'نابغه ایرانی' در راه اسطوره‌های شطرنج دنیا؟

پرهام مقصودلو با قهرمانی در مسابقات جوانان جهان (زیر ۲۰ سال) نام خود را در تاریخ شطرنج ایران ثبت کرد، دستاوردی که می‌تواند آغاز راهی طولانی برای این شطرنج‌باز ۱۸ ساله باشد.
 
مقصود‌لو اولین شطرنج‌باز ایرانی است که در این رده سنی قهرمان جهان می‌شود. او در حالی به این افتخار رسید که به نظر می‌رسد از امکاناتی به مراتب کم‌تر از حریفان برخوردار بود.
 
او بدون مربی توانست یک دور مانده به پایان مسابقات گیبزی ترکیه قهرمان جهان شود. مقصودلو در این مسابقات ۹ پیروزی و یک تساوی به دست آورد و و یک بار شکست خورد؛ عملکردی که نظر بسیاری از کارشناسان برجسته شطرنج جهان از جمله سوزان پولگار را به خود جلب کرد.
 
سوزان پولگار، شطرنج‌باز مجارستانی تبار آمریکایی یکی از نوابغ شطرنج است و سابقه قهرمانی جهان را دارد. او اولین زنی است که به مقام استاد بزرگی (در سال ۲۰۰۳) رسیده است. خانم پولگار که حالا از معتبرترین مربیان جهان و صاحب یکی از بهترین مراکز آموزش شطرنج جهان است، مقصودلو را پدیده‌ای می‌داند که مدت‌هاست نظیرش دیده نشده است.
 
او به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "بازی پرهام ویژگی‌های زیادی دارد اما قبل از هر چیز می‌خواهم روی روحیه جنگندگی و میل به پیروزی او در تک تک مسابقات تمرکز کنم. با این که یک روز قبل از آخرین بازی‌اش قهرمان جهان شده بود اما در دور آخر تمام تلاشش را کرد و حاضر به مساوی نشد. در خیلی از مسابقاتش دیده‌ام که فقط دنبال برتری مقابل رقیبان است. این یکی از مواردی است که یاد دادن آن به شطرنج‌بازها خیلی سخت است اما پرهام خودش این را دارد. او خیلی برای بازی‌هایش وقت می‌گذارد، درست تمرین می‌کند و پشتکار زیادی دارد."
 
اما گذشته از روحیه جنگندگی و میل تمام نشدنی به پیروزی آن‌چه این شطرنج‌باز ایرانی را از هم سن و سالانش متمایز می‌کند، تنوع سبک بازی او است. سوزان پولگار گفت: "او شیوه‌ای جهانی و جا افتاده دارد. خیلی از بازیکنان در این سن فقط می‌توانند با یک شیوه بازی کنند اما پرهام ذهنی بازدارد. جایی که قرار باشد بسته بازی کند و حریف را محدود کند به بهترین شکل این کار را انجام می‌دهد و جایی هم که قرار است بازی روان و پویایی داشته باشد، بازهم عالی از پس این کار برمی‌آید. او تشنه بردن تمام مسابقات است و دائم دنبال شانس برتری بر حریف است. مجموع این‌ها، نکات منحصر به فرد شطرنج پرهام مقصودلو است."
کنسرو ماهی تُن مانع قهرمانی پرهام مقصودلو پیش از این می‌توانست قهرمان نوجوانان جهان شود اما یک "قوطی تُن" مانع او شد.
 
دو سال پیش و در مسابقات قهرمانی نوجوانان جهان، مقصودلو با پنج امتیاز از شش بازی مدعی اصلی مدال در رده سنی ۱۶ سال بود. او پیش از آغاز دور هفتم و ساعاتی پس از نیمه شب در اردوی تیم ملی گرسنه‌اش می‌شود و تصمیم می‌گیرد ماهی تن بخورد اما حین باز کردن قوطی کنسرو دستش را به شدت می‌برد و راهی بیمارستان می‌شود و دستش تعداد قابل توجهی بخیه می‌خورد.
 
پرهام در پنج دور بعدی مسابقات با دست دردناک و باندپیچی پشت میز شطرنج نشست و از پنج بازی دو امتیاز گرفت. مقصودلو در نهایت در رتبه دهم کار خود را به پایان برد، در حالی که پیش از آن مدت‌ها بود که در مسابقات مختلف نباخته بود.
استعداد کافی نیست
به نظر نمی‌رسد از میان کارشناسان شطرنج کسی باشد که در استعداد فوق‌العاده پرهام مقصودلو شک داشته باشد. او در مسابقاتی قهرمان شده که پیش از آن اسطوره‌های شطرنج جهان مانند گری کاسپاروف و آناتولی کارپوف در آن قهرمان شده‌اند.
 
او حالا بیش از هر چیز به یک مربی درجه یک نیاز دارد و مشاورانی که مانع تکرار داستانی مانند "مصدومیت تن ماهی" شوند.
 
امیر باقری، استاد بزرگ، بازیکن و مربی سابق تیم ملی شطرنج ایران قهرمانی مقصودلو در مسابقات ترکیه را "بزرگ‌ترین و بهترین نتیجه در شطرنج ایران تا امروز" می‌داند. آقای باقری به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "پرهام توانایی این را دارد که جزو ۱۰ نفر اول جهان شود. از او باید حمایت بیشتری شود چون در حال حاضرمربی دائمی ندارد. این دور از دسترس نیست. او الان نفر ۵۸ جهان هست و با این که بهتر شدن رتبه در رده‌بندی جهانی بسیار سخت است، او شایستگی قهرمانی جهان را دارد."
 
برخلاف این که به نظر می‌رسد شطرنج فقط یک بازی فکری است و چندان به فیزیک مناسب احتیاج ندارد اما گزارش‌های تمرین‌های بدنی سخت قهرمانانی مانند کاسپاروف، این فرضیه را باطل می‌کند.
 
آقای باقری می‌گوید گرچه نمی‌توان از تمرین‌های سنگین بدنی چشم‌پوشی کرد اما می‌توان آن‌ها را هوشمندانه و با زمان‌بندی مناسب انجام داد:
 
"گری کاسپاروف قایقرانی می‌کرد، خیلی از شطرنج‌بازهای بزرگ ورزش‌های هوازی شدید انجام می‌دادند. چون استرس در شطرنج خیلی بالا است و باید در زمانی کوتاه بهترین تصمیم را گرفت، برای چنین کاری باید بدنی خیلی قوی داشته باشید اما لازم نیست تمام سال در شرایط ایده‌آل باشید. کافی است برای یک دوره سه چهار ماهه برنامه‌ریزی کنید و در این مدت تا می‌توانید در مسابقات برنده شوید."
 
داستان پرهام مقصودلو داستان استعداد‌های درخشانی است که در سنین پایین چشم‌ها را به خود خیره می‌کنند. استعداد‌هایی که اگر در راه درست قرار بگیرند می‌توانند به نام‌هایی مانند گری کاسپاروف در شطرنج، راجر فدرر در تنیس، لیونل مسی در فوتبال و محمد علی (کلی) در بوکس تبدیل شوند.
 
روی تلخ داستان اما جرقه‌هایی هستند که به سرعت ناپدید می‌شوند با این حال پرهام مقصودلو تا اینجا نشان داده که از نظر پشتکار و قدرت ذهنی در سطح جهانی است، فقط می‌ماند توجه و حمایت.