مهرداد عالیخانی؛ مامور اطلاعاتی که خامنه ای دنبالش بود

کسی که در عکس مشخص شده مهرداد عالیخانی استرضا حقیقت‌نژاد - ایران وایر
 شنبه ۳۰ آبان ۷۷ داریوش فروهر، وزیر کار دولت موقت و دبیرکل حزب ملت ایران و همسرش پروانه اسکندری، در منزل شخصی شان واقع در خیابان هدایت تهران با ضربات کارد کشته شدند. این ماجرا سرآغاز برخی قتل های سیاسی در ایران بود؛ محمد مختاری و محمدجعفر پوینده هم قربانی شدند.
 این عکس در مراسم ختم همسر حجت الاسلام علی سعیدی ، نماینده ولی فقیه در سپاه گرفته شده است

۱۵ دی ۱۳۷۷ وزارت اطلاعات با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد «تعداد معدودی از همکاران مسئولیت ناشناس، کج اندیش و خودسر این وزارت» عامل قتل ها بوده اند. در جریان رسیدگی به این پرونده، ۲۳ نفر از عوامل اطلاعاتی بازداشت ولی برای ۵ نفر از آنها کیفرخواستی صادر نشد. دادگاه رسیدگی به اتهامات ۱۸ نفر، حدفاصل سوم تا ۳۰دی۷۹ برگزار شد. یکی از مشهورترین متهمانی که بر اساس رای شعبه یک دادگاه نظامی تهران محکوم شد، مهرداد عالیخانی بود. او به «جرم آمریت و صدور دستور چهار فقره قتل، به چهار بار حبس ابد» محکوم شد.
 
مهرداد عالیخانی، متولد ۱۳۴۰، با نام مستعار صادق مهدوی در اداره «چپ نو» زیرمجموعه معاونت امنیت وزارت اطلاعات کار می کرد. بر اساس یک فایل افشاشده از اعترافات مهرداد عالیخانی او از ۱۲آبان۶۱ با نهادهای اطلاعاتی ایران همکاری داشته است. به روایت سعید امامی، متهم اصلی قتل های زنجیره ای که در زندان خودکشی کرد، عالیخانی «از سن ۱۷-۱۸سالگی، درگیر بازجویی بوده است.»
 
عبدالله شهبازی، مورخ در گزارشی که ۱۷اردیبهشت۸۷ منتشر شد، مهرداد عالیخانی را چنین معرفی کرد: « به جناح راست منتسب بود و نزدیک‌ترین روابط را با سعید امامی داشت، حتی در زمانی که سعید امامی در مقام مشاور وزیر از مسئولیت‌های اجرایی معاونت امنیت برکنار بود.» او مدعی شده برخی اقوام عالیخانی در زمان شاه روابط نزدیکی با سرویس‌های اطلاعاتی بریتانیا و اسرائیل داشتند و به نقل از حسین شریعتمداری در سرمقاله ۸ بهمن۸۱ روزنامه کیهان آورده مهرداد عالیخانی با مسعود عالیخانی، عضو برجسته شبکه موساد در ایران، خویشاوندی نزدیک داشت. این ادعاها در سال های بعد هم تکرار شده، از جمله در یادداشت ۱۸مرداد ۹۴ روزنامه کیهان که مهرداد عالیخانی را عامل اسرائیل معرفی کرده است.
گفته می شود نفر دوم در سمت چپ آیت الله خامنه ای مهرداد عالیخانی است این اشارات اما چرا مهم است؟ برخی نویسندگان از جمله آقای شهبازی، بخش هایی از جلسه خصوصی سران قوا در حضور آیت الله خامنه ای که را منتشر کرده اند که شنبه اول تیرماه ۷۹ برگزار شد. در این جلسه، سران وقت سه قوه (خاتمی، ناطق نوری و محمد یزدی)، هاشمی رفسنجانی (رئیس وقت مجمع تشخیص)، یونسی (وزیر وقت اطلاعات)، نیازی (رئیس وقت سازمان قضایی نیروهای مسلح) و سه نفر از مسئولان پرونده حضور داشته اند. در بخشی از این جلسه، آیت الله خامنه ای گفته: «به نظرم باید تمام نیرو را روی صادق [مهرداد عالیخانی] متمرکز کنیم ... صادق نفوذ کرده است. این نفوذی است. یکی از سررشته هایی که می توانید بروید جلو این آقاست و خیلی مهم است. این تیپ کار که انجام داده، جمع آوری کرده، خانه امن و تشکیل نیرو در آلمان داده، این کار یک سرویس است. برای ما که این کارها را نکرده، پس برای یک سرویس کرده که باید بگردید دنبال آن.»
 
مهرداد عالیخانی در اعترافات خود پیرامون قتل ها، آمریت قتل ها را نپذیرفته، آن را متوجه آیت الله دری نجف آبادی، وزیر وقت اطلاعات دانسته و گفته: «موقعیت شغلی من در حدی نبوده که بتوانم دستور قتل بدهم.» با این حال او پذیرفته که در پاسخ به سوال یک مصطفی کاظمی، قائم مقام امنیت وزارت اطلاعات، درباره اینکه چه کسی برای حذف شدن در اولویت باشد، گفته: «[داریوش] فروهر را در اولویت قرار دهید» و در روز عملیات از کاظمی دستور می گیرد: «فروهر بدون زنش فایده ندارد» و هر دو را با کار بزنند. عالیخانی در این اعترافات به مدیریت و مشارکت در عملیات قتل داریوش فروهر، پروانه اسکندری، محمد مختاری و محمدجعفر پوینده اعتراف کرده و گفته برنامه قتل «شیرین عبادی» را هم داشته اند: «در نظر داریم با اسلحه او را بزنیم.»
 
مهرداد عالیخانی ۱۰آذر۷۷ توسط معاونت حفاظت وزارت اطلاعات بازداشت می شود و به یک خانه امن و چند روز بعد به زندان حشمتیه تهران منتقل می شود. او در این دوران، در جریان اشارات خامنه ای به فعالیت احتمالی سرویس های خارجی بوده: «دوشنبه ۲۳ آذرماه ... مقام رهبری در این روز در دیدار عمومی به موضوع قتل ها اشاره کرد و دست خارجیان را متصور دانسته بود.»
 
در روند رسیدگی به پرونده، احتمالا برای تامین نظر رهبری، یک بار سناریوی ساختگی دخالت خارجی نوشته می شود و قرار بوده یکی از نزدیکان داریوش فروهر و دو افغان قربانی ماجرا شوند که به هر دلیل اجرایی نمی شود. اصرار رهبر بر اجرای سناریوی خارجی به ویژه با مرکزیت اسرائیل برای کش نیافتن ماجرا بوده است. مهرداد عالیخانی به نقل از دری نجف آبادی می گوید: «آقا [خامنه ای] از آقای خاتمی خواسته سروته موضوع را هم بیاورند.» تاکید روزنامه کیهان و مورخانی چون عبدالله شهبازی بر ارتباط عالیخانی با موساد هم تداوم چنین پروژه ای بوده که اگرچه در اینجا به نتیجه نرسید ولی کارکرد خاص خودش را داشته است.
 
در مرحله اول بازجویی از عوامل قتل های زنجیره ای که بخش هایی از فیلم آن منتشر شده، بازجویان خشن با اعمال شکنجه های قوی و طرح اتهامات عجیب اخلاقی دنبال این بودند که متهمان به روابط شان با سرویس های خارجی به ویژه اسرائیل اعتراف کنند. این بازجویان از سوی علی ربیعی، وزیر کنونی کار که در آن دوران مشاور امنیتی محمد خاتمی بود، منصوب شده بودند. اندکی بعد مشخص شد سناریو جواب نمی دهد و پرونده منحرف شده است. انتشار فیلم شکنجه سبب برکناری بازجویان شد. اکبر خوشکوشک، عضو بازنشسته وزارت اطلاعات که خود در آن دوران بازداشت و شکنجه شد، در گفتگو با سایت انصاف نیوز خبر داده این بازجویان شکنجه گر بعد از افشای فیلم ها، بازداشت و به ده سال زندان محکوم شدند ولی پس از مدتی آزاد شده و دارند برای جایی کار می کنند.
 
مهرداد عالیخانی دوران زندانش را در زندان حشمتیه، رجایی شهر کرج و اوین سپری کرد. مسعود بهنود، روزنامه نگار و احمد باطبی، روزنامه نگار گفته اند او را در زندان دیده اند. بر اساس اظهارات ۶نفر از زندانیان سیاسی زندان رجایی شهر، عالیخانی مهرماه ۸۵ نیز در این زندان بوده و به آزار و اذیت زندان سیاسی مشغول بوده است. احمد باطبی در زندان اوین بوده و به نقل از زندانیان ساکن زندان ۶۶ سپاه مستقر در زندان اوین گفته «مصطفی کاظمی و مهرداد کاظمی [در] یک فضای جداگانه در وسط حیاط ... در یک کانکس» زندگی می کردند و «یک مقدار امکانات بیشتر» هم داشته اند و «شنیده بودم اینها مرخصی هم می آیند و دوباره به زندان بر می گردند.»
 
بازگشت به زندان اما همیشگی نبوده است. به یک روایت یک فعال رسانه ای، او سال ۹۲ آزاد شده است. ۹مهرماه ۹۳ تصاویری از مراسم ختم همسر حجت الاسلام علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه منتشر شد. تلویزیون صدای آمریکا پس از انتشار این تصاویر گفت که مهرداد عالیخانی هم در جمع کسانی بوده که در مراسم حضور داشته اند و تصویری از او منتشر کرد، تنها تصویری که از این مامور امنیتی باسابقه وجود دارد.
 
در حدود ۲۰سالی که از جریان قتل های زنجیره ای می گذرد، گزارشی درباره پیگیری درخواست خامنه ای برای رصد تشکیلات مهرداد عالیخانی در آلمان و سایر اتهاماتش منتشر نشده است. مستند به اظهارات پرستو فروهر، دختر داریوش فروهر، در جریان رسیدگی به پرونده، برگه های بازجویی مهرداد عالیخانی را ندیده و آنها نیز در جریان اعترافات احتمالی عالیخانی قرار نگرفته اند.
 
نقش احتمالی عالیخانی در سایر قتل ها هرگز بررسی نشده است. او در اعترافاتش ذکر کرده روزهای آخر قبل از بازداشتش، سعید امامی از او خواسته که اگر گیر افتاد و بازجویی شد، کاری به گذشته ها نداشته باشد. جمهوری اسلامی هم در جریان رسیدگی به این پرونده کاری به سایر پرونده ها و گذشته ها نداشت. بر همین اساس، مشخص نیست آیا رهبر جمهوری اسلامی بر اساس اطلاعات اشتباه اولیه درباره عالیخانی چنین اظهارنظری کرده و یا اینکه بعدا اطلاعاتی دریافت کرده و اشتباهش را تصحیح کرده است. هرچه بوده، برای مهرداد عالیخانی خیر بوده است.