پاس گل نتانیاهو به ترامپ برای خروج از برجام

یورونیوز : کنفرانس مطبوعاتی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در ساختمان وزارت دفاع این کشور، احتمالا یکی از اپیزودهای پیش‌بینی نشده روند خروج ایالات متحده آمریکا از برجام بود.
 
صحبت‌های نخست‌وزیر اسرائیل درباره برنامه پنهانی ایران برای دست‌یابی به سلاح هسته‌ای، اطلاعاتی فراتر از داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بر نداشت. این که برنامه تولید جنگ‌افزار هسته‌ای ایران تا سال ۲۰۰۳ دنبال شده و در این زمان متوقف شده است، نه افشای سندی محرمانه، که اساسا صورت مساله بحران هسته‌ای دیرپا میان ایران، آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و شورای امنیت سازمان ملل متحد در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵، یعنی سال انعقاد برجام بود.
 
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چند ماه پس از صدور بیانیه نهایی و موافقت همه طرف‌ها با برجام و در آستانه اجرایی شدن توافق هسته‌ای، گزارش نهایی یوکیا آمانو درباره ابهام‌های برنامه هسته‌ای ایران را تصویب کرد. در گزارش دبیرکل آژانس اعلام شده بود که ایران تا سال ۲۰۰۳ «فعالیت‌های محدود اما سامان‌مندی برای یک برنامه نظامی هسته‌ای داشته و برخی از این فعالیت‌ها تا سال ۲۰۰۹ هم ادامه یافته اما از آن زمان به بعد نشانه قابل اعتنایی از تداوم چنین رویکردی وجود ندارد.»
واکنش‌های سریع بریتانیا، آلمان و شخص فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و حتی کاخ سفید نشانگر همین واقعیت است که نتانیاهو، به احتمال زیاد اطلاعات جدیدی ندارد.
 
اما کنفرانس خبری نتانیاهو را باید در چارچوب زمانی و ژئوپلیتیکی اکنون ایران و منطقه بررسی کرد. اسرائیل حضور پررنگ ایران در سوریه را تهدیدی جدی و فوری برای امنیت خود توصیف می‌کند. حملات هوایی و موشکی به پایگاه‌های نظامی نیروهای وابسته به ایران در نقاط مختلف سوریه، که به احتمال زیاد آخرین مورد آن در حومه حما و حلب رخ داده است، حاکی از عزم تل آویو برای جلوگیری از حضور درازمدت ایران و همپیمانانش در سوریه است.
 
ایران که پس از برجام شماری از محدودیت‌های اقتصادی را از پیش رو برداشته بود، در چارچوب مبارزه با داعش در سوریه و عراق اعتبار خود را در صحنه روابط بین‌‌المللی تقویت کرد. دولت حسن روحانی با چراغ سبز علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی کوشید تا بار دیگر یک عضو «نرمال» جامعه جهانی شمرده شود. با این حال به قدرت رسیدن تندروها در اسرائیل، عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا، همزمان با حضور «اعتدالی»‌ها در ایران، کار را برای دولتمردان تهران بیش از پیش سخت کرد.
ایران، به گواهی گزارش‌های آٰژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون به مفاد برجام پایبند بوده است. در عین حال، مقام‌های جمهوری اسلامی از اصولگرا گرفته تا اصلاح‌طلب، بارها از بدعهدی واشنگتن در اجرای برجام گلایه کرده‌اند. گویا از یک سو انتظار تهران و از سوی دیگر انتظارهای واشنگتن، تل‌آویو و ریاض از اجرای برجام، برآورده نشده است: توافق هسته‌ای نه آنگونه که حسن روحانی و همکارانش انتظار داشتند، برای ایران معجزه اقتصادی به همراه داشته و نه آنگونه که آمریکا و متحدان سنتی‌اش در منطقه می‌خواستند، «رفتارهای مخرب ایران» را تغییر داده است.
 
دونالد ترامپ قرار است تا ۱۱ روز دیگر (۱۲مه/۲۲ اردیبهشت) درباره تداوم پایبندی ایالات متحده به برجام تصمیم بگیرد. در برابر تلاش‌های طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای برای حفظ برجام، نشست خبری نتانیاهو با تکیه بر اطلاعات احتمالا «سوخته» یک حرکت تاکتیکی برای یادآوری خطر ایران به شمار می‌رود؛ کشوری که از نظر تل آویو، واشنگتن و متحدان عرب آن در منطقه‌، سابقه‌ای طولانی در «پنهان کاری»، «دروغگویی» و ایفای نقش مخرب در منطقه دارد.