تعداد زیادی از سالمندان به نوعی درد مزمن مبتلا هستند؛ یعنی دردی که پس از یک جراحت یا بیماری ادامه پیدا میکند. دردهای حاد کوتاهمدت هم در دوران سالمندی کم نیستند. شناخت این دردها به شما کمک میکند برای آنها آماده باشید و گاهی حتی از تحریک یا جراحتی که ابتدا باعث ایجاد چنین دردی میشود، بپرهیزید. در ادامه به 7 نوع دردی که ممکن است در سنین بالا دچار آنها شوید و نکاتی درباره درمان آنها میپردازیم.
1- کمردرد
کمردرد شایعترین درد مزمن است. اگر زیر ۵۰ سال دارید و آسیب مستقیمی به کمرتان وارد نشده، احتمالاً کمردردتان نتیجه نشستن برای مدت طولانی است. نشستن طولانیمدت روی دیسکهای بینمهرهای در ستون فقرات کمری فشار میآورد. از طرف دیگر، در سنین بالاتر احتمال بیشتری وجود دارد که کمردرد شما ناشی از عوارضی مانند التهاب مفاصل یا آرتریت باشد. گرچه کمردرد با احتمال بیشتری ممکن است در دهههای ۳ و 4 زندگی شما را مبتلا کند، اما میتواند در هر سنی رخ دهد.
هم ورزشهای قدرتی و هم ورزشهای هوازی برای پیشگیری از کمردرد سودمند هستند. این ورزشها جریان خون را افزایش میدهند و به شما کمک میکنند عضلات تنهایتان را که از ستون فقرات حمایت میکنند، تقویت کنید. تقویت این عضلات فشار وارد بر ستون فقرات و دیسکهای بینمهرهای را هم کاهش میدهد. به آهستگی شروع کنید و اگر مطمئن نیستید چه حرکتهایی را باید انجام دهید، با متخصص (متخصص پزشکی فیزیکی و توانبخشی) مشورت کنید. فیزیوتراپی یا حرکتدرمانی گزینهای دیگر است. درمانگر شما میتواند به شما حرکاتی را آموزش دهد که ممکن است به حرکت بهتر و تخفیف درد کمک کند. داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن نیز ممکن است کمک کنند، گرچه نباید بدون مجوز پزشکتان بیش از چند روز آنها را مصرف کنید. درد برخی افراد نیز با استفاده از کمپرس گرم تسکین پیدا میکند. اگر کمردردتان شدید باشد یا بیش از یک هفته ادامه داشته باشد، باید با پزشکتان تماس بگیرید.
2- درد لگن
از هر 7 زن در سنین ۱۸ تا ۵۰ سال 1 نفر به درد لگنی مزمن دچار میشود. این درد ممکن است حاد باشد یا به صورت دردی مبهم احساس شود. چنین دردی ناشی از عادت ماهانه نیست. درد ممکن است به علت عارضهای دیگر مانند آندومتریوز (وجود بافت داخلی رحم بهطور نابجا در لگن) یا نشانگان روده تحریکپذیر باشد.
داروهای ضددرد بدون نسخه ممکن است درد را تسکین دهد. اگر دردی پایین شکم دارید که بیش از چند روز ادامه دارد، آنقدر صبر نکنید تا غیرقابلتحمل شود، بلکه سریع نزد پزشکتان بروید. شیوه درمان با توجه به علت درد لگنی ممکن است شامل فیزیوتراپی، تجویز داروهای ضددرد یا داروهای شلکننده عضلانی باشد.
3- درد مفاصل غیرآرتروزی
علت دردی که در مفصل یا اطراف آن حس میشود، آرتروز نیست و معمولاً به علت التهاب تاندونها بروز مییابد. تاندون نواری از بافت است که عضلات را به استخوانها متصل میکند. در آرتروز معمولاً مفصل هنگام شروع به حرکت، سفت یا دردناک است. در التهاب تاندون، هر چه به حرکت ادامه میدهید، درد بدتر میشود. التهاب تاندون معمولاً نتیجه فعالیتهایی شامل حرکات تکراری است، مثل پارو کردن برف یا جارو زدن. این نوع درد در سنین بالای ۴۰ سال شایعتر است. هرچه سن شما بالاتر میرود، انعطافپذیری و کشسانی تاندونها کاهش پیدا میکند و بیشتر در معرض آسیبدیدگی و التهاب آنها قرار میگیرید.
برای تسکین درد باید فعالیتی را که باعث دردناکی مفصلتان میشود، متوقف کنید. کیسه یخ روی ناحیه دردناک بگذارید. با نوار کشی مفصل را بانداژ کنید و ناحیه دردناک را بالا نگه دارید (برای مثال اگر زانویتان درد میکند، ساق پایتان را روی یک بالش بگذارید.) داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به تسکین التهاب کمک میکنند. اگر پس از یک هفته دردتان بهبود نیافت نزد پزشکتان بروید.
4- آرتروز یا استئوآرتریت
این عارضه شایع هنگامی رخ میدهد که غضروف محافظ سر استخوانها در محل مفصل تخریب میشود و باعث درد در آن مفاصل مانند دستها، زانوها و لگن خواهد شد. آرتروز اغلب درنتیجه تغییرات مربوط به افزایش سن، جراحتها یا فرسایش ناشی از ورزش و سایر فعالیتها ایجاد میشود. این عارضه در دهههای 6 و 7 زندگی شایعتر است. یکسوم بزرگسالان دچار آرتروز سن بالای ۶۰ سال دارند.
فعال ماندن از لحاظ جسمی کلید حل این مشکل است. ورزش با تقویت گردش خون باعث میشود مفاصل سالم بمانند و درد را کاهش میدهد. ورزش همچنین عضلات اطراف مفاصل را تقویت میکند و از فشار وارد بر مفصل و استخوان میکاهد. اگر تازه میخواهید ورزش را شروع کنید یا آرتروز شدید دارید، اول با پزشکتان مشورت کنید. کمپرس گرم در موارد خشکی مفاصل و کمپرس سرد با یخ در موارد تورم مفاصل هم در برخی افراد کمککننده است. با پزشکتان صحبت کنید. او ممکن است داروهای ضددرد معمول یا داروهای ضددرد نسخهای را برایتان تجویز کند.
5- درد یا کشیدگی عضلانی
با افزایش سن تراکم رشتههای عضلانی شما کمتر میشود، در نتیجه انعطافپذیری عضلاتتان کمتر شده و بیشتر در معرض آسیبدیدگی و درد عضلانی قرار میگیرید بنابراین احتمال اینکه پس از انجام فعالیتهایی که بهطورمعمول بدون هیچ مشکلی انجام میدادید، دچار درد عضلات شوید، بیشتر میشود. هرچه سن شما بالاتر برود، با احتمال بیشتری ممکن است دچار کشیدگی عضلانی شوید.
بهترین کار هنگام دچار شدن به این عارضه قطع فعالیتی است که باعث درد شما میشود. اشیای سنگین را بدون کمک بلند نکنید، نکشید یا فشار ندهید. تمرینات کششی و ورزشهایی مانند یوگا و پیلاتس هم به حفظ انعطافپذیری عضلات شما کمک میکنند و هم میتوانند به تسکین درد عضلانی یاری برسانند. اگر عضلاتتان دردناک هستند، شیوههایی مانند استراحت، گذاشتن یخ، بانداژ کشی و بالا نگهداشتن عضو دردناک را به کار ببرید و داروی ضددرد بدون نسخه مصرف کنید. اگر دردتان شدید است، نزد پزشکتان بروید.
6- نشانگان مجرای مچی
نشانگان مجرای مچی هنگامی ایجاد میشود که عصبی که از بازوی شما به سمت کف دستتان میرود، در محل مچ تحت فشار قرار میگیرد یا گیر میکند. این عارضه باعث درد در انگشتان و مچ دست و احساس بیحسی یا سوزنسوزن شدن در دست میشود و اغلب ناشی از حرکات تکراری مانند حروفچینی یا کار با دستگاههای ماشینی است اما عوامل دیگری مانند سابقه خانوادگی نشانگان مجرای مچی، آرتروز و تغییرات هورمونی مربوط به یائسگی نیز ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را بالا ببرند. این عارضه از میانه دهه ۴ تا میانه دهه ۶ زندگی شیوع بیشتری دارد.
اگر فکر میکنید دچار این عارضه هستید با پزشکتان صحبت کنید. او ممکن است تمرینهای حرکتی، کاردرمانی و حرکتدرمانی یا فیزیوتراپی و نیز مصرف کوتاهمدت داروهای ضددرد را برای شما تجویز کند اما در برخی موارد جراحی بهترین راه برای درمان نشانگان مجرای مچی است.
7- سردرد
سردردهای معمولی و میگرن- نوعی سردرد که با علائم دیگری مانند تهوع همراه است- دومین علت شایع درد مزمن هستند. علت دقیق سردرد روشن نیست، اما عواملی مانند تنش عضلانی، کمآبی بدن، دوره عادت ماهانه، استرس، تغییرات آبوهوایی و برخی مواد غذایی مانند شکلات ممکن است آن را برانگیزند. سردردها در فاصله دهه ۲ تا دهه 5 زندگی شایعتر هستند. اگر سردرد شما فقط در ناحیه پیشانی و گیجگاهی حس میشود، ممکن است دچار سردرد تنشی باشید. ماساژ دادن ناحیهای که درد میکند و به کار بردن کرم منتول روی پیشانی یا در پایین گردن ممکن است به تسکین درد کمک کند. داروهای ضددردی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و داروهای ترکیبی حاوی کافئین، استامینوفن یا آسپیرین ممکن است درد شما را بهبود بخشند اما بدون صحبت با پزشکتان نباید برای بیش از ۳ روز آنها را مصرف کنید. اگر دچار سردرد میگرنی باشید، پزشکتان داروهای خاص این بیماری را برایتان تجویز خواهد کرد.