب انتخاب‌ها نقش عمده‌ای در نتایج داشته به این جهت که فیلم اول هر منتقد ده امتیاز و فیلم دهم یک امتیاز محاسبه شده، به این ترتیب اگر سیستم شمارش آرا، بدون ترتیب و تنها بر مبنای یک امتیاز برای هر انتخاب محاسبه می‌شد، قطعاً نتایج متفاوتی به دست می‌آمد.
هفت سامورایی منتقدان جهانی در نهایت فیلم «هفت سامورایی» (۱۹۵۴)، ساخته آکیرا کوروساوا، فیلمساز ژاپنی را به عنوان بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان تاریخ سینما انتخاب کرده‌اند. این شاهکار کوروساوا، درباره استخدام هفت سامورایی توسط روستائیان ساده‌دل و فقیر برای محافظت از آنها در برابر باجگیران، تحسین شده‌ترین فیلم اوست که در غالب دانشکده‌های سینمایی تدریس می‌شود. شیوه روایت، میزانسن‌های حیرت‌انگیز و بازی‌های عالی، این فیلم کوروساوا را به اثری کم‌نظیری در تاریخ سینما بدل کرده است.
دزدان دوچرخه «دزدان دوچرخه» ساخته نئورئالیستی ویتوریو دسیکا (۱۹۴۸) مقام دوم را کسب کرده و رتبه‌های بعدی به ترتیب از آن این فیلم‌هاست: «داستان توکیو» (یاسو جیرو اوزو- ۱۹۵۳)، «راشومون» (کوروساوا- ۱۹۵۰)، «قاعده بازی» (ژان رنوار-۱۹۳۹)، «پرسونا» (اینگمار برگمان- ۱۹۶۶)، «هشت و نیم» (فدریکو فلینی- ۱۹۶۳)، «چهارصد ضربه [شیطنت]» (فرانسوا تروفو-۱۹۵۹)، «در حال و هوای عشق» (وونگ کار وای-۲۰۰۰) و «زندگی شیرین» (فدریکو فلینی- ۱۹۶۰).
کاردیناله در هشت‌ونیم به این ترتیب کوروساوا و فلینی هر یک با دو فیلم در میان ده فیلم برتر، پرافتخارترین فیلمسازان تاریخ سینما در این نظرسنجی هستند (با این قید عجیب که شش منتقد ژاپنی حاضر در این رای‌گیری، هیچ فیلمی از کوروساوا را در میان انتخاب‌های خود قرار نداده‌اند!)
 
ژاپن و ایتالیا هر یک سه فیلم در میان ده فیلم برگزیده دارند و فرانسه دو فیلم. بیست و پنج فیلم از صد فیلم نهایی در شرق آسیا ساخته شده‌اند و ژاپن با یازده فیلم قدرت‌نمایی می‌کند، اما در نهایت بیست و هفت فیلم از صد فیلم انتخابی فرانسوی هستند.
 
در میان صد فیلم برگزیده تنها چهار فیلم توسط زنان کارگردانی شده‌اند: شانتال آکرمن، کلر دنی، آگنس واردا و کاتیا لوند. این در حالی است که برگزارکنندگان این نظرسنجی سعی کرده اند تعداد زنان و مردان رای دهنده تقریباً برابر باشد و در نهایت چهل و پنج درصد رای دهندگان زن هستند.
 
در این نظرسنجی نگارنده این سطور از بین ده‌ها شاهکار محبوبش در تاریخ سینما، این ده فیلم را برگزیده است: «هشت و نیم» (فدریکو فلینی)، «پرسونا» (اینگمار برگمان)، «خانم اویو» (کنجی میزوگوچی)، «قاعده بازی» (ژان رنوار)، «اردت [کلام]» (کارل تئودور درایر)، «پرخوری» (مارکو فرری)، «بل دوژور» (لوئیس بونوئل)، «حفره [اونی بابا]» (کانتو شیندو)،«کسوف» (میکل آنجلو آنتونیونی) و « چوب گلف/۳- Iron» (کیم کی دوک).