ترکیه: رهبران کرد عراق به توصیه‌ها گوش ندادند و دچار خطای محاسباتی شدند

وزیر خارجه ترکیه و مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان در پی دیدار و گفت‌وگو در اربیل؛ در این تصویر از اول شهریور ۱۳۹۶ رادیو فردا : وزیر خارجه ترکیه می‌گوید بازپس‌گیری شهر کرکوک توسط نیروهای دولت مرکزی عراق نشان می‌دهد رهبران اقلیم کردستان در جریان برگزاری همه‌پرسی «دچار خطای محاسباتی» شدند. از سوی دیگر رهبر اقلیم بار دیگر تاکید کرده استقلال، «تنها راه»‌ جلوگیری از خشونت علیه کـُردها است.
 
مولود چاوش‌اغلو، وزیر خارجه ترکیه، ۲۶ مهر ماه در جریان یک کنفرانس خبری همراه هم‌تای پرتغالی خود، گفته است رهبران کـرد عراق «خطای محاسباتی انجام دادند، و به توصیه‌های ما گوش ندادند».
 
او افزوده است «آن‌ها فکر کردند [انجام همه‌پرسی] دستاوردهای بیشتری را برایشان ارمغان می‌آورد. اما چیزی حاصل نشد. آن‌ها فکر کردند کـردها را یک‌پارچه خواهند کرد. اما بر خلاف این، شوربختانه میان کـردهای عراق دودستگی انداخت و از خود آشوبی گسترده و پریشانی برجای گذاشت».
 
ترکیه با رهبران اقلیم کردستان عراق، روابط نزدیکی دارد، ولی در کنار تهران، به‌تاکید از رهبران این منطقه خواسته بودند، از برگزاری همه‌پرسی منصرف شوند. دولت مرکزی عراق، ایالات متحده و دبیر کل سازمان ملل، نیز از دیگر مخالفان همه‌پرسی بودند. در عین حال شماری از دیگر کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی نیز ابراز امیدواری کرده بودند، همه‌پرسی متوقف شود.
 
اقلیم کردستان با وجود مخالفت‌ها، همه‌پرسی را برگزار کرد؛ آن‌چه به گسیل نیروهای امنیتی و نظامی دولتی عراق و نیز شبه‌نظامیان «بسیج مردمی» به کرکوک انجامید. در نهایت این منطقه نفت‌خیز، اندکی پس از حضور نیروهای نظامی عراق، بدون مقاومت چندانی از سوی پیش‌مرگه‌ها، به کنترل بغداد بازگشت.
 
مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، روز سه شنبه گفته بود «آنچه در کرکوک رخ داد، نتیجه تصمیمات یک‌جانبه‌ی برخی افراد درون یک جریان سیاسی کردستان بود، که سبب شد پیش‌مرگه‌ها به این شکل و نحوه‌ای که همه شاهد بوند عقب‌نشینی کنند».
 
شماری از تحلیل‌گران و کارشناسان منطقه نیز در گفت‌وگو با رادیو فردا از «هماهنگی» میان برخی جناح‌ها و گروه‌های سیاسی کرد، دولت عراق و «وساطت» ایران، در جریان عقب‌نشینی از کرکوک سخن گفته‌اند.
 تاکید بارزانی بر لزوم «استقلال» اقلیم
 مسعود بارزانی، رهبر اقلیم کردستان، که پیش‌تر نیز بر لزوم استقلال این منطقه به‌عنوان ضامن نهایی امنیت کـردها تاکید کرده بود،‌ روز چهارشنبه در جریان سخنانی بار دیگر این موضوع را پیش کشید.
 
آقای بارزانی با اشاره به تاریخ پر فراز و نشیب کـردهای عراق و دولت مرکزی آن کشور، کشتارها و حملات در زمان حکومت صدام، و نیز برخی دیگر رخدادها از جمله کشتار ایزدی‌ها به دست گروه موسوم به حکومت اسلامی، می‌گوید این‌ها «ثابت می‌کند، طی ۱۰۰ سال گذشته، به‌خاطر سلب حق کرد‌ها، این‌گونه مسائل جریان داشته‌است».
 
بارزانی می‌گوید «ما در نهایت به این نتیجه رسیده‌ایم که استقلال تنها انتخابی‌ست که خشونت‌های پیشین علیه مردم ما، دوباره تکرار نخواهد شد».
 
اقلیم کردستان عراق در حال حاضر از از خودمختاری برخوردار است و امنیت داخلی و مرزهای آن با عراق فدرال نیز تحت کنترل پیش‌مرگه‌ها و نیروهای امنیتی خود اقلیم قرار دارد.
 
بارزانی می‌گوید «همه‌پرسی، نخستین گام» برای آن بود که «مردم کـرد دیدگاه‌های خود را نشان دهند».
 
از طرف دیگر اما گزارش‌هایی نیز پس از جریان کرکوک منتشر شده که از وضعیت سیاسی حساس آقای بارزانی و متحدان او در اقلیم کردستان حکایت دارد. برای نمونه خبرگزاری اسوشیتدپرس می‌گوید بارزانی اکنون با پرسش‌هایی روبه‌رو است مبنی بر این‌که پافشاری بر همه‌پرسی و انجام آن، ارزش رخدادها و نتایج فعلی را داشت یا نه؛ به‌ویژه در پی از دست دادن منطقه نفت‌خیز کرکوک.
 
کمیسیون انتخابات اقلیم کردستان عراق، روز چهارشنبه ۲۶ مهرماه اعلام کرد که انتخابات پارلمانی و ریاست اقلیم، به تعویق افتاده‌است. گزارش‌هایی نیز منتشر شده مبنی بر این‌که هنوز داوطلبی برای ریاست حکومت خودمختار نام‌نویسی نکرده‌است و به دلیل نزدیک بودن زمان آن، فرصت برای تدارک مراحل برگزاری «فراهم نشده‌است».
گزارش‌ها از خروج حشد الشعبی از مناطق مورد مناقشه
شکبه خبری روداو، بر پایه گزارش‌های محلی می‌گوید شبه‌نظامیان عمدتا شیعه موسوم به «بسیج مردمی» (حشد الشعبی) از مناطق شهری مورد مناقشه، از جمله خانقین، شنگال (سنجار) و جلولا، خارج شده‌اند.
 
گروه موسوم به حشد الشعبی از حمایت ایران برخوردار است و بسیاری از فرماندهان آن نیز از متحدان شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران به‌شمار می‌روند.
 
گزارش‌ها در مورد خروج آن‌ها از شهرهای مورد مناقشه میان اقلیم و بغداد، پس از آن منتشر شده که حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق، از همه نیروهای مسلح، به‌جز ارتش و پلیس فدرال، خواست تا از مناطق شهری کرکوک خارج شوند. با این همه مشخص نیست که آیا این دستور شامل دیگر مناطقی که به تصرف نیروهای دولت مرکزی درآمده، می‌شود یا نه.
 
نیروهای پیش‌مرگه نیز اعلام کرده‌اند آن‌ها به مرزهای پیش از تصرفات گروه موسوم به حکومت اسلامی و اشغال موصل توسط این گروه در سال ۲۰۱۴، بازگشته‌اند.