سازمان اطلاعات و امنیت روسیه (FSB) امروز دوشنبه ۲۶ ژوئن (پنجم تیر) اعلام کرد عاملان بمبگذاری در متروی سنپترزبورگ از برنامه پیامرسان تلگرام برای ارتباط استفاده کردهاند.
در بیانیه این سازمان آمده است: "در جریان تحقیق درباره بمبگذاری ماه آوریل، این سازمان به اطلاعات معتبری رسید که بمبگذار انتحاری، همدستانش و طراح اصلی در خارج روسیه برای اینکه نقشه جنایتآمیز خود را مخفی کنند از تلگرام استفاده کردهاند."
این بیانیه میگوید عاملان این بمبگذاری در "مرحله برنامهریزی" از تلگرام استفاده کردهاند.
تقریبا سه ماه پیش در یکی از واگنهای مترو در سنپترزبورگ روسیه کیفی منفجر شد که در نهایت به قیمت جان پانزده نفر تمام شد. مسئولیت این بمبگذاری را "گردان امام شامل" به عهده گرفت؛ گردانی تقریبا گمنام که در منطقه قفقاز و چچن فعال است و احتمال میرود پیوندهایی با القاعده داشته باشد.
فشار دولت روسیه بر تلگرام از جمعه گذشته شدت گرفت. در آن روز نهاد دولتی ناظر بر اینترنت در روسیه تهدید کرد که فعالیت پیامرسان تلگرام را در روسیه ممنوع خواهد کرد. این نهاد که "آژانس اطلاعات حقوقی روسیه" نام دارد در سایت خود پیامی را منتشر کرد که به تلگرام هشدار میداد "فرصتش رو به پایان است." این نهاد تلگرام را متهم کرد که شرکت خود را به ثبت نرسانده است.
در این پیام و در اتفاقی نادر الکساندر ژاروف رئیس آژانس اطلاعات حقوقی روسیه، پاول دوروف مدیر عامل تلگرام را خطاب قرار داد: "من علنا از تیم تلگرام و از شخص پاول دوروف میخواهم که قانون روسیه را رعایت کنند".
آقای ژوروف گفت هر روز از تلگرام خواسته شده مدارکش را کامل کند و هشدار داد که اگر تلگرام از قانون روسیه تبعیت نکند فعالیتش در این کشور ممنوع خواهد شد.
پاول دوروف، مدیر ۳۲ ساله تلگرام در شبکههای اجتماعی پاسخ داده بود که ممنوعیت تلگرام در روسیه باعث خواهد کاربران آن "از جمله مقامات عالیرتبه روسیه از سرویسهایی استفاده کنند که مثل واتساپ مقرشان در آمریکا است."
تلگرام پیش از این هم حاضر به تبعیت از قوانینی که حریم خصوصی کاربرانش را نقض کند نشده بود. آقای دوروف ماه آوریل گفته بود که تلگرام "دائما از حریم خصوصی کاربرانش دفاع میکند و هیچوقت با هیچ دولتی معامله نخواهد کرد."
دولت روسیه در حال نهایی کردن قانونی است که شرکتهای اینترنتی را موظف میکند اطلاعات شخصی تمام کاربران خود را ذخیره کرده و در صورت درخواست مقامات، این اطلاعات را در اختیار آنها بگذارند. علاوه بر این، ناشناس بودن کاربران هم غیرقانونی خواهد بود.
تلگرام در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد و بنا به اعلام آقای دوروف اکنون حدود صد میلیون کاربر دارو روزانه ۱۵ میلیارد پیام در این سرویس رد و بدل میشود. در این سرویس کاربران میتوانند گروههای تا پنج هزار نفر تشکیل دهند و متن و عکس و ویدئو به اشتراک بگذارند.
عمده کاربران تلگرام را ایرانیان تشکیل میدهند به طوری که تخمین زده شده حدود هشتاد درصد کاربران تلگرام ایرانیان در داخل و خارج ایران هستند. به گفته مدیر عامل تلگرام چهل میلیون کاربر این سرویس در ایران زندگی میکنند.
تلگرام (و اینستاگرام) در ایران مسدود نیست و برخی معتقدند تلگرام نه فقط پرنفوذترین شبکه اجتماعی بلکه پرنفوذترین رسانه در ایران است.
در ماههای اخیر انتقادها از تلگرام شدت گرفته و این سرویس را یکی از سرویسهایی دانستهاند که وابستگان به داعش و گروههای تندرو از آن استفاده میکنند.
گزارش شده که داعش از هوادارانش خواسته از تلگرام استفاده کنند. تلگرام با این که میگوید شماری از کانالهای مربوط به داعش را مسدود کرده اما گفته "اتفاقات بد مثل تروریسم" نباید باعث نقض حق حریم خصوصی شود.
ایران تقریبا یک سال پیش اعلام کرد تلگرام و تمام شبکههای اجتماعی بیرون ایران یک سال فرصت دارند اطلاعات مربوط به کاربران ایرانی را به سرورهای داخل ایران منتقل کند و گرنه فعالیت آنها در ایران ممنوع خواهد شد.
حدود شش ماه پیش هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران اعلام کرد که صاحبان کانالهای تلگرامی که بیشتر از ۵ هزار عضو یا دنبال کننده دارند فقط یک ماه فرصت دارند برای ادامه فعالیت مجوز بگیرند.
تلگرام به عنوان شرکت در انگلستان و آمریکا به ثبت رسیده اما مشخص نیست که این شرکت چه نمایندگان حقوقی دارد. خود تلگرام میگوید مقرش در برلین آلمان است اما آدرس دفترهای آن مشخص نیست.
گزارش شده پاول دوروف و گروه کوچکی از برنامهریزان کامپیوتری دائم در حال سفر از کشوری به کشوری دیگر هستند تا به این ترتیب تا از "نفوذ غیر ضروری" دولتها در امان باشند.