حقایق و جنجال های نوتلا

شکلات صبحانه در سبد غذایی مردم ایران راه پیدا کرده و توانسته طرفداران بسیاری پیدا کند اما گمانه‌زنی‌هایی در خصوص محتویات ناسالم این محصول وجود دارد. یکی از بحث برانگیزترین این شکلات ها، نوتلاست که در این مطلب راجع به آن بیشتر صحبت می کنیم، با ما همراه باشید. 
 
برند شکلات نوتلا علی رغم تبلیغات و طرفداران زیاد محصول مناسبی برای سلامتی نیست. مطالعات جدید محققان صنایع غذایی نشان می دهد عمده مواد تشکیل دهنده شکلات نوتلا را سویا، شکر، خامه و وانیل تشکیل می دهد.
 
* سویای موجود در این نوع شکلات شامل لستین سویا و امولسیفایر است که اثرات مخربی بر بدن می گذارد. تحقیقات اخیر محققان نشان می دهد که مصرف این نوع سویا باعث اختلال در غده تیروئید، افزایش وزن، بلوغ زودرس و سرطان سینه می شود.
 
* گفتنی است؛ قند مصرف شده در این ماده غذایی از چغندر قند گرفته شده است که ارزان ترین نوع قند در بازار است و بیشتر در آفت کش ها استفاده می شود. در بین قندهای موجود، این نوع قند را محققان نوعی سم قلمداد می کنند و از عوارض این نوع قند به افسردگی، اوتیسم، میگرن و اضطراب می توان اشاره کرد.
 
* اگر چه روی تبلیغات این محصول گاو هایی که در چمنزار وسیع زندگی می کنند به تصویر کشیده شده است در صورتی که از واقعیت خیلی به دور است. شیری که در این محصول استفاده شده است را از گاوهایی گرفته اند که از مکمل های تغذیه ای نامناسب تغذیه می کند و در درمانشان از آنتی بیوتیک استفاده می شود در نتیجه کیفیت این نوع شیر به شدت کاهش می یابد.
 
* برچسب هایی که بر روی این نوع شکلات زده شده است به این نکته اشاره می کند که هیچ رنگ مصنوعی در آن وجود ندارد اما وانیل مورد استفاده در نوتلا در کارخانه های کشور چین تولید می شود که این نوع وانیل با برانگیختن گیرنده های مغز و ترشح سروتونین و هورمون های شادی آور در مغز ختم می شود.
جنجال پالم، دامن نوتلا را گرفت
مهران ولایی معاون غذا و داروی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با اشاره به مجوزدار بودن نوتلا در کشور در خصوص مسئله وجود پالم در محصولات غذایی گفت: حتی روکش بستنی ها نیز به منظور داشتن پایداری و قوام، سرشار از پالم است و بدون آن به سختی می‌توان روکش ها را ثابت نگه داشت.
 
وی با تاکید بر وجود برخی فرافکنی ها و چالش سازی ها در خصوص وجود پالم در سایر محصولات غذایی که این‌بار به یکی از برندهای مطرح شکلات (نوتلا) رسیده، ابراز داشت: این گونه حاشیه سازی ها بیشتر ناشی از فضای رقابتی در محصولات غذایی است که این بار روی یک برند محبوب تاثیر گذاشته است.
 
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با اشاره به اینکه وجود پالم فقط در محصولات لبنی غیرمجاز است، تصریح کرد: برای تهیه چربی لبنیات که مهمترین زنجیره غذایی روزانه تمام مردم دنیا است، باید از چربی خود محصول (کره) استفاده شود. بنابراین افزودن چربی اشباع و کاملا غیر لبنی دیگری به این محصولات تخلف محسوب می‌شود.
 
وی با اشاره به اینکه پالم باعث تشکیل تومور در بدن نمی‌شود، عنوان کرد: این ماده روغن خرما از نوع نیمه اشباع است که برای ایجاد انسجام بالا و شکل گیری مواد غذایی همچون بستنی، شکلات و نظایر آن استفاده می‌شود.
 
مصرف بیش از حد پالم برای بدن انسان مضر است زیرا به هر حال نوعیچربی اشباع محسوب می‌شود ولی وجود آن در سایر محصولاتی که زنجیره اصلی تغذیه افراد را شامل نمی شود، بلا مانع است.
اما حقیقت ماجرای نوتلا چیست؟
در ماه می‌سال ۲۰۱۶ میلادی، اداره ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) نظریه‌ای علمی را بر اساس مطالعات انجام شده روی ۷۱۷۵ سند معتبر در مورد روغن پالم منتشر کرد. تمام این مطالعات روی موش و رت انجام شده بود. در این نظریه عنوان شده بود که در صورتی که روغن پالم در دمایی بیش از ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد حرارت ببیند، ترکیبی به نام گلیسیدول (Glycidol) در آن تشکیل می‌شود که این ماده بعد از سوخت و ساز (متابولیسم) در بدن، به موادی به نام «استرهای اسید چرب گلیسیدیل» (GE) تبدیل می‌شود.
 
مستندات و شواهد کافی مبنی بر سمیت برای ژن‌ها (ژنوتوکسیک) و سرطان‌زا بودن گلیسیدول و مشتقات آن وجود دارد بنابراین هیچ سطحی از GE ایمن تلقی نمی‌شود. در گزارش EFSA هیچ اشاره‌ای به نوتلا یا هیچ نمانام (برند) دیگری نشده است، بلکه تحقیق فقط به صورت عمومی از روغن پالم نام برده است.
 
یکی از مواد اصلی تشکیل‌دهنده «نوتلا» که به قابلیت مالش‌ پذیری آن (همانند کره) روی نان صبحانه و همچنین عمر ماندگاری آن کمک می‌کند، روغن پالم است. همین موضوع باعث شد که تعدادی از رسانه‌های اروپایی، اولین بار نام «نوتلا» را در ژانویه ۲۰۱۷ به عنوان یک ماده غذایی سرطان‌زا اعلام کنند.
 
اعلام نام نوتلا توسط برخی رسانه‌های «غیر علمی» غربی سبب شد که به دنبال موج ایجاد شده، برخی رسانه‌ها و سایت‌ها و حتی صدا و سیمای ایران (متاسفانه) بدون اطلاع از مسایل علمی پشت این موضوع به نام «نوتلا» به عنوان ماده غذایی سرطان‌زا اشاره کنند.
تحقیق EFSA به ما چه می‌گوید؟
۱- این تحقیق به ما می‌گوید که در مورد مصرف روغن پالم - که ماده اصلی روغن سرخ‌کردنی است- باید بیش از پیش مراقب باشیم. به عبارت دیگر از دفعات مصرف غذاهای سرخ‌کرده باید بکاهیم و سایر روش‌های پخت همچون کباب کردن، آبپز کردن، بخارپز کردن، ماکروویو کردن، تنوری کردن و... را بیشتر به کار ببریم.
 
۲- در مورد مصرف مداوم و هر روزه (نه تفننی) غذاهایی که داخل آنها روغن پالم وجود دارد، اعم از نوتلا و سایر انواع مشابهش (حتی انواع ایرانی آن) و سایر غذاها مانند «کافی میت» و... مراقب باشیم؛ به ویژه در گروه کودکان و خردسالان که به مواد سرطان‌زا حساس‌تر هستند.
 
۳- هر چند کارخانه ایتالیایی شیرینی‌سازی Ferrero که سازنده اصلی نوتلا است، ادعا می‌کند که با کاهش زمان و مدت حرارت‌دهی این شکلات صبحانه و نیز تقویت سامانه تضمین کیفیت کارخانه، تولید مواد سرطان‌زا را در آن کنترل می‌کند؛ اما تا زمان اعلام نظر رسمی مقامات کنترل مواد غذایی اروپایی، عقل حکم می‌کند که مصرف این ماده غذایی و سایر مواد غذایی مشابه، به یک تا حداکثر سه نوبت در ماه به ویژه در کودکان کاهش یابد. (یک تا سه نوبت در ماه مقداری است که اغلب متخصصان ایمنی مواد غذایی معتقدند در صورت مصرف مواد غذایی با خطر سرطان‌زایی، مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند).
 
۴- اداره ایمنی مواد غذایی اروپا از همه تولیدکنندگان خواسته است که به صورت داوطلبانه، دمای فرایندهایی که روی روغن پالم انجام می‌شود را کاهش دهند. همچنین این اداره تاکید می‌کند که خطر سرطان‌زایی به میانگین مقدار مصرف روغن پالم در تمام ترکیبات غذایی و نه فقط یک نمانام (برند) خاص وابسته است. این اداره در مورد غذای کودک حاوی روغن پالم نیز هشدار می‌دهد؛ به ویژه آن که تحمل مواد سرطان‌زا در نوزادان بسیار کم است.
 
۵- این مواد سرطان‌زا در سایر روغن‌های گیاهی، مارگارین، شیرینی‌ها، کیک‌ها و کلوچه‌ها که از روغن‌های گیاهی استفاده می‌کنند نیز وجود دارند، اما مقدار آنها از روغن پالم کمتر است.
 
۶- در صورتی که دمای روغن‌های گیاهی در فرایند تصفیه از ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد بالاتر رود، این ترکیبات سرطان‌زا -هر چند در مقادیری کمتر از پالم- در آنها هم تشکیل می‌شود.
 
۷- حد مجاز روزانه ورود این استرهای سرطان‌زا به بدن مصرف‌کنندگان (TDI) ۰.۸ میکروگرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن تعیین شده است.
 
۸- اداره ایمنی مواد غذایی اروپا به طور ویژه در مورد کودکان زیر سه سال (به دلیل آسیب‌پذیری آنها) و نوجوانان (به دلیل مصرف بیش از حد انواع غذاهای دارای روغن) نگران است.
در نهایت این که 
* ابتلا به سرطان از مصرف برخی مواد غذایی، علاوه بر وضعیت آسیب‌پذیری میزبان، به دفعات مصرف نیز وابسته است. بنابراین بهتر است در مصرف هیچ فراورده حاوی روغن‌های گیاهی به ویژه پالم، غذاهای سرخ‌کرده، شیرینی و کیک و کلوچه، قهوه فوری و... زیاده‌روی نکنیم. 
* مصرف این نوع مواد را در کودکان زیر سه سال به حداقل ممکن برسانیم (ترجیحا حذف کنیم). 
* مراقب برخی انواع غذای کودک حاوی روغن پالم هم باشیم.
 
منابع: تقلب تکان‌دهنده و کشنده در برند معروف شکلات صبحانه نوتلا، باشگاه خبرنگاران، 95
 جنجال پالم، دامن نوتلا را گرفت/ نوتلا شکلاتی با طعم سرطان!؟، باشگاه خبرنگاران، مهران ولایی معاون غذا و داروی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، 95
 حقیقت ماجرای نوتلا چیست؟/ آیا واقعا شکلات نوتلا سرطان زاست؟، سلامانه، دکتر آراسب دباغ‌مقدم، متخصص بهداشت موادغذایی،