یک رژیم غذایی خوب برای مقابله با سرب موجود در هوا

گرچه در روند زندگی دو دهه اخیر راهکارهایی برای پیشگیری از انتشار سرب در محیط‌زیست انجام شده، اما به دلیل وجود آلاینده‌های هوا و سایر آلوده کننده‌های محیطی، وجود سرب و آسیبی که بر سلامت بدن می‌گذارد هنوز یک نگرانی اساسی در جوامع انسانی است، اما داشتن یک رژیم غذایی خوب در کاهش آسیب‌های ناشی از استنشاق سرب در هوا می‌کاهد.

رژیم غذایی مناسب برای کاهش مضرات سرب به ویژه برای کودکان به دلیل دسترسی به اسباب بازی‌هایی با رنگ‌های سربی و یا افرادی که در خانه‌های قدیمی زندگی می‌کنند و لوله‌کشی منازل آن‌ها کهنه و زنگ زده شده است و می‌تواند سرب را از لوله اصلی آب وارد لوله‌های آب خانگی کند، سالمندان، بیماران قلبی، زنان باردار و نوزادان تازه متولد شده که سیستم دفاعی بدنشان ضعیف است از اهمیت بیشتری برخوردار است. در صورت قرارگیری در معرض سرب، داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به کاهش جذب آن توسط بدن کمک کند.
خطرات سرب برای بدن
مدت‌هاست که سرب به عنوان یک ماده سمی شناخته شده است بنابراین در طی این سال‌ها تحقیقات وسیعی درباره اثرات مضر و حاد آن بر سلامت انسان انجام گرفته است. اثرات طولانی مدت قرار گرفتن در معرض سرب حتی به میزان کم، عمدتاً شامل تأثیر بر مغز، اعصاب، تغییرات رفتاری و کند ذهنی است. مواجهه با مقادیر کم سرب ناشی از آب آشامیدنی اثرات سویی نیز بر توانایی یادگیری کودکان دارد. در صورتی که مقدار آن در بدن زیاد شده و انباشته شود، باعث ایجاد مشکلات شدید و طولانی مدت در رشد و نمو افراد می‌شود. نوزادان و کودکان در این زمینه ریسک بالاتری دارند زیرا بدن آن‌ها سرب را سریع‌تر از بزرگسالان جذب می‌کند، علاوه بر آن احتمال بیشتری دارد که اشیا ساخته شده از سرب یا مواد حاوی آن مانند برخی اسباب بازی‌ها را در دهان بگذارند.
منابع اصلی سرب، غذا، هوا و آب است. بنابراین همواره در محیط‌زیست ما وجود دارد و در غذاها و به ویژه غذاهای کنسرو شده، در رنگ‌ها، گرد و غبار هوا و البته آب آشامیدنی یافت می‌شود. اما به‌طور کلی میزان دریافتی سرب از طریق آب آشامیدنی سهم بیشتری از کل میزان دریافتی را به خود اختصاص می‌دهد. مشکل اصلی به دلیل استفاده از سرب در اتصالات آب‌رسانی به منازل و کاربرد وسیع لوله‌ها و اتصالات سربی در منازل است زیرا آب می‌تواند سرب و اتصالات سربی را حل کند و سرب حل شده وارد آب آشامیدنی که برای نوشیدن، پخت و پز و آماده‌سازی غذا بکار می‌رود، می‌شود. بنابراین بیشتر ساکنین منازل قدیمی که در ساخت انشعابات آب آن‌ها از لوله‌های سربی استفاده شده است، در معرض خطرند. خوشبختانه امروزه در ساخت خانه‌های جدید از لوله‌های پلیمری یا پلی اتیلن استفاده می‌شود زیرا فرآیند شسته شدن سرب از این مواد کمتر مشاهده شده است.
 چگونه از بدن در برابر سرب محافظت کنیم؟
برای به حداقل رساندن اثرات سرب نکات زیر را رعایت کنید:
- از آلوده نبودن منبع آب انشعابی محل و آب مصرفی خانه به سرب اطمینان حاصل کنید
- دست‌ها را قبل از خوردن غذا یا هر ماده خوراکی دیگر که مستقیماً با دست‌ها در تماس‌اند، بشویید
- هرگز از ظروف سفالی و یا کریستالی سربی برای نگهداری و یا سرو غذا استفاده نکنید
- استفاده از دستگاه تصفیه آب دارای گواهینامه و تأییدیه ساخت بر سر راه انشعاب اصلی آب منزل و تعویض فیلتر دستگاه در تاریخ انقضای مشخص شده روی پکیج. در صورت در دسترس نبودن دستگاه تصفیه می‌توانید از سازمان آب منطقه خود و یا مرکز مبارزه با بیماری‌های وابسته به آلودگی محیط درخواست پاک سازی و یا کاهش سرب موجود در لوله‌های آب را داشته باشید. این سازمان‌ها از طریق روان سازی آب سرد با فشار در لوله‌ها تا حدودی از میزان سرب موجود در لوله را کم می‌کنند. به خاطر داشته باشید که جوشاندن آب، سرب موجود در آن را از بین نخواهد برد.
- مرتباً اسباب بازی‌هایی را که کودک با آن در تماس است، پستانک نوزادان، کف اتاق، لبه پنجره‌ها و سایر سطوح را با استفاده از مایعات شستشو دهنده، تمیز کنید.
- کفش‌های خود را قبل از ورود به منزل تمیز کنید و آن‌ها را درون جاکفشی قرار دهید.
- اگر در خانه‌های بسیار قدیمی زندگی می‌کنید که سالیان زیادی از ساخت آن‌ها می‌گذرد لوله‌های آب آن را بازبینی کنید و در صورتی که سربی بودند لوله‌کشی ساختمان را تعویض کنید.
- و مورد آخر و مهم داشتن یک رژیم غذایی سالم به منظور کاهش جذب سرب در بدن است.
رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی مناسب برای کاهش جذب سرب باید دربرگیرنده انواع سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، غذاهای پروتئینی و لبنیات کم چرب باشد. وقتی که بدن از مواد غذایی سالم تغذیه شود، جذب سرب در بدن بسیار سخت خواهد شد. بنابراین سعی کنید برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنید که سرشار از مواد مغذی مهم مانند کلسیم، آهن و ویتامین سی باشد.
 
کلسیم: کلسیم استخوان‌ها را قوی و محکم نگه داشته و سرب را دفع می‌کند.
خوراکی‌های غنی از کلسیم عبارتند از: شیر و محصولات لبنی مانند ماست و پنیر، سبزیجات برگ سبز مانند کاهو، کلم برگ و اسفناج، شلغم، گیاه خردل، خوراکی‌های غنی شده با کلسیم از قبیل آب پرتقال، شیر سویا و خمیر سویا که حالت پنیری دارد و ماهی سالمون و ساردین.
 
آهن: آهن نیز مانع جذب سرب می‌شود.
خوراکی‌های سرشار از آهن عبارتند از: گوشت قرمز لخم و کم چربی، غلات، حبوبات، نان و انواع پاستای غنی شده با آهن، میوه‌های خشک شده مانند کشمش، مویز و آلوی خشک و حبوباتی مانند نخود، لوبیا و عدس.
 
ویتامین ث: ویتامین سی به جذب بهتر آهن در بدن کمک کرده و نیز باعث دفع سرب از بدن می‌شود.
خوراکی‌های غنی از ویتامین سی عبارتند از: انواع مرکبات مانند: پرتقال، لیمو، نارنج، نارنگی، بالنگ و گریپ فروت، میوه‌هایی از قبیل کیوی، توت فرنگی، توت و خربزه، برخی محصولات جالیزی مانند: گوجه فرنگی و سیب زمینی و نیز انواع فلفل.
 یک نمونه رژیم غذایی مناسب
مثالی از یک رژیم غذایی مناسب که غنی از مواد مغذی ذکر شده باشد، می‌تواند شامل وعده‌های زیر باشد:
صبحانه: غلات صبحانه غنی شده با آهن به همراه شیر کم چرب یا بدون چربی، می‌توانید با خوردن چند عدد کشمش این صبحانه را غنی‌تر کنید.
میان وعده صبحگاهی: یک عدد پرتقال
ناهار: همبرگر با گوشت بدون چربی و نان همبرگری غنی شده با آهن به همراه فلفل دلمه‌ای
عصرانه: ماست میوه‌ای کم چرب یا بدون چربی
شام: جوجه کباب به همراه برنج قهوه‌ای و سالاد اسفناج
پس از شام نیز می‌توانید کمی کره بادام زمینی را با بیسکوییت غله کامل و بدون شکر میل نمایید.
برای داشتن یک رژیم غذایی سالم، مفید و منطبق بر آنچه ذکر شد، می‌توانید از یک متخصص تغذیه در این زمینه مشورت بگیرید.