آثار الکل و ماریجوانا بر مغز؛ کدام بدتر است؟

با افزایش میزان مصرف ماده مخدر ماریجوانا یا گل در دنیا، محققان نیز تلاش خود را برای بررسی آثار این ماده بر بدن به‌ویژه مغز بیشتر کرده‌اند. در این مطلب به برخی از آثار مصرف ماریجوانا و همچنین مقایسه آن با آثار مصرف الکل بر مغز می‌پردازیم.

با روند رو به رشد قانونی شدن ماریجوانا در امریکا، مطالعات بیشتری نیز روی مضرات و مزایای این ماده انجام می‌شود. البته یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که در رابطه با سلامت مغز، الکل از ماریجوانا نیز خطرناک‌تر است.
 
دانشمندان در دانشگاه کلرادو بولدر یک بررسی بر روی داده‌های تصاویربرداری شده مغز با هدف پی بردن به تاثیر الکل و ماریجوانا(همان گیاهی که به مخدر گل، علف، گرس و یا اسامی دیگر معروف است) روی مغز انجام دادند. یافته‌های آن‌ها نشان می‌داد مصرف الکل با تغییرات بلند مدت ماده سفید و ماده خاکستری مغز مرتبط است.
 
با گسترش قانونی شدن مصرف ماده مخدر گل یا ماریجوانا برای موارد پزشکی و تفریحی در امریکا، محققان نیز تلاش کرده‌اند تا بر چگونگی تاثیر ماریجوانا بر سلامتی انسان و به‌خصوص تاثیر آن روی مغز اطلاعات کسب کنند. تخمین زده می‌شود حدود 22.2میلیون نفر در امریکا فقط در ماه گذشته ماریجوانا مصرف کرده‌اند. بنابراین این ماده به بیشترین ماده مخدر غیر قانونی مصرفی در امریکا تبدیل شده است.
 
نشریه اخبار امروز پزشکی در امریکا در سال گذشته بر اساس یک مطالعه و تحقیق گزارش داد که مصرف ماریجوانا با یک ریسک بزرگ روانپریشی در نوجوانان مرتبط است. هم‌زمان تحقیق دیگری ادعا می‌کرد که این ماده بر سلامتی قلبی عروقی بیشتر از سیگار تاثیرات منفی دارد.
 
البته روی دیگری از این سکه نیز وجود دارد که برخی محققان مدعی شده‌اند کانابینوییدها(ترکیبات فعال در ماریجوانا) می‌توانند از میگرن جلوگیری کنند و همچنین برخی محققان معتقدند مصرف ماریجوانا با افزایش میل جنسی نیز مرتبط است. البته گفتنی است مضرات مصرف این ماده بسیار بیشتر از مزایای آن است. حال نگاهی می‌اندازیم به ماده مخدر ماریجوانا و اثرات آن و همچنین اثرات الکل بر بدن و مقایسه آن‌ها.
ماریجوانا یا گل چیست؟
ماریجوانا یا گل به برگ‌های خشک شده، گل‌ها، ساقه و دانه گیاه شاهدانه از نوع ساتیوا یا اندیکا گفته می‌شود. این گیاه مواد شیمیایی THC که باعث ایجاد تغییرات ذهنی می‌شوند و ترکیبات مشابه دیگر را شامل می‌شود. این ماده مخدر می‌تواند به روش‌های مختلفی استخراج و آماده مصرف شود. گفتنی است انجام این فرآیند باعث می‌شود مقدار زیادی از THC وارد بدن انسان شود که در نهایت می‌تواند افرادی که این فرآیند را انجام می‌دهند را راهی اورژانس کند.
اثرات کوتاه مدت مصرف ماریجوانا یا گل
زمانی که فردی ماریجوانا مصرف می‌کند، THC موجود در آن به سرعت از طریق ریه‌ها وارد جریان خون شده و خون هم مواد شیمیایی را به سمت مغز و سایر ارگان‌ها در سراسر بدن منتقل می‌کند. THC بر روی گیرنده‌های خاص سلولی مغز که به طور معمول به THC‌های طبیعی مثل مواد شیمیایی واکنش نشان می‌دهند، عمل می‌کند. این مواد شیمیایی طبیعی در رشد و عملکرد طبیعی مغز نقش دارند.
 
ماریجوانا بخش‌هایی از مغز که شامل میزان بالایی از این گیرنده‌ها می‌شود را بیش از حد فعال می‌کند. این همان حسی است که مصرف کنندگان از آن به عنوان "بالا بودن" یاد می‌کنند. برخی از آثار کوتاه مدت مصرف ماده مخدر گل را در زیر بیان می‌کنیم.
در تصویر زیر می‌بینید که مصرف گل بر نقاط زردرنگ روی مغز تاثیر داشته استآثار ماریجوانا بر مغز برخی آثار کوتاه مدت مصرف گل
· تغییر در حس دریافت نورها و رنگ‌ها
· ایجاد تغییر در حواس
· تغییر احساس زمان
· تغییر وضعیت خلق و خو
· ضعف در حرکت بدن
· مشکل شدن تفکر و حل مسائل
· ضعف حافظه
· توهم و روانپریشی(در اثر مصرف دز زیاد)
آثار بلند مدت مصرف گل یا ماریجوانا
مصرف ماریجوانا روی گسترش مغز نیز تاثیر منفی می‌گذارد. وقتی کسی در نوجوانی شروع به مصرف ماریجوانا می‌کند، این ماده مخدر می‌تواند باعث ضعف و اخلال در تفکر، حافظه، عملکرد، قدرت یادگیری و تاثیر منفی روی چگونگی ساخته شدن رابط‌های مغز بین نواحی لازم برای این عملکردهاست.
 
به‌طور مثال طی یک تحقیق در نیوزلند مشخص شد افرادی که در جوانی مصرف ماریجوانا را شروع کردند و به‌طور فزاینده‌ای به مصرف این ماده ادامه دادند بین 13 تا 38 سالگی تاثیرات بسیار منفی روی IQ آن‌ها گذاشته است. در ضمن لازم به ذکر است که با ترک ماریجوانا تمام توانایی‌های ذهنی از دست رفته دیگر قابل بازگشت نخواهد بود. البته نکته قابل توجه این است که این علائم و آثار در همه افراد مصرف کننده ماریجوانا مشابه یکدیگر نیست و عوامل دیگری مثل ژنتیک افراد می‌تواند در کاهش یا افزایش این آثار نقش داشته باشند.
برخی از آثار طولانی مدت فیزیکی مصرف ماریجوانا
· مشکلات تنفسی
· افزایش ضربان قلب
· ایجاد مشکل در رشد جنین در طول بارداری
· حالت تهوع و استفراغ شدید
برخی از علائم روحی مصرف ماریجوانا
· توهم موقت
· پارانویای موقت
· شدیدتر شدن علائم بیماری شیزوفرنی
· افسردگی
· اضطراب
· و...
البته تحقیقات بسیار بیشتری نیاز است تا تاثیرات دقیق این ماده را روی بدن و ذهن انسان را به‌طور کامل اثبات کند اما تا اینجای کار برخی علائم مشابه به میزان مختلف در اغلب مصرف کننده‌ها وجود داشته است.
آثار مصرف الکل بر بدن
مصرف الکل برای مدت طولانی و یا مصرف زیاد الکل در یک مرحله می‌تواند منجر به بیماری‌ها و مشکلات فراوانی شود که مختصرا تاثیرات آن روی ارگان‌های مختلف بدن را در زیر بیان می‌کنیم.
تاثیر الکل روی قلب:
· کاردیومیوپاتی
· آریتمی قلب
· سکته قلبی
· فشار خون بالا
تاثیر الکل روی کبد:
· کبد چرب
· هپاتیت الکلی
· فیبروز کبد
· سیروز کبد
تاثیر الکل روی پانکراس:
الکل باعث می‌شود پانکراس موادی سمی تولید کند که می‌تواند در نهایت منجر شود به بیماری پانکراتیت که یک التهاب خطرناک و مرم شدید رگ‌های خون در پانکراس است که فرآیند هاضمه را مختل می‌کند.
تاثیر الکل بر روی ایجاد سرطان
طبق گزارش انستیتو ملی سرطان امریکا و بر اساس نتایج حاصله از تحقیقات و مطالعات اتفاق نظر علمی محکمی بر روی ارتباط نوشیدن الکل با سرطان وجود دارد. بر اساس گزارش این انستیتو، برنامه سم‌شناسی سازمان بهداشت و خدمات انسانی امریکا، مشروبات الکلی را در لیست نوشیدنی‌های سرطان‌زا قرار داده است.
 
بنابراین گزارشات رابطه مصرف الکل و بروز سرطان‌هایی که در زیر بیان می‌شود کاملا مشهود است:
· سرطان‌های سر و گردن: مصرف الکل یکی از عوامل قطعی بروز سرطان‌های سر و گردن و به خصوص سرطان‌های مربوط به دهان(به جز لب‌ها)، گلو(حلق) و حنجره است.
· سرطان مری: مصرف الکل یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به سرطان مری به خصوص سرطانی موسوم به "کارسینوم سلول مری"
· سرطان کبد: مصرف الکل اصلی‌ترین دلیل بروز سرطان کبد است.
· سرطان سینه: یک مطالعه در انگلستان روی 28000 زن مبتلا به سرطان سینه انجام شد و مشخص شد در انگلستان به ازای هر 10 گرم نوشیدن الکل، 12 درصد خطر ابتلا به سرطان افزایش داده است. آزمایش مشابهی در امریکا روی 58000 زن انجام شد و مشخص شد به ازای هر 10 گرم مصرف الکل در روز خطر ابتلا به سرطان سینه را 7درصد در امریکا افزایش داده است.
· سرطان روده بزرگ: مصرف الکل با افزایش احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ به خصوص سرطان کولون و سرطان رکتوم ارتباط دارد.
تاثیر الکل بر ایمنی بدن
نوشیدن الکل می‌تواند سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن شود و به راحتی مورد هدف انواع بیماری‌ها قرار گیرد. افرادی که برای طولانی مدت الکل مصرف می‌کنند بیشتر دچار بیماری‌های ذات الریه و سل می‌شوند. همچنین مصرف زیاد در یک مرحله مشروبات الکلی تا 24 ساعت بعد از نوشیدن الکل قابلیت دفع عفونت بدن را بسیار کند می‌کند.
 
بعد از بیان تاثیرات این دو ماده اعتیاد آور حال می‌پردازیم به نتیجه‌گیری درمورد اثرگذاری آن‌ها بر مغز و پاسخ به این سوال که اثر مصرف ماریجوانا بر مغز بدتر است یا مصرف الکل؟
ماریجوانا یا الکل کدام تاثیر بیشتری بر مغز دارد؟
راچل تایر و همکاران وی در دپارتمان اعصاب و روان دانشگاه کلرادو بولدر در تحقیقی به دنبال این بودند که تاثیر ماریجوانا بر مغز انسان چگونه است. البته محقق دیگری از همان دپارتمان می‌گوید تحقیقاتی که تا به امروز توسط این نهاد انجام شده است نتایج مختلف و مختلطی داشته است.
همچنین او می‌گوید وقتی مطالعات سال‌های اخیر را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم یک تحقیق، مصرف ماریجوانا را با کاهش حجم بخش هیپوکامپ مغز مرتبط می‌داند و تحقیق دیگری مصرف ماریجوانا را با ایجاد تغییر در مخچه ارتباط می‌دهد.
 
نکته قابل توجه در نتایج این تحقیقات این است هیچ ثباتی در نتیجه آثار آن بر ساختار مغز وجود ندارد. بنابراین با هدف پایان دادن به این اختلاف نتیجه‌ها، محققان یک آزمایش جدید بر روی داده‌های تصویری مغز انجام دادند. آن‌ها این مساله که چطور مصرف گل یا ماریجوانا روی ماده سفید و ماده خاکستری مغز اثر می‌گذارد را مورد بررسی قرار دادند و همچنین نتیجه آن با اثر الکل بر ماده سفید و ماده خاکستری مغز مورد بررسی قرار دادند.
 
توجه داشته باشید که این مقایسه فقط بر روی نتیجه مصرف الکل و ماریجوانا روی ماده سفید و خاکستری مغز انجام شده است و به هیچ وجه در مورد سایر نقاط بدن و مغز نیست. همچنین گفتنی است ماده خاکستری، بافتی در سطح مغز است که در درجه اول متشکل از سلول‌های عصبی است و ماده سفید نیز بافت عمیق‌تر مغز است که از رشته‌های عصبی تشکیل شده که در واقع پیام‌ها را از سلول‌های عصبی‌ای که پالس‌های الکتریکی ارسال می‌کنند، به سایر سلول‌ها و بافت‌ها انتقال می‌دهند.
نکته بسیار حائز اهمیت این است که هرگونه کاهش اندازه و یا تغییر در ماده سفید یا خاکستری و به خطر افتادن سلامت آن‌ها، منجر به اختلال در عملکرد مغز خواهد شد.
 
کنت هاچینسون از همراهان تیم تحقیقاتی دانشگاه کلرادو بولدر می‌گوید: ما دهه‌هاست می‌دانیم که الکل برای مغز بسیار مضر است اما در رابطه با تاثیر ماریجوانا بر مغز اطلاعات زیادی نداریم. او همچنین می‌گوید: مصرف ماریجوانا تبعات و عواقب بدی دارد، اما عواقب مصرف الکل بسیار بدتر است و به هیچ وجه قابل مقایسه با یکدیگر نیستند.
اثر الکل بر مغز بدتر از مصرف ماریجوانا است
تحقیق بر روی تصاویر مغز 853 فرد بزرگسال در رده سنی 18 تا 55 سال و همچنین 439 نوجوان در رده سنی 14 تا 18 سال انجام شد. هر کدام از این شرکت کنندگان در میزان مصرف گل و الکل با هم متفاوت بودند.
محققان در طی این بررسی دریافتند که مصرف الکل در افراد(به‌خصوص کسانی که سال‌های زیادی الکل مصرف کرده‌اند) با کاهش حجم ماده خاکستری و همچنین کاهش یکپارچگی و تمامیت ماده سفید مغز مرتبط است.
بنابراین محققان بعد از این آزمایش‌ها متقاعد شدند که طبق شواهد موجود، نوشیدن الکل مضرات بسیار بیشتری نسبت به ماریجوانا بر سلامت مغز دارد.