«رژیم کتوژنیک» از جمله رژیمهای لاغری است که در سالهای اخیر در بین کسانی که قصد کاهش وزن و لاغر شدن دارند محبوب شده و در تمام کشورهای دنیا هواداران خاص خودش را دارد. بسیاری از افراد بدشان نمیآید این رژیم لاغری را برای کاهش وزن امتحان کنند اما اطلاعات زیادی در مورد آن ندارند و همین کار را برایشان مشکل میکند. رژیم لاغری کتوژنیک چیست و چگونه میتوان با آن وزن کم کرد و لاغر شد. در این رابطه مقالهای از سایت پزشکی WebMD در مجله افق کوروش بخوانید.
۱- رژیم کتوژنیک چیست؟
کتوژنیک یک رژیم لاغری با حذف هر نوع کربوهیدرات یا حداقل میزان کرب ممکن است (مثل رژیم لاغری اتکینز). در رژیم لاغری کتوژنیک بیشترین کالری مورد نیاز بدن از طریق دریافت چربی و پروتئین تامین میشود و مصرف کربوهیدارتها به خصوص موادی مثل نان سفید، سودا، شکر، انواع خمیر و پاستا و سایر کربوهیدرات که زودهضم هستند ممنوع است.
۲- سازوکار رژیم کتوژنیک چیست؟
زمانی که شما در طول روز کمتر از ۵۰ گرم کربوهیدرات مصرف کنید بدن شما در نهایت شروع به مصرف قند ذخیره شده در بدن میکند و این روند معمولا ۳ تا چهار روز طول میکشد. بعد از این مدت بدن برای تامین انرژی مورد نیاز خود مصرف پروتئین و چربی ذخیره شده در بدن را آغاز میکند و این امر در نهایت منجر به کاهش وزن شما میشود که به آن در اصطلاح «کتوز» میگویند.
۳- کتوژنیک برای چه کسانی مناسب است؟
کسانی که به اصول رژیم کتوژنیک به طور کامل عمل میکنند، وزن کم میکنند و لاغر میشوند. اما ظاهرا مواردی مثل بیماری «صرع» هم با این رژیم لاغری تا حدودی بهبود پیدا میکند. همچین افرادی که از سردرد مزمن رنج میبرند، بیماریهای مغز و اعصاب و نیز افراد مبتلا به آکنه و دیابت نوع ۱، با رژیم مذکور تا حدودی بهبود پیدا میکنند اما حتما لازم است که این رژیم را زیر نظر پزشک اتخاد و دنبال کنند.
۴- وزن کم میکنیم؟
با رژیم کتوژنیک در ۳ تا شش ماه اول بیشتر از سایر رژیمهای لاغزی وزن کم میکنید. دلیل این امر احتمالا به خاطر استفاده چربیها به عنوان منبع انرژی به جای کربوهیدارت است. دلیل دیگر این است که شما در یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین و چربی زودتر احساس سیری میکنید و کمتر غذا میخورید. با اینهمه تمام این موارد هنوز به صورت قطعی ثابت نشدهاند و از نظر علمی و پزشکی نیاز به بررسی بیشتر دارند.
۵- کتوژنیک ضد سرطان است؟
هورمون انسولین در بدن مسئول کنترل قند خون است و البته بر سوخت و ساز چربی و پروتئین هم تاثیر میگذارد. علاوه بر این انسولین به بدن شما این اجازه را میدهد که از قند موجود در خون استفاده کنید یا آن را ذخیره کنید. در رژیم کتوژنیک این سوخت و ساز سریعتر انجام میشود و شما مجبور نیستید قند را در بدن ذخیره کنید. این بدان معنی است که بدن شما به انسولین کمتری نیاز دارد و انسولین کمتری هم ترشح میکند. این سطح پایین انسولین در بدن از شما در برابر برخی از انواع سرطان یا حتی آهسته شدن روند رشد سلولهای سرطانی کمک میکند. با اینهمه اثبات این تاثیر هنوز هم نیازمند تحقیق و بررسی بیشتر است.
۶- کتوژنیک و بیماریهای قلبی
به نظر میرسد این رژیم غذایی از آن دست رژیمهایی است که به جای کلسترول بد، سطح کلسترول خوب را در بدن افزایش میدهد. دلیل این امر احتمالا سطح پایین ترشح هورمون انسولین و در نتیجه جلوگیری از ساخت و تجمع کلسترول بد در خون است. به این ترتیب امکان ابتلا به بیماریهایی مثل فشار خون بالا، گرفتگی و سختی عروق، سکته قلبی و سایر بیماریهای مربوط به قلب کمتر میشود.
۷- احتمال ابتلا به آکنه کمتر میشود؟
کربوهیدراتها تاثیر فراوانی روی نوع و کیفیت پوست میگذارند و در نتیجه به حداقل رساندن مصرف آنها میتوانند سبب بهبود وضعیت پوست و کاهش مشکلاتی مثل آکنه شود. در رژیم کتوژنیک با کاهش ترشح انسولین احتمال ترشح هورمونهایی که سبب آکنه پوست میشوند هم کاهش پیدا میکند.
۸- دیابتیها احتیاط کنند
به نظر میرسد رژیمهای غذایی با کمترین میزان کربوهیدرات سبب کاهش بیشتر قندخون نسبت به سایر رژیمهای غذایی لاغری شوند.زمانی که بدن شما برای تامین انرژی مورد نیاز خود، چربی میسوزاند این امر سبب ساخت ترکیباتی میشود که به آنها «کتون» میگویند. اگر مبتلا به دیابت به خصوص بیماری دیابت نوع ۱ هستید تعداد زیاد کتون در خون میتواند سبب شدت بیماری شود به همین دلیل بهتر است قبل از اتخاذ این رژیم با پزشک خود مشورت کنید.
۹- اگر صرع دارید با پزشک مشورت کنید
رژیم کتوژنیک از دهه ۱۹۲۰ به عنوان یک رژیم غذایی موثر برای درمان صرع به خصوص برای کودکانی که به صرع غیر قابل کنترل با دارو مبتلا بودند، شناخته شده است. با اینهمه برای اطمینان بیشتر قبل از شروع این رژیم غذایی برای خود یا فرزندتان با پزشک متخصص مشورت کنید.
۱۰- اختلالات سیستم عصبی
علاوه بر بیماری صرع، به نظر میرسد رژیم کتوژنیک برای درمان بیماریهایی که در گروه اختلالات سیستم عصبی دسته بندی میشوند هم موثر است. افراد مبتلا به آلزایمر، پارکینسون و اختلالات خواب با رعایت رژیم کتوژنیک بیش از سایر رژیمها امید به درمان دارند. هنوز علت قطعی این مسئله برای متخصصان مشخص نیست اما احتمالا کتونهای که بدن برای به دست آوردن انرژی میسوزاند سبب محافظت از سلولهای مغز در برابر آسیب میشوند.
۱۱- سندرم تخمدان پلی کیستیک
در سندرم تخمدان پلی کیستیک اندازه تخمدان بیشتر از حد معمول بزرگ شده و کیستهای کوچک در اطراف تخمدان تشکیل میشوند. به نظر میرسد یکی از دلایل این امر سطح بالای انسولین در بدن باشد. در نتیجه با کاهش سطح انسولین در بدن و نیز تغییر سبک زندگی و ورزش این مشکل تا حدود زیادی رفع شود.
۱۲- رژیم مورد علاقه ورزشکاران
رژیم کتوژنیک از جمله رژیمهای غذایی مفید برای ورزشکاران به خصوص دوچرخهسواران و دوندگان دوی استقامت است. از جمله فواید این رژیم برای ورزشکاران کمک به عضلهسازی بیشتر و افزایش سطح اکسیژن مورد نیاز بدن به خصوص در زمان تمرینات سخت و فشرده است. با اینهمه در زمان مسابقات بهتر است از رژیمهای غذایی حاوی کربوهیدرات برای عملکرد مطلوبتر ورزشکار استفاده شود.
۱۳- عوارض جانبی
در طول رژیم کتوژنیک ممکن است دچار عوارضی مثل یبوست، افت قند خون یا سوءهاضمه و نیز در موارد نادر دچار سنگ کلیه یا اسیدیته شدن بدن شوید. برای رفع یبوست از مواد غذایی با فیبر بالا و نیز از مکملهای منیزیم استفاده کنید. لازم است که پیش از اتخاذ این رژیم غذایی حتما یک چکاپ کامل انجام دهید و زیر نظر پزشک تغذیه پیش بروید تا امکان یا خطر ابتلا به موارد دیگر به حداقل برسد.
۱۴- جانب احتیاط را رعایت کنید
زمانی که بدن شما شروع به سوزاندن ذخایر چربی میکند به «کلیه» فشار وارد میشود. زمانی که شما بیش از حد چاق هستید احتمالا مبتلا به عوارضی مثب دیابت، فشار خون بالا و بیماریهای قلبی هم هستید به همین خاطر حتما برای پیروی از رژیم کتوژنیک با پزشک خود مشورت کنید و زیر نظر پزشک پیش بروید.