مقاله صادق زیباکلام درباره اعتراضات اخیر در ایران

شرق : صرف‌نظر از آنکه دامنه اعتراضاتی که از روز جمعه در مشهد به راه افتاد و در ۷۲ ساعت گذشته برخی از شهرهای دیگر را هم دربر گرفت، تا به کجا ادامه پیدا کند، جریانات سیاسی کشور به‌ویژه اصلاح‌طلبان را با این پرسش دشوار، اما اساسی روبه‌رو کرده که باید موضع‌گیری آنها در قبال این اعتراضات چه باشد؟ البته همین پرسش درباره اصولگرایان به‌علاوه جریان‌های تندرو مخالف دولت دکتر روحانی و بالاخره خود دولت دوازدهم نیز مطرح است. بگذارید با ساده‌ترین بخش که دولت باشد، شروع کنیم. دولت دکتر روحانی که معمولا ترجیح می‌دهد در برابر رویدادهای دشوار ایستادگی چندانی نکند، این‌بار هم همان واکنش را نشان داد. مانند عقب‌نشینی درباره افزایش قیمت نان و کاهش یارانه‌بگیرها (که هر دو تصمیم‌های درستی بودند)، به مجرد آنکه دولت با انتقاد رو‌به‌رو شد، آن تصمیمات را به بایگانی فرستاد؛ تکلیف تندروها نیز کم‌وبیش روشن است. آنها آنجا که مردم در مخالفت با دولت دکتر روحانی شعارهای آن‌چنانی سرداده و آن را متهم به بی‌کفایتی کنند، شاید خوشحال هم بشوند؛ اما با پیوستن اقشار و لایه‌های دیگری به جمعیت و رانده‌شدن شعار علیه رئیس‌جمهور به حاشیه و در عوض طرح شعارهای ساختارشکنانه، تندروها متوجه متن موضوع شدند. از این نقطه به بعد، هم تندروها و هم اصولگرایان رویکردشان به اعتراض‌ها تغییر کرد و همان شد که از شنبه‌شب در صداوسیما شاهد آن شده‌ایم: «مردم به‌حق از سیاست‌ها و عملکرد اقتصادی دولت در فشار و تنگنا هستند و علیه شرایط ناملایم اقتصادی خود دست به اعتراضات خیابانی زده‌اند؛ اما برخی از عناصر فرصت‌طلب، منافقین و ضدانقلاب وابسته به دشمن، سعی می‌کنند از اعتراضات به‌حق مردم سوء‌استفاده کرده و شعارهای دیگری سر دهند».
 
البته در روزهای آینده این واکنش تبدیل به رویکرد اصلی اصولگرایان خواهد شد. اصلاح‌طلبان باید چه رویکرد و موضع‌گیری‌ای در قبال اعتراضات چند روز گذشته اتخاذ کنند؟ دشواربودن پاسخ این پرسش، باعث شده اصلاح‌طلبان ترجیح بدهند سکوت کنند؛ چون هر پاسخی که بدهند، آنها را با دسته‌ای از دردسر‌ها رو‌به‌رو خواهد کرد. اگر از اعتراض‌ها جانبداری نکنند، درست است که از واکنش‌های احتمالی مسئولان مصون می‌مانند اما در مقابل با شماتت و اعتراض جدی معترضان رو‌به‌رو خواهند شد. تا همین‌جا هم معترضان فاصله معناداری با اصلاح‌طلبان و شعارهایشان داشته‌اند. به‌علاوه به نظر می‌رسد سرخوردگی آنها از اصلاح‌طلبان و دولت دکتر روحانی، به همان‌اندازه اصولگرایان باشد. در نتیجه حمایت‌نکردن از معترضان، صرفا بر سرخوردگی آنها از اصلاح‌طلبان خواهد افزود. ملاحظات سیاسی به کنار، پرسش اساسی آن است که اصلاح‌طلبان از منظر منافع ملی باید چه موضع‌گیری‌ای داشته باشند؟ قبل از پرداختن به پاسخ، نگاهی جامعه‌شناختی به معترضان بیندازیم.
 
به نظر می‌رسد با اندکی تسامح، بتوان گفت که تعدادی از آنها جوانان دهه‌هفتادی هستند که به جز یأس و سرخوردگی احساس دیگری ندارند. ارتش بزرگ لیسانسه‌ها و فوق‌لیسانس‌های بی‌کار که بسیاری هم تعلق به اقشار و لایه‌های کم‌درآمد جامعه دارند، به نظر می‌رسد هسته اصلی را تشکیل می‌دهند. آنها نه‌تنها از اصولگرایان ناامید شده‌اند، بلکه همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، از اصلاح‌طلبان هم مأیوس شده‌اند. به نظر می‌رسد تیر خلاص هم از امیدنداشتن به آینده اقتصادی از سوی دولت دوازدهم به آنها شلیک شد. بسیاری از این جوانان با هزاران انتظار و آرزو در انتخابات اردیبهشت شرکت کرده و نام روحانی را روی برگه‌های رأی نوشتند؛ اما با به‌راه‌افتادن امواج «عبور از روحانی» نه‌تنها از رئیس‌جمهور گله‌مند هستند، بلکه احساس می‌کنند از سوی روحانی و اصلاح‌طلبانی که مردم را ترغیب به شرکت در انتخابات می‌کردند، به بازی گرفته شده‌اند.
 
شاید از این بابت است که نه‌تنها در شعارهایشان خیلی از شعارهای اعتراضی سال‌های پیش به چشم نمی‌خورد، بلکه همان‌طور که پیش‌تر هم گفتم، به‌صراحت شعار عبور از اصلاح‌طلبان را می‌دهند. مأیوس از اصولگرایان، ناامید از اصلاح‌طلبان و سرخورده از روحانی، آنها شعارهای جدید می‌دهند. اتفاقا این‌دست شعارهایشان بیش از آنکه واقعا نماد طرفداری از گذشته باشد، صرفا نشان‌دهنده عصبانیت از وضعیت فعلی است؛ والا اگر گذشتگان توانسته بودند شیوه مطلوب مملکت‌داری را در ایران معاصر پدید آورند، نه انقلاب مشروطه به وقوع می‌پیوست و نه انقلاب اسلامی در سال ۵۷. همه اینها را گفتم که بگویم سرخوردگی معترضان را کاملا درک می‌کنم؛ اما با وجود همه اینها، نمی‌توانم مسیر معترضان را تأیید کنم. می‌دانم این تأییدنکردن و همراهی‌نکردن با راهی که می‌روند و شیوه‌ای که برای بروز اعتراض‌‌های خود برگزیده‌اند، چقدر اسباب بغض و نفرتشان از نگارنده یا اصلاح‌طلبان دیگری که به رفتار خیابانی آنها اعتراض دارند، خواهد شد؛ اما نمی‌توانم با مسیر اشتباهی که فرزندانم از فرط سرخوردگی از شرایط برگزیده‌اند، به واسطه خوشایند این گروه یا آن تفکر موافقت کنم. نگارنده در مخالفت با شعار «عبور از روحانی» به‌طور مفصل به معضل تاریخی «قبض‌وبسط دموکراسی» در جامعه ایران پرداخته‌ام. همه سخن نگارنده با معترضان، تکرار همان موضع است که مشکل یا گمشده همه ما، کم‌رنگ‌بودن نهاد دموکراسی در جامعه ماست؛ اما مسیری که برای نشان‌دادن اعتراض‌ها انتخاب شده، نه‌تنها ایران را به سوی دموکراسی نمی‌برد، بلکه با کشاندن پای نیروهای دیگر به میان، باز یک گام دیگر به عقب خواهیم رفت و این تکرار همان تراژدی «قبض‌وبسط دموکراسی» در تاریخ معاصر ما خواهد بود. نمی‌دانم این تجربه تلخ تاریخی را چندبار باید تکرار کنیم؟
+46
رأی دهید
-180

  • قدیمی ترین ها
  • جدیدترین ها
  • بهترین ها
  • بدترین ها
  • دیدگاه خوانندگان
    ۴۴
    Dara20 - تهران، ایران

    شما لطفاً خفه شو!!! می‌دانی چرا؟ چون همین شما احمق‌ها یکبار انقلاب کردید و سکان کشور را بدست شیادترین و مرتجع‌ترین‌های زمان خودتان یعنی ملاها سپردید و کشور را اینگونه نابود کردید. حالا هم خفه شو و ساکت بنشین تماشاگر باش چون دیگر نسل بی‌ خاصیت شماها در آینده ایران هیچ نقشی نخواد داشت. شماها از عوامل نابودی ایران بوده و هنوز هم هستید.
    12
    156
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۷:۴۳
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۳۸
    scandal - برلین، آلمان

    اگر تو حرف نزنی، کسی هست که به تو اتهام بیسوادی بزند!؟
    11
    122
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۷:۴۶
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۴
    بهنام انتورپن - انتورپن، بلژیک

    اقای زیبا کلام عزیز ، در پاسخ به سوال حضرت عالی در پایان مقاله تان«نمی‌دانم این تجربه تلخ تاریخی را چندبار باید تکرار کنیم؟» بنده حقیر عرض میکنم تا زمانی که روشنفکرهای جامعه از جمله جنابعالی، جرات و شهامت برخورد و نقد ریشه فساد ، که همه میدانیم در بیت رهبریست و نداشتن جرات برای بدست گرفتن امور و بجای توضیح واضحات ، به حرفه اصلی خودتان یعنی برنامه ریزی برای گذار از دیکتاتوری و رودرویی با ان نمیپردازید ، همیشه احتمال بدتر شدن اوضاع هست. چنانچه امثال شما تنها کمی شهامت داشتید و امروز در کنار همان «فرزندان» خودتان قرار میگرفتید ، مشاهده میکردید که مورد لعن و نفرین واقع نمیشدید و در عوض همه با گوش جان پیشنهادات شما «تنها» در بایکوت کردن بیت فساد و دشمنی با این اب و خاک ، را میشنوند. شما از مصونییت برخوردارید ، پشت فرزندانتان را خالی نکنید این ظلم نظام اسلامی پایان ندارد و خوشخیالیست دل به روحانی و پورمحمدی بستن. بس کنید و کمی شهامت داشته باشید استاد.
    7
    127
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۷:۵۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۳۴
    میهن پرست 2500 - لیختن اشتاین، لیختن اشتاین
    متاسفانه با ورود نیروهای موج سوار در خارج از کشور همیشه اعتراضات مردمی سرکوب میشود.نیروهای سوخته مثل مجاهدین و شاه پرستان که فقط یک تلویزیون و یک مشت پیر و پاتال برایشان مانده فقط برای مردم تولید دردسر میکنند ولی اصلاح طلب و اصولگرا یک اشغال هستند که به طویله رهبر شیره ای متصل هستند.کاش مردم بتوانند راهی برای مقابله با آدمخوارهای اسلامی پیدا کنند و یک جایی را تصرف کنند که از آنجا مبارزه را پیش ببرند والا این جانوران سپاه چهارپایان رهبران تظاهرات را دستگیر کنند و راههای ارتباطی را قطع کنند مشکل بشود کاری پیش برد.ما که از اینجا نمیتوانم کاری پیش ببریم تو کشور ما هم نه سفارتی از جانوران اسلامی هست و نه اینقدر ایرانی که بریم برای حمایت
    19
    36
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۸:۰۶
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۴
    abulolo al majoosi - برنو، چک

    تو برو کشکتو بساب آقاى همه فن حریف. اتفاقا یکى از عوامل اصلى عنقلاب فرهنگى همین نوکر مملى سلمون و همکلاس نوریزاده ست
    9
    85
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۸:۲۴
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۴
    hamid swed - مالمو، سوئد

    این صادق مار کلام هم مثل بقیه ارکان نظام هست که حاضر هست مردم در هر شرایطی به زندگی زیر یوغ این آخوندهای کثافت تن بدن و این آخوندها همچنان حکومت کنند, این و ظریف و بقیه تحصیل کرده های دانشگاهی که آگاهانه با آخوندها همکاری میکنن از خائن ترین آدمها به مملکت هستند چون آگاهانه مردم رو به گمراهی سوق میدن.
    7
    61
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۸:۲۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۸
    amir-amir - تورنتو، کانادا

    من فکر مى کنم تظاهر کنندگان یک کمى بیشتر مراقب باشند چرا که احتمال قوى وجود دارد که لباس شخصى هاى مزدور جمهورى اسلامى ممکن است دست به اعمال تخریبى اموال عمومى و مردم بزنند و این کار به اسم مردم تظاهر کننده تمام شود.
    7
    38
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۸:۳۸
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۹
    persik - کیف، اوکراین

    اصلاح طلب اصولگرا دیگه تمومه ماجرا،چهل ساله که حکومت غارتگر و جنایتکار آخوندی پلید خود را پشت همین افرادی چون زیبا کلامهای فریبکار پنهان کرده و به وسیله همین سوپاپهای اطمینان جنایات خود را ادامه می‌دهد،اینبار امثال زیبا کلامها نمی توانند مانند بهمن شوم ۵۷ مردم را بفریبند این حکومت از راس تا پایین ترین جز او فاسد و غارتگر است چهل سال اموال و ثروت این مملکت یا در جیب آخوند است یا در سوریه و فلسطین و غزه و لبنان و یمن خرج می‌شود،بله ای آخوند ای آقازاده‌ها،ای بسیجیان ای مزدوران و حتی ای کسانیکه در همین سایت ناموس خود را به ساندیس نظام فاسد جمهوری اسلامی می‌فروشید عمر شما بسر آمده و بزودی ایران از دستان جنایتکار شما آزاد خواهد شد،زنده باد آزادی زنده باد ایران.
    6
    43
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۸:۵۷
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۷۹
    ایوان مدائن - فرانکفورت، آلمان

    همه ایران آماده نابودی آخوند‌ها هستند ولی‌ اگر نابود نشود همه را نابود می‌کند
    5
    44
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۹:۰۱
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۲
    lehrte - هانوفر، آلمان

    مرتیکه ای عرب زاده مردم گشنن بعد تو پفیوز میگی منافقین تظاهرات میکنن مردم که پای صندوق رای فرستادی حالا هم داری مردم را به بیراهه هدایت میکنی بگو بینم وجدانن فرق اون ریسی جانی و این روحانی در چیست
    7
    42
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۹:۳۰
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۲
    آزادی وطن - لندن، انگلستان

    امثال زیبا کلام ها که دولت توی آب نمک خوابونده شدند برای روز مبادا این رو بدونند که مشکل مردم با کلیات هست با حکومت با دولت با طرز رفتار با کل دنیا با دشمنانمون که الان دوستیم و با دوستانمون که الان دشمن با نسلی که سوخت با سوخته هایی که تمام داراییمون شد، با فسادی که در جامعه عادی شد با عادیهایی که برای تمام کشورهای متمدن خطا هستند و برای ما روزمرگی،با کشوری که اگر همین الان شروع به ساختن دوبارش کنیم شاید تا یک نسل بعدی هم آماده بهره برداری نباشد، با وجه ای که در دنیایی که در اون زندگی میکنیم از دست رفت، نسلی که میتونست در اوج خوشبختی و لذت زندگی کنه آواره شد درد کشید کوچک شد.
    6
    44
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۹:۳۳
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۴
    hamid411 - لس آنجلس، ایالات متحده امریکا
    [::بهنام انتورپن - انتورپن، بلژیک::]. بسیار عالی
    7
    24
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۲۱:۰۹
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۹
    tom28 - تهران، ایران

    جناب زیبا کلام یادتو میاد از املاک و اراضی مصادرهای سعادت آباد ۸۰۰ متر به قیمت کل بیست هزار تومان آنهم قسطی از حاکم شرع گرفتین که الان چهل میلیارد تومان ارزش داره. تمام سیاستمدارها و مدیران و صاحب منصبان این نظام خیانتکارن و خودشونو به انگلیس و پول فروختن. در ۳۹ سال گذشته کجا بودی حالا زبان درآوردی . حتما انگلیسیها قول پست ومقام خیلی بالایی به تو و امثال تو مثل شیرین عبادی دادن که زبان درآوردین و حرف از حقوق مردم میزنین.
    7
    38
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۲۱:۲۹
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۳
    shirzan e irani - استکهلم، سوئد

    تو هم ساکت شو، یکی‌ از دیگری تان آب زیر کاه تر و فرصت طلب تر، همین شماها سوپاپ اطمینان این نظام طالبانی بوده اید و چهره متحجر و داعشی این حرامیان تاریخ را موجه جلوه داده‌اید چون دم همه تان به اصل این نظام دست نشانده مافیأیی وصل است. چندش اورید. دلمان دیگر ایرانیان شریف و اصل میخواهد، شما‌ها بیگانه و غریبه هستید و خنجرهایتان در پشت ایرانیان نشسته است.
    5
    33
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۲۱:۴۱
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۵
    تو خوبی بابا - ویاندن، بلژیک

    البته صادق فشفشه مذهبی است و دقیقا به همین دلیل نه موضع روشنی دارد و نه حرفهای روشنی میزند. بنده از اینکه راه نرفتن در روی پرچم کشورهای دیگر را ایشان بدعت گذاشت و از رضاه شاه بعنوان خادم ایران در تلویزیون عزت ضرغامی گفت و یاد کرد، برای ایشان ارج و عزت قائل هستم. اما کلا از آدمهای معتقد و مذهبی فاصله میگیرم و به چنین آدمهایی جدی نگاه نمیکنم. صادق نیزبا آنکه در کنار رود تایمز و در مملکت عمه جان الیزابت به دانشگاه رفت و مدرک دکترا گرفت اما هنوز مسلمان و معتقد است و مثل همه معتقدین بازی ناپایان یک بام و دو هوا را به نحو احسن انجام میدهد. با خدا و دین تمام کنید تا بفهمیم چه میگوئید. با صادق نبودم. با شما که میخوانی هستم.
    8
    30
    دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۲۲:۴۹
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۲
    باور عمیق - قم، ایران
    اما نمی‌توانم با مسیر اشتباهی که فرزندانم از فرط سرخوردگی از شرایط برگزیده‌اند، به واسطه خوشایند این گروه یا آن تفکر موافقت کنم. ( ای پدر سوخته ای که تمام هنرت سوار شدن روی کول مردم و تمام توانت پریدن از روی پرچم اسراییل هست . مردم رو فریب دادید. مردم دولت رو پس میگیرن)
    11
    4
    ‌سه شنبه ۱۲ دی ۱۳۹۶ - ۰۳:۴۰
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    نظر شما چیست؟
    جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.