برنامه ایران برای مقابله با لشکر بیکاران

برنامه پنج ساله ششم که هم اکنون در کمیسیون تلفیق مجلس ایران در دست بررسی است، رشد اقتصادی هشت درصدی را برای پنج سال آینده پیش‌بینی کرده و دولت می‌گوید با این رشد اقتصادی می‌خواهد بیکاری را یک رقمی کند.
 
برای رسیدن به رشد اقتصادی هشت درصد و کاهش نرخ بیکاری، دولت به دنبال جذب سرمایه خارجی است چرا که به عقیده دولت، سرمایه داخلی برای تحقق چنین رشدی کافی نیست.
 
اما غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفته است: "وقتی دلواپسان فقط با دادن یک مجوز وام پنج میلیارد دلاری چنین فریاد وااسلاما سر می‌دهند، فکر می‌کنید می‌شود حرف چند صد میلیارد دلاری را جا انداخت؟ طوری صحبت می‌کنند که گویی سرمایه گذاری خارجی یعنی کفر."
 
به گفته آقای تاجگردون، "کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند بیکاری جوانان را فقط روی کاغذ می‌بینند." لشکر بیکاران نرخ بیکاری در ایران در پایان سال گذشته ۱۱ درصد بوده و بر اساس آمارهای مرکز آمار دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بیکار بوده‌اند. اما کارشناسان می‌گویند که با در نظر گرفتن آمارهای اشتغال ناقص، تعداد بیکاران ایران دست‌کم پنج میلیون نفر است.
 
تعداد شاغلان ایران در پایان سال گذشته ۲۲ میلیون نفر بوده است. اما چند سالی است که تعداد شاغلان تغییری نکرده است.
 
بنابر آمارهای رسمی در سال ۱۳۷۶ وقتی دولت محمد خاتمی به قدرت رسید، کل شاغلان کشور ۱۴ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بوده است و در پایان هشت سال ریاست جمهوری آقای خاتمی تعداد شاغلان نزدیک به پنج میلیون نفر اضافه شد و آمار آن به ۲۰ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۸۴ رسید.
 
اما بعد در طول ده سال گذشته تنها یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به تعداد شاغلان اضافه شده و آمار کل شاغلان در پایان سال گذشته به ۲۲ میلیون نفر رسیده است. نکته جالب این است که نیمی از شاغلان جدید مربوط به دو سال گذشته است.
 
این در حالی است که در ده سال گذشته هشت میلیون نفر به جمعیت در سن کار (جمعیت بالای ده سال) اضافه شده است یعنی تنها یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از این تعداد وارد بازار کار شده‌اند و بیش از شش و نیم میلیون نفر به جمعیت غیر فعال اضافه شده‌اند.
 
برای همین است که نرخ مشارکت اقتصادی از ۴۱ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۳۸.۲ درصد در سال گذشته رسیده است. یعنی ده سال پیش از هر یکصد نفر ۴۱ نفر کار می‌کردند در حالی که در سال گذشته از هر یکصد نفر حدود ۳۸ نفرشان کار می‌کردند.
 
مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت به این روند هشدار داده و گفته "افزایش این نسبت طی سالهای اخیر به معنی دشوار شدن تامین نیازهای خانوارها و در نتیجه گسترش فقر است."
 
کارشناسان این مرکز وابسته به مجلس ایران افزایش جمعیت غیر فعال و روند افزایشی جمعیت جوان و تحصیلکرده را "هشداری جدی برای بروز انواع مختلفی از نابسامانی‌های اجتماعی" ارزیابی کرده و نوشته‌اند: "تداوم این وضعیت بازار کار کشور، دو نتیجه محتوم گسترش فقر و افزایش نابسامانی‌های اجتماعی مانند افزایش اعتیاد، طلاق، جرم و... را در پی دارد." بیکاری تحصیلکردگان در حالی که هر ساله نزدیک به یک میلیون نفر وارد دانشگاه می‌شوند و تعداد دانشجویان ایران بیشتر از چهار و نیم میلیون نفر است، تعداد تحصیلکردگان دانشگاهی در میان شاغلان فعلی کشور بسیار کم است.
 
بنابر آمارها، نزدیک به ۸۰ درصد شاغلان کشور تحصیلات دانشگاهی ندارند و به عقیده کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس "ساختار بازار کار کشور به گونه است که فضا برای اشتغال افراد دارای تحصیلات عالی مناسب نیست و مشاغل موجود عمدتا با نیروی کار غیر تحصیلکرده سازگار است."
 
برآوردها نشان می‌دهد که با اجرا برنامه توسعه ششم، تعداد شاغلان از ۲۲ میلیون فعلی به بیش از ۲۸ میلیون نفر برسد که پیش بینی می‌شود عمده این شش میلیون شاغل جدید دارای تحصیلات دانشگاهی باشند. این یعنی در پایان برنامه ششم توسعه همچنان نزدیک به ۱۸ میلیون نفر از شاغلان فاقد تحصیلات دانشگاهی خواهند بود.
 
آمارها رسمی نشان می‌دهد که بیکاری در میان جوانان به خصوص زنان بسیار بالاست به گونه‌ای که به عنوان نمونه نیمی از زنان شهری بیکارند و از هر دو زن جوان شهری که به دنبال یافتن شغل هستند یک نفر نمی‌تواند شغلی پیدا کند.
 
به عقیده مرکز پژوهش‌های مجلس، در سالهای آینده علاوه بر افزایش تعداد فرصت‌های شغلی، باید این شغل‌های مناسب افراد تحصیلکرده باشند و "لازم است فرصت‌های شغلی در سال‌های پیش رو تناسب بیشتری با زنان نیز داشته باشد، زیرا نرخ بیکاری ۵۰ درصدی را می‌توان به عنوان یک بحران در بازار کار زنان تلقی کرد."
 
برای همین دولت حسن روحانی به دنبال آن است که با جذب سرمایه خارجی، رشد اقتصادی را بالا ببرد و برای خیل بیکارانی که یا از پیدا کردن شغل مایوس شده‌اند یا هنوز وارد بازار کار نشده‌اند، شغل ایجاد کند. برنامه جذب سرمایه گذاری خارجی بنابر به گفته محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، ایران در برنامه ششم توسعه، برای رسیدن به رشد هشت درصدی به سالانه ۷۲۴ هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
 
بنابر گزارش‌ها، بیش از ۲۰ درصد از این مبلغ از محل سرمایه خارجی تأمین خواهد شد که سالانه حدود ۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
 
خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه پاسداران در گزارشی با انتقاد از این برنامه دولت نوشته که "رابطه معناداری بین جذب سرمایه خارجی و رشد اقتصادی نیست."
 
خبرگزاری تسنیم با مقایسه کشورهای مختلف و میزان جذب سرمایه خارجی در آنها، از قول مخالفان جذب سرمایه خارجی نوشته "این گونه سرمایه گذاری‌ها، اقتصاد را دو قطبی می‌کنند و افراد کمی در بخش‌های مدرن اقتصاد، مشغول و از درآمدهای بالاتری برخوردار می‌شوند و چون میل به پس انداز کمتری دارند، با افزایش تقاضا، باعث افزایش قیمت‌ها می‌شوند." اما غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خطاب به کسانی که به سرمایه گذاری خارجی در برنامه ششم باور ندارند گفته که "اگر این را قبول نداریم باید در چهار طرف ایران تابلوی ورود ممنوع سرمایه بزنیم."
 
آقای تاجگردون تاکید کرده که بدون سرمایه گذاری خارجی و "به صرف نوشتن هشت درصد رشد و نرخ بیکاری یک رقمی، آنچه می‌خواهیم حاصل نخواهد شد" و بهتر است به مردم بگوئیم "سطح ما همین است و نمی‌توانیم برای شما و فرزندانتان کار خاصی بکنیم."