بیماری خودایمنی نامی است که این روزها زیاد به گوش می رسد. بیماری های خودایمنی از آن دست بیماری های مزمن هستند که بدن مبتلایان، نه به جنگ ویروس و باکتری، بلکه به جنگ سلول های خودی می رود. در واقع در این نوع بیماری ها، منشا بیماری بدن خود فرد است.
انواع مختلفی با شدت و ضعف مختلف از این بیماری ها وجود دارد که هر یک به نوعی سلامتی را تحت تاثیر قرار می دهد. نکته مهم و تلخ در مورد بیماری های خودایمنی این است که راه درمانی ندارند و همچنان ناشناخته مانده اند. هیچ متخصصی نمی تواند منشا این بیماری ها را توضیح دهد و یا احتمال ابتلا به آنها را پیش بینی کند.
بدن علیه بدن وارد عمل می شود
گاهی پیش می آید که بدن دچار مشکل جدی شده و عیله خود وارد جنگ می شود. بدن ما از سلول های خاص خود تشکیل شده و دارای یک سیستم ایمنی قوی می باشد که نقش حفاظت از سلول ها و مقابله با عوامل خارجی را بر عهده دارد. ویروس ها و باکتری ها از جمل عوامل بیگانه هستند که سیستم ایمنی موظف به مقابله و نابودی آنهاست.
اما در صورت ابتلا به بیماری های خودایمنی همه چیز تغییر می کند و این روند دچار اختلال جدی می شود. در این صورت پای عوامل بیگانه ای در میان نیست و سیستم ایمنی بدن به سلول های سالم حمله ور می شود. به طوری که بدن قدرت تشخیص خودی و غیرخودی را از دست می دهد و شروع به نابودی سلول های خود می کند.
بیش از 80 نوع بیماری خودایمنی وجود دارد
تا به امروز بیش از 80 نوع بیماری خودایمنی شناخته شده است. البته این تعداد نیز بخصوص در سال های اخیر در حال افزایش بوده است. یکی از این بیماری ها بیماری کرون است که باعث بروز دردهای شدید در سیستم معدی روده ای می شود. بیماری سلیاک نیز از دیگر بیماری های خودایمنی شایع است که باعث عدم تحمل نسبت به گلوتن یا همان پروتئین موجود در گندم می شود.
نارکولپسی یا حمله خواب نیز که باعث ایجاد خواب آلودگی کمابیش شدید و غیرقابل کنترل می شود نیز از دیگر بیماری های خودایمنی محسوب می شود.
از انواع دیگر این بیماری ها می توان به پسوریازیس یا بیماری صدفی اشاره کرد که با راش ها و بثورات پوستی همراه با خارش روی پوست بروز می کند. آرتریت روماتوئید از انواع رایج و شناخته شده تر بیماری های خودایمنی است. تشخیص این نوع بیماری ها با نظر پزشک و با انجام آزمایش های ویژه صورت می گیرد.
نقش ژنتیک پررنگ است
مسئله مهم دیگر در خصوص بیماری های خودایمنی ژنتیک است. افرادی که در خانواده خود سابقه بیماری های خودایمنی دارند، بیش از دیگران در معرض این بیماری ها قرار می گیرند.
البته ژنتیک صرفا یکی از عوامل ابتلا بوده و نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که عوامل محیطی و برخی عفونت ها و بیماری ها زمینه ساز بیماری های خودایمنی هستند؛ به عنوان مثال استرس نقش زیادی در ابتلا به پسوریازیس (بیماری صدفی) دارد.
آلرژی ها ربطی به بیماری های خودایمنی ندارند
آلرژی ها ربطی به بیماری ها خودایمنی ندارند، اما بعضی از این بیماری ها ممکن است باعث ایجاد آلرژی شوند. در این راستا بیماری سلیاک مثال خوبی است که فرد مبتلا به گلوتن حساسیت دارد. با این حال نباید بیماری را با آلرژی اشتباه گرفت.
با وجود اینکه نتایج برخی پژوهش ها نشان داده است که آلرژیها می توانند منشاء برخی از بیماری های خودایمنی شوند، اما بااین حال یکسان دانستن این دو اشتباه است. چون آلرژی معمولا یک بیماری یا اختلال محسوب می شود، اما بیماری خودایمنی بیماری مربوط به سیستم ایمنی بدن است.
بیماری های خودایمنی به سختی قابل تشخیص هستند
تشخیص دقیق بیماری های خودایمنی کار چندان ساده ای نیست و معمولا در بررسی های اولیه تشخیص داده نمی شود. معمولا به بیمار گفته می شود که علائم به استرس مربوط می شود. در واقع از آنجایی که مشکل به باکتری یا ویروسی مربوط نمی شود تشخیص این بیماری ها سخت شده و وضعیت به مراتب پیچیده تر است.
سندرم خستگی مزمن و فیبرومیالژی، بیماری خودایمنی نیستند
معمولا فیبرومالژی جزو بیماری های خودایمنی در نظر گرفته می شود، اما اینطور نیست. فیبرومیالژی یک بیماری مزمن است که باعث ایجاد درد عضلانی شده و معمولا بیشتر در خانم ها رواج دارد. سندرم خستگی مزمن نیز بیماری خودایمنی نیست.
این بیماری ها همچنان کمتر شناخته شده اند و به همین دلیل جزو بیماری های خودایمنی تلقی می شوند. تاکنون هیچ ارتباطی بین این دو بیماری و اختلال در دستگاه ایمنی بدن مشاهده نشده است. با این حال ممکن است افرادی که از این دو بیماری رنج می برند، به یک بیماری خودایمنی نیز مبتلا شده باشند.