چرا مهران مدیری حق طلاق زنان را به تمسخر گرفت؟

300 نفر داخل استودیو نشسته‌اند و برنامه «دورهمی» مقابل آن‌ها اجرا می‌شود. «مهران مدیری»، مجری و سازنده این برنامه درباره حق طلاق حرف می‌زند: «در یه مهمونی که 250 نفر حضور دارن، آقاهه هی خانمش رو صدا می‌کنه و در گوشش می‌گه لطفا از جلوی چشم من دور نشو عزیزم؛ ای ماه و ستاره‌ من و ای همه هستی من، از جلوی چشم من دور نشو. این‌ها همون آقایونی هستند که موقع ازدواج جوگیر شدن، حق طلاق رو دادن به خانم‌ها.»
 
این جملات مدیری با خنده و قهقهه حضار همراه می شود و او رو به تماشاچی‌ها می‌پرسد: «این‌جا خانم‌هایی هستن که حق طلاق داشته باشن؟» تنها یک‌نفر حق طلاق دارد. او و همسرش روی سن می‌روند. مدیری با طعنه، کنایه و لبخند با مرد حرف می‌زند برای این که به زنش حق طلاق داده است و دل‎سوزی می‌کند و جماعت حاضر در استودیو ریسه می‌روند. از روز گذشته بسیاری از فعالان مدنی به برنامه دورهمی، شوخی با حق طلاق و مسخره کردن فردی که به زنش این حق را داده، واکنش نشان داده‌اند. شبکه‌های اجتماعی پر شده از  هشتگ‌های «#مدیری #دورهمی و #حق‌طلاق».
 
یکی از کاربران نوشته است: «می گه تو این جمع کدوم زنی حق طلاق داره. فقط یکی بوده. اونم شوهرش رو آورد رو سن و قاه قاه بهش خندیدن.»
 
دیگری نوشته است: «به نظرم زشت‌تر از حرفای مدیری، دست زدن خانم‌ها تو اون برنامه‌اش واسه اون حرفا است.»
 
دکتر «اشرف موسوی»، روان‌شناس و مشاور ازدواج معتقد است این بخش از برنامه دورهمی کاملا رویکردی زن ستیزانه داشته و می‌تواند تاثیر منفی روی گرفتن حق طلاق خانم‌ها داشته باشد: «خیلی از مردهایی که در دادن حق طلاق به همسرشان تردید دارند، به تمسخر از سوی جامعه و دریافت صفاتی مثل زن ذلیل بودن، جوگیر شدن و... فکر می‌کنند. آقای مدیری در این برنامه دقیقا واکنشی را نشان داد که این افراد از آن می‌ترسند.»
 
«رضا» یکی از کسانی است که از همین موضوع ترس داشته است: «از یک طرف دوست داشتم این حق را به زنم بدهم چون می‌دانستم حقش است اما از طرف دیگر این قدر می‌ترسیدم مسخره شوم که ترجیح دادم فردای روز عقد دوباره خودمان به محضر برویم و شروط را اضافه کنیم.»
 
با این حال، حالا که پنج سال از ازدواج‌شان گذشته است، خودش به همه می‌گوید و حتی کار مهم تری هم انجام داده است: «مادر و پدر خودم و مادر و پدر همسرم را هم تشویق کردیم که شروط ضمن عقد را اضافه کنند. بعد هم همه مان رفتیم محضر و همه چیز را ثبت محضری کردیم.» می‌خندد و می‌گوید: «کاش خانواده ما در برنامه دورهمی حضور داشت. حداقل سه تا خانم دست شان را بالا می‌بردند.» 
 
تا به حال زوج‌های زیادی برای مشاوره ازدواج به دکتر موسوی مراجعه کرده‌اند: «معمولا خانم‌های تحصیل کرده حق طلاق، حضانت، خروج از کشور و سفر، انتخاب محل زندگی و... را می‌خواهند اما موضوع وقتی جالب می‌شود که آقایان، حتی آن‌هایی که تحصیلات بالایی دارند، با دادن این حقوق به همسرانشان مخالفت می‌کنند. یادم می‌آید دو سال پیش رابطه دختر و پسری سر همین موضوع در حال جدایی بود که به من مراجعه کردند. هر دو تحصیل کرده و مرفه بودند. پسر مدام می‌گفت چرا بعد از سه سال که ما دوست بودیم و از من هیچ خبط و خیانتی ندیده، حالا که می‌خواهیم ازدواج کنیم، حق طلاق می‌خواهد. سوال اصلی‌ او این بود که چرا به من اطمینان نمی‌کند. من چند جلسه با او صحبت کردم تا او متوجه شود این‌ موارد، حقوق طبیعی زن است و قانون ‌گذار غیرمنصفانه آن را سلب کرده است.»
 
او تاکید می‌کند که تفکرات سنتی برای خواستن این حقوق قصه سازی می‌کند: «مثلا فکر می‌کنند زنی که حق طلاق می‌خواهد، اهل زندگی نیست و با فکر طلاق جلو می‌آید. یا زنی که حق سفر می‌خواهد، دارد خودش را اثبات می‌کند و می‌خواهد سرکشی کند.»
 
این حرف‌های دکتر موسوی مرا یاد توییت ‌های مرتبط با این موضوع می‌اندازد. یکی نوشته بود: «یکی از عزیزانم داشت عروسی می‌کرد، داماد هم فمنیست و همه شروط ضمن عقد را پذیرفته بود که پدر عروسش گفت من رضایت نمی‌دم، حرف طلاق نزنید.»
 
«ندا» یکی از کسانی است که موقع دریافت شروط ضمن عقد، مخالفان اصلی ‌او همسر و خانواده همسرش نبوده‌اند: «پدر و برادرم عصبانی شدند. پدرم گفت اگر این شروط را بخواهی، در مراسم عقدت حاضر نمی‌شوم. برادرم هم می‌گفت این آبروریزی چیه راه انداختی.»
 
آن‌ها هم روز عقد رسمی بی خیال ماجرا می‌شوند اما چند روز بعد همه شروط ضمن عقد را اضافه می‌کنند.
 
ندا به عنوان یکی از کسانی که همه حقوق طلاق، حضانت، خروج از کشور و... را گرفته است، می‌گوید: «حتما بعد از قید در عقدنامه باید شروط را ثبت محضری کنید و وکالت نامه بگیرید وگرنه با ثبت در عقدنامه هیچ‌کدام اجرایی نمی‌شوند. ضمنا هر محضری هم این وکالت نامه را صادر نمی‌کند.»
 
پیش تر در گزارش «هفت خوان ثبت حق مسافرت و طلاق»، به مسایل و مشکلات ثبت این حقوق پرداخته‌ایم؛ موضوعی که دوباره میان کاربران شبکه‌های اجتماعی گل کرده است. یکی از آن‌ها نوشته است: «برای‌ این‌که راحت و بی دردسر حق طلاق رو ثبت کنید، به دفتر خانه 1012 به سردفتری "شهیندخت مولاوردیگ، معاون زنان ریاست جمهوری بروید.» 
 
اشرف موسوی با اشاره به نگاه خانواده‌ها‌ی سنتی به مساله حق طلاق، حضانت و... می‌گوید: «در بعضی موارد، خانواده دختر هم اصرار به گرفتن حق طلاق دارند؛ مثلا دختر و پسر عاشق و گرفتار شده‌اند اما از لحاظ خانوادگی هم‌شان نیستند یا به لحاظ سنی خیلی تفاوت دارند و یا پسر عیب و ایرادی دارد و این‌ها راضی به ازدواج نیستند اما دختر پایش را توی یک کفش کرده و می‌خواهد ازدواج کند. در این صورت، خانواده‌ها حق طلاق را مطرح می‌کنند که در صورت بروز یک مشکل، راحت‌تر بتوانند طلاق دخترشان را بگیرند.»
 
او حدس می‌زند حق طلاق زوجی که در برنامه دروهمی روی سن آمدند هم به اصرار خانواده دختر گرفته شده است: «این طور که خانم در برنامه توضیح داد، حق طلاق را به اصرار مادرش گرفته بود و نمی‌توانست به خوبی از حقی که گرفته، دفاع کند. عملکرد آقای مدیری در این برنامه قابل دفاع نیست اما واکنش این زوج هم غافل گیر کننده بود. نه آقا و نه خانم نمی‌دانستند به چه دلیل این شرط را در هنگام عقد اضافه کرده‌اند.» برخی کاربران توییتر هم به این موضوع اشاره کرده بودند: «برنامه دورهمی راجع به طلاقه! از زنه می‌پرسه چرا حق طلاق رو گرفتی؟ نمی گه چون حقمه که بهم نمیدن تو این مملکت؛ می‌گه چون مامانم گفت.»
 
این موارد نشان می دهند مسخره کردن حق طلاق زنان توسط مهران مدیری و واکنش های توام با تشویق در آن برنامه، پدیده عجیبی نبوده است. فقدان آموزش،‌ اطلاعات و فرهنگ سازی، وجود تابوهای عرفی و مذهبی و فشارهای خانوادگی و ترس از جمله ریشه های چنین پدیده هایی هستند. مهران مدیری صرفا حق طلاق زنان را مسخره نکرد،‌ همه این موارد را تشدید کرد.