بیشتر اوقات لخته شدن خون اتفاق خوبی است: وقتی آسیبی میبینید باید در آن قسمت خونتان سفت و سخت شده و لخته شود تا خونریزی فوراً متوقف شود؛ اما گاهی لخته خون زمانی ظاهر میشود که نیازی نیست و در نتیجه دردسرساز میشود، مخصوصاً اگر در رگهای عمقی نزدیک عضله تشکیل شود.
وقتی لخته خون در عمق تشکیل میشود میتواند دردناک و بسیار خطرناک باشد. این نوع لخته خون، ترومبوز ورید عمقی نام دارد و مانند موانعی بر سر راه جریان خون است که موجب ترافیک و انسداد در جریان خون شده و جلوی آن را میگیرد. حالا اگر این لخته خون از جای خود حرکت کند و به سمت ریهها برود، شرایط بسیار بدتر و خطرناکتر خواهد شد، چون موجب آمبولی ریه میشود؛ لختهی خونی که مانع میشود اندامهای حیاتی بدن، اکسیژن و خون کافی دریافت کنند. این اتفاق به ریهها و سایر ارگانها لطمه میزند و حتی میتواند کُشنده باشد. بعضی از افراد بیشتر از بقیه در معرض ترومبوز ورید عمقی هستند، بنابراین مهم است که نسبت به ریسک فاکتورها هوشیار باشید.
همچنین باید علائم هشداردهنده را بشناسید تا بتوانید اقدام فوری انجام دهید. مثل بیشتر مواقع، درمان فوری، کلید موفقیت است.
1. تورم در دستها یا پاها
پا یا دست ورم کرده یکی از شایعترین علامتهای ترومبوز ورید عمقی است. لخته خون میتواند جلوی جریان درست خون را مثلاً در پاها گرفته و پشت لخته، خون تجمع کند و در نتیجه آن قسمت متورم شود. پس اگر متوجه شدید دست یا پایتان ناگهان ورم کرده و با درد همراه است به پزشک مراجعه کنید.
2. دست درد یا پا درد
درد ناشی از ترومبوز ورید عمقی معمولاً با ترکیبی از سایر علائم مانند التهاب و قرمزی همراه است اما گاهی میتواند به تنهایی بروز کند. متأسفانه درد ناشی از لخته خون ممکن است به سادگی با یک درد عضلانی، اسپاسم و یا کشیدگی اشتباه گرفته شود و به همین علت این مشکل تشخیص داده نشده باقی میماند. درد ناشی از ترومبوز ورید عمقی معمولاً وقتی که راه میروید یا پای خود را به بالا میکشید شدت میگیرد. اگر دچار درد عضلانی شدید که توان حرکت را از شما گرفت و مخصوصاً پوست نزدیک به قسمت مورد نظر، گرم و یا با تغییر رنگ همراه بود به پزشک مراجعه کنید.
3. قرمزی پوست
هر چند درست است که کبودی نوعی لخته خون است اما نوعی نیست که نگران کننده باشد. شما کبودی را میبینید اما ترومبوز ورید عمقی دیده نمیشود، ممکن است کمی کبودی و تغییر رنگ ببینید اما معمولاً به رنگ قرمز خواهد بود. ترومبوز ورید عمقی موجب قرمزی در قسمت مورد نظر شده و با لمس ناحیهی قرمز رنگ، احساس گرما میکنید.
4. درد قفسه سینه
درد در قسمت قفسه سینه ممکن است باعث شود به یاد حمله قلبی بیفتید اما میتواند آمبولی ریه باشد. آمبولی ریه و حمله قلبی علائم مشابهی دارند. اما درد ناشی از آمبولی ریه عموماً تند و تیز است و تیر میکشد و وقتی نفس عمیق میکشید بدتر میشود. درد ناشی از حمله قلبی اغلب از قسمت بالای بدن مانند شانهها، فک و یا گردن نشات میگیرد.
بهترین علامت در تنفس شماست: درد ناشی از آمبولی ریه با هر نفسی که میکشید بدتر و بدتر میشود. در هر دو حالت به اورژانس نیاز دارید.
5. تنگی نفس یا ضربان قلب تند
لخته خون در ریهها، جریان اکسیژن را کُند میکند. وقتی اکسیژن افت میکند قلب ضربانش را بالا میبرد چون سعی دارد کمبود اکسیژنش را جبران کند. احساس لرزش و کوبش در قفسه سینه و تنگی نفس میتواند علامتی از آمبولی ریه مخفی شده در ریهها باشد. فوراً خود را به پزشک برسانید.
6. سرفههای بیدلیل
سرفههایتان قطع نمیشوند و دلیلی برایشان پیدا نمیکنید؟ اگر این سرفهها با تنگی نفس، ضربان تند قلب و یا درد در قفسه سینه همراهاند احتمالاً آمبولی ریه است. سرفهها ممکن است خشک باشند اما گاهی افراد ممکن است ترشح یا خون بالا بیاورند. وقتی تردید دارید به پزشک مراجعه کنید.