کدام شامپو برای کدام بیماری؟

برخی شامپوها می توانند به درمان بیماری های بدن از طریق شست و شوی مو کمک کنند و با خاصیتی که به همراه دارند در رفع عارضه های افراد تاثیرگذار باشند. بعضی شامپوها اصلا پاک‌کننده نیستند و فقط دارو محسوب می‌شوند؛ مثلا شامپو لیندن ۱درصد و شامپو پرمترین ۱درصد که برای درمان شپش مورد استفاده قرار می‌گیرند و بعد از استفاده از آنها و استراحت ۱۰ دقیقه‌ای باید موها را آبکشی کرد.
 
در مورد شامپو حرف و حدیث‌های بسیاری وجود دارد. برخی افراد معتقدند تنها باید از شامپوهای کلاسیک برای پاک‌کنندگی استفاده کرد اما برخی دیگر به سادگی فریب شرکت‌هایی را می‌خورند که از بی‌اطلاعی مردم سوء‌استفاده می‌کنند و گاهی شامپو را به‌عنوان ماده‌ای دارویی که می‌تواند در قطع یا کاهش‌ ریزش مو یا پرپشتی آن و حتی روشن کردن مو و… موثر باشد، جلوه می‌دهند تا فروش بیشتری داشته باشند.
 
در این مطلب در گفت‌وگویی با دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، سعی کرده‌ایم با معرفی انواع شامپو‌ها اطلاعات بیشتری در این زمینه عرضه کنیم تا خریداران و مصرف‌کنندگان فریب سودجویان را نخورند و هنگام خرید شامپو، محصول مورد نظر خود را با چشم‌های بازتر و آگاهی بیشتری انتخاب کنند.
آیا شامپوها به جز خاصیت پاک‌کنندگی خود می‌توانند خاصیت درمان‌کنندگی هم داشته باشند؟
شامپوها به تنهایی هیچ نوع ارزش درمانی برای پرپشتی مو یا قطع‌ ریزش مو یا درمان بیماری‌های پوست و مو ندارند و فقط در شرایط خاص در صورتی که پزشک متخصص پوست صلاح بداند می‌توانند مکمل درمان باشند. در این شرایط متخصص با توجه به نوع بیماری و جنس کف سر بیمار برایش شامپوی مناسب تجویز می‌کند.
 بهترین نوع شامپویی که در شرایط عادی توصیه می‌کنید یک فرد استفاده کند، کدام است؟
 شامپوهای کلاسیک معمولی. این گروه از شامپوها برای شستشو و پاک کردن چربی و آلودگی‌ها از کف سر و ساقه مو استفاده می‌شوند و به ۳گروه شامپوی خشک، معمولی و چرب تقسیم شده‌اند. متخصصان پوست به افراد توصیه می‌کنند باتوجه‌به جنس کف سر و میزان چربی ترشح‌شده از غدد چربی، از شامپوی مربوطه استفاده کنند.
 
معمولا افرادی که موهای چربی دارند، اگرچه از شامپوی مخصوص موهای چرب استفاده می‌کنند، باز هم از چرب شدن سریع کف سر و خشک شدن موهایشان شکایت دارند. چرا؟
 
زیرا این افراد به جای زدن شامپو به کف سر، تمام سر و موهایشان را با آن می‌شویند. کافی است شامپو را فقط روی کف سر ماساژ آرام دهید و بعد آبکشی کنید. آب و کفی که روی ساقه مو می‌ریزد، آلودگی را پاک می‌کند. در صورتی که شامپوی مخصوص موی چرب به ساقه مو هم جداگانه زده شود فقط باعث خشکی بیشتر ساقه مو خواهد شد. اشتباه دیگر این است که موها را با آب داغ می‌شویند. آب داغ محرک ترشح چربی است. روش درست این است که سر را با آب ولرم شامپو کنید و با آب ولرم رو به خنک آب بکشید. یکی از دیگر دلایل خشکی ساقه مو و چربی ‌زیاد کف سر می‌تواند استفاده افراطی از سشوار، برس مو یا حتی رنگ مو باشد. در صورتی که دچار خشکی ساقه مو شدید، توصیه می‌کنیم حتما بعد از شامپو از نرم‌کننده‌های مو استفاده کنید.
شامپوهای گیاهی را هم توصیه می‌کنید؟
هیچ شامپویی واقعا گیاهی نیست. شاید مقدار کمی از ترکیبات گیاهی واقعا در شامپو موجود باشد اما تاثیر مثبت آن بر پوست و مو از نظر علمی به اثبات نرسیده است. به زبان ساده‌تر، آنچه امروز از آن به‌عنوان شامپوی شیمیایی نام برده می‌شود، در واقع همان محصولات گیاهی است که با پیشرفت علم و تکنولوژی به این شکل عرضه می‌شود تا ماندگار‌تر و قابل‌استفاده‌تر باشد. شامپوهایی که با عنوان شامپوی گیاهی سدر، حنا، گردو، انار و حتی تخم‌مرغ و… تبلیغ می‌شوند هدفشان فقط تبلیغ تجاری و فروش بیشتر محصولات است. مطمئن باشید این شامپوهای به اصطلاح گیاهی هیچ تاثیری در قطع‌ ریزش مو یا پرپشتی مو و… ندارند.
شامپوهای طبی چه نوع شامپوهایی هستند؟
این نوع شامپوها حاوی ترکیبات دارویی از جمله اسید سالیسیلیک و کل تار هستند که ضمن چربی‌زدایی خاصیت ضدالتهابی دارند. این شامپوها برای افرادی که دچار پوسته‌ریزی کف سر هستند و پوسته‌ها چرب‌اند، به‌عنوان مکمل درمان تجویز می‌شود.
دلیل بروز پوسته چرب کف سر چیست؟
پوسته کف سر به ۲ نوع چرب و خشک تقسیم می‌شود. زمانی که پوسته کف سر چرب باشد مثلا وقتی که فرد دچار پسوریازیس، درماتیت سبورئیک و… است، ترکیبات کل تار جلوی ایجاد پوسته را می‌گیرد و ضدالتهاب است. ترکیبات اسید سالیسیلیک هم لایه‌بردار است و به برداشته شدن این پوسته‌ها کمک می‌کند. البته در افراد مبتلا به نوع خفیف تا شدید این بیماری‌های پوستی فقط استفاده از شامپو کافی نیست و باید از دارو هم استفاده شود.
برای پوسته‌ریزی‌های خشک چه شامپوی طبی‌ای مناسب است؟
پوسته‌ریزی خشک بیشتر در نوجوانان شایع است و مساله‌ای طبیعی است که نیازی به درمان با شامپوی طبی ندارد. در این شرایط استفاده از شامپوی ضدشوره معمولی یا شامپوهای کلاسیک ۲ در ۱ که ضدشوره هم هستند، کفایت می‌کند و به مرور زمان پوسته‌ریزی قطع خواهد شد.
مبتلایان به اگزمای آتوپیک، چطور؟
در بدن افراد مبتلا به اگزمای آتوپیک میزان ماده لینولئیک اسید به طور طبیعی کم است. در این گروه از افراد استفاده از شامپوهای مخصوص پوست‌های آلرژیک که حاوی لینولئیک اسید است می‌تواند باعث بهبود موقت اگزما شود.
شامپوهای ضدشپش هم شامپوهای طبی هستند؟
نه، برخی داروها برای آسانی مصرف به شکل شامپو طراحی و تولید می‌شوند، مثل شامپوهای ضدشپش. این شامپوها به هیچ عنوان قدرت پاک‌کنندگی ندارند و فقط دارو محسوب می‌شوند. بعد از استفاده از این دارو و استراحت ۱۰ دقیقه‌ای دادن به آن، باید موها را آبکشی کرد. در کشور ما برای درمان شپش عمدتا شامپو لیندن ۱درصد و شامپو پرمترین ۱درصد استفاده می‌شود.