جان کری: لغو برجام ما را با دو گزینه بد مواجه می‌کند

بخشی از "یادداشت خروج" جان کری به دستاوردهای سیاست خارجی دولت اوباما به روابط و برنامه هسته‌ای ایران اختصاص دارد جان کری، وزیر خارجه آمریکا دستیابی به تفاهم هسته‌ای با ایران و مقابله با برخی برنامه‌های جمهوری اسلامی در خاورمیانه را از دستاوردهای مهم سیاست خارجی دولت باراک اوباما توصیف کرده است.
 
با نزدیک شدن پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، جان کری در گزارشی تحت عنوان "یادداشت خروج" به تشریح فعالیت وزارت خارجه آمریکا طی هشت سال گذشته پرداخته و آنچه را که دستاوردهای مهم در زمینه سیاست خارجی این کشور دانسته تحت عناوین مختلف توصیف کرده است.
 
در فصل مربوط به تقویت امنیت ایالات متحده در این گزارش، بخشی تحت عنوان "اقداما قابل راستی‌آزمایی در جلوگیری از دستیابی ایران به اسلحه هسته‌ای" به بررسی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، تحولات منجر به حصول برجام و نتایج آن برای ایالات متحده اختصاص یافته است.
 
آقای کری نوشته است که هنگام آغاز زمامداری باراک اوباما در سال ٢٠٠٩، "ایران به سرعت در مسیر به دست آوردن مقدار لازم مواد هسته‌ای برای تولید اسلحه اتمی پیش می‌رفت و جهان در مورد چگونگی برخورد با این تهدید رو به رشد علیه امنیت بین‌المللی گرفتار تفرقه بود." وی افزوده است که در دولت اوباما، ایالات متحده رهبری اقدامات دیپلماتیک را برعهده گرفت و "با تلاشی توانفرسا توانست تمامی جهان، از جمله کشورهایی مانند روسیه و چین را در ائتلافی بی‌سابقه گرد آورد تا شدیدترین تحریم‌های چند جانبه در تاریخ را علیه ایران اعمال کنند."
 
وی در عین حال گفته است که تحریم به تنهایی نمی‌توانست مانع از ادامه برنامه هسته‌ای ایران شود و ایالات متحده هم در نظر نداشت با تشدید هرچه بیشتر تحریم به چنین هدفی برسد. به گفته جان کری، هدف آمریکا ارزیابی این بود که آیا با تشدید تحریم می‌توان ایران را وادار به مذاکره کرد و این مساله را بدون توسل به جنگ فیصله داد؟ به گفته او، ایالات متحده پس از ارتباط با ایران در بالاترین سطوح و در پی دو سال و نیم مذاکرات چند جانبه با مشارکت بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا سرانجام ایران را قانع کرد با برجام موافقت کند، "یعنی توافقنامه‌ای که به شکلی قابل راستی آزمایی تمامی مسیرهای ایران به سوی تولید اسلحه اتمی را مسدود می‌کند."
وزیر خارجه آمریکا گفته است که بدون مذاکره هسته‌ای، آمریکا با دو گزینه بد مواجه بود: ایران دارای اسلحه هسته‌ای و جنگ دیگری در خاورمیانه آقای کری گفته است که تا قبل از برجام، ایران می‌توانست ظرف ٩٠ روز مواد لازم برای تولید یک اسلحه اتمی را به دست آورد در حالیکه این مدت در حال حاضر به یک سال افزایش یافته و در عین حال، "تمهیدات بی‌سابقه‌ای در شفاف‌سازی" فعالیت هسته‌ای آن کشور به اجرا درآمده که "امکان آن را می‌دهد تا تقریبا به فوریت آگاه شویم که آیا ایران به تعهدات خود عمل کرده یا نه و وقت فراوانی را هم برای عکس‌العمل داشته باشیم."
 
وزیر خارجه آمریکا گفته است که پس از توافق ایران با برجام، "ایالات متحده و شرکای ما متقابلا تحریم‌های مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای علیه ایران را لغو کردیم، یعنی تحریم‌‌هایی که مشخصا به منظور رسیدن به این نوع نتیجه دیپلماتیک به اجرا گذاشته بودیم."
 
وی گفته است که برجام " فرصت‌ها و چشم انداز جدیدی را برای آینده‌ای بهتر برای مردم ایران پدید آورده" و افزوده است: "اما در مورد دولت ایران، در حالیکه ما تصریح کرده‌ایم که اگر آن دولت سیاست‌های غیرقابل قبول خود در زمینه‌های متعدد را تغییر دهد، ما آماده گشودن راهی به سوی آینده‌ای متفاوت هستیم، اما هنوز منتظریم آنان تمایل خود به چنین تغییری را بروز دهند." آقای کری گفته است: "روابط ما همچنان پرتشنج است و ما باید فشار خود بر دولت ایران را ادامه دهیم و مانع از پیشرفت اقدامات آنها در زمینه برنامه موشکی، حمایت ازتروریسم، نقض موازین حقوق بشر و مداخله بی‌ثبات ساز در امور کشورهای همسایه شویم."
وزیر خارجه آمریکا گفته است که هنگام آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران به سوی دستیابی به اسلحه اتمی پیش می‌رفت وزیر خارجه آمریکا در بخش‌های دیگری از گزارش خود در مورد همکاری بین المللی نیز به تلاش وزارت خارجه آن کشور برای کسب حمایت جهانی در سازمان ملل برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرده و افزوده است که لازم است آمریکا به تلاش‌های خود برای "ممانعت از رفتار بی‌ثبات ساز ایران در منطقه، شامل حمایت از گروه‌های تروریستی" ادامه دهد.
 
علاوه بر "یادداشت خروج" جان کری در یک نشست خبری نیز اولویت‌ها و دستاوردهای وزارت خارجه در طول دوره ریاست جمهوری باراک اوباما را شرح داد که بخشی از آن به روابط با ایران مربوط بود.
 
وی با یادآوری فعالیت آمریکا در حصول برجام از طریق مشارکت و همکاری بین‌المللی، گفت که "امکان آن نبود که رویکردی یک جانبه یا خودداری از مذاکره دیپلماتیک، آن طور که بعضی‌ها توصیه می‌کردند، به نتیجه مناسب برسد بلکه ما را در برابر دو گزینه قرار می‌داد: خطر کوتاه مدت وجود یک ایران مسلح به اسلحه اتمی، یا یک جنگ دیگر در خاورمیانه." آقای کری با هشدار در مورد نادیده گرفتن برجام، گفته است: "بگذارید صراحتا بگویم، لغو این توافق در زمان حاضر بار دیگر ما را با همان گزینه‌های بد مواجه می‌سازد."
 
دوره ریاست جمهوری باراک اوباما در روز ٢٠ ژانویه پایان می‌یابد و دولت دونالد ترامپ اداره امور آمریکا را در دست می‌گیرد. برخی از طرفداران آقای ترامپ صراحتا خواستار لغو، یا مذاکره مجدد بر سر برجام شده‌اند. موضع رئیس جمهوری منتخب در مورد برجام با ابهاماتی مواجه بوده است. برخی اظهارات قبلی او حاکی از مخالفت با این توافق، برخی دیگر به معنی لزوم تجدید نظر در آن از طریق بازگشایی مذاکرات با ایران، و برخی دیگر نشانه کم اهمیت بودن این موضوع در برنامه‌های دولت آینده است. احتمالا هشدار جان کری در مورد تبعات نادیده گرفتن برجام به رویکرد احتمالی دولت دونالد ترامپ نسبت به این توافق اشاره دارد.