شکستن قولنج؛ مضر یا بی ضرر؟

معمولا برای همه ما پیش می آید که در اثر خستگی جسمی، یک کش و قوسی به بدن خود می دهیم، یا بر اثر عادت فشاری را روی انگشتان مان وارد می کنیم یا با کج و راست کردن گردن و کمر که بر اثر نشستن طولانی مدت خسته شده است، از شنیدن صدای شکستن قولنج مان لذت می بریم. اما آیا می دانید این صدای لذتبخش از کجا می آید؟ چرا بعد از شکستن قولنج احساس خوبی پیدا می کنیم؟ آیا این کار سلامت مان را به خطر می اندازد؟
 
به گفته متخصصان، علت قولنج کردن مفاصل ایجاد حباب های گاز دی اکسید کربن (Co2) است که با افزایش حجم داخل مفصل، نوعی احساس تنگی در فواصل مفصلی ایجاد می کند و افراد با خم کردن مفصلشان حباب به وجود آمده را می ترکانند و به اصطلاح قولنج شان شکسته می شود. در این حالت حجم مفصل به حالت عادی و طبیعی خود برمی گردد، اما این برگشت پذیری همیشگی نیست و به همین دلیل شکستن قولنج به یک عادت تبدیل خواهد شد.
 
بد نیست بدانید بر اساس آمار بیش از 68 درصد افراد عادت به شکستن قولنج انگشتان دست شان دارند، 50 درصد علاوه بر انگشتان دست قولنج پشت، گردن و شانه هایشان را هم می شکنند، اما درصد کمی هم وجود دارند که با شکستن قولنج گوش، انگشتان پا، مچ و... احساس خوبی پیدا می کنند.
این قولنج آن قولنج نیست!
دکتر فریبرز حمزه زاده، متخصص ارتوپدی می گوید: اگر این روزها از قولنج حرف می زنیم منظورمان همان قولنج عضلانی است، اما قدیمی ها به درد و کشیدگی در هر قسمت از بدن قولنج می گفتند. شاید شما هم وقتی دچار معده درد شده اید، مادربزرگ تان این موضوع را به قولنج معده یا روده نسبت داده و برایتان داروهای بادشکن مثل عرق نعناع تجویز کرده است.
 
حتی بیماری خطرناکی به اسم قولنج نوزادان که به دلیل پاسخ نادرست مغز نوزاد به فرآیند های گوارشی ایجاد می شود، انقباض شدید عضلات شکم همراه با درد شدید و یکی از دلایل مهم گریه های طولانی مدت نوزادان است. همچنین قولنج روده که در دنیای امروز سندرم روده تحریک پذیر نام گرفته، نوعی اختلال در عملکرد روده است که با علائمی مثل درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ، اسهال یا یبوست و... بروز می کند و درمان آن نیاز به مداخلات پزشکی و مصرف دارو دارد.
آیا شکستن قولنج خطر دارد؟
بسیاری از متخصصان براین باورند قولنج شکستن یا همان خم کردن مفاصل تنها برای افرادی خطرناک است که دچار مشکلات مفصلی و دردهای مزمن استخوانی عضلانی هستند. دکتر حمزه زاده در این باره می گوید:
 
بر اساس بسیاری از بررسی ها، خم کردن مفاصل انگشتان، گردن، کمر و... و شکستن قولنج شان تقریبا هیچ ضرری برای افراد سالم ندارد و آسیبی به مفاصل، مهره های گردن، کمر و استخوان ها وارد نمی کند. حتی هیچ پژوهش علمی موثقی در رابطه با شکستن قولنج و ابتلابه آرتروز وجود ندارد.
 
البته کم نیستند متخصصان سرشناسی که بی خطر بودن شکستن قولنج را در طولانی مدت رد می کنند و بر این باورند شکستن قولنج برای بعضی ها با آسیب هایی همراه است، چون فرد برای رسیدن به صدای خوشایند ناشی از آن، گاهی فشار زیادی به مفاصل وارد می کنند و به آنها صدمه می زند.
 
با این حساب اگر شما هم جزو افرادی هستید که عادت به شکستن قولنج دارید و گاهی اوقات این فشار به حدی است که دچار درد می شوید، باید این عادت را برای همیشه کنار بگذارید. حتی اگر مدام از اطرافیان تان می خواهید قولنج پشت تان را با دست یا پا بشکنند، باید خیلی زود این عادت را ترک کنید، چون این کار می تواند به بروز آسیب های ستون فقرات، دردهای مفصلی در ناحیه کمر، گردن، سردرد، تاری دید و... منجر شود.
شکستن قولنج و پارکینسون؟!
حتما شما هم شنیده اید که می گویند شکستن قولنج باعث بروز بیماری پارکینسون در دوران میانسالی و سالمندی می شود. این موضوع چقدر واقعیت دارد؟ دکتر حمزه زاده با بیان این که شاید بهتر باشد با آگاهی از پارکینسون و توضیحاتی درباره این بیماری به جواب برسیم، اضافه می کند:
 
پارکینسون یک بیماری دستگاه عصبی مرکزی در بزرگسالان است که با افزایش سن احتمال ابتلا به آن افزایش می یابد و از جمله علائم آن، سفتی عضلانی پیشرونده تدریجی ، لرزش و از بین رفتن مهارت های حرکتی است. در واقع این مشکل هنگامی ایجاد می شود که نواحی خاصی از مغز، توانایی شان را که تولید هورمون دوپامین است از دست می دهند. پس با توجه به این موضوع که پارکینسون یک اختلال مغزی است و در شاخه بیماری های مغز و اعصاب قرار می گیرد، نمی تواند رابطه ای با شکستن قولنج داشته باشد و اگر هم عده ای می گویند شکستن قولنج زمینه لرزش دست را در دوران سالمندی فراهم می کند، این لرزش هیچ ربطی به پارکینسون ندارد.
شکستن قولنج اعتیادآور است احتمالا اولین بار که صدای شکستن قولنج تان را شنیده اید به یاد ندارید، اما از همان زمان به بعد یا جزو آنهایی بوده اید که به این کار اعتیاد پیدا کرده اند و روزی چند بار قولنج انگشتان و کمر و گردن تان را می شکنید و یا مثل دو درصد افرادی بوده اید که از این صدا متنفرند و به نوعی فوبیای آن را دارند و هرگز حاضر به انجام این کار نیستید و از دیگران هم می خواهید در حضور شما قولنج شان را نشکنند.
 
به گفته دکتر حمزه زاده، اعتیاد شکستن قولنج فقط به این معنا نیست که روزی چند بار مفاصلتان را خم کنید و با شنیدن چند صدای مختصر بی خیال آن شوید، بلکه گاهی اوقات این اعتیاد به حدی است که افراد برای لذت بردن بیشتر از صدای ترکیدن به جان مفاصل خود می افتند، به طوری که تا صدای دوباره آنها به گوش شان نرسد، شکستن قولنج را رها نمی کنند و گاهی تا جایی پیش می روند که با تحمل درد بسیار زیادی کوچک ترین قولنج ها را هم می شکنند؛ حتی قولنج گوش!
 
در چنین شرایطی نه تنها خود مفاصل، بلکه بافت های اطراف مفصل مثل عضلات، رباط ها و تاندون ها هم دچار آسیب می شوند و حتی قدرت حرکتی مفصل کاهش پیدا می کند و احتمال دررفتگی مفصلی بیشتر خواهد شد. حتی بررسی ها نشان می دهد خانم هایی که به شکستن قولنج دستشان اعتیاد دارند، به مرور زمان ظرافت انگشتان شان را از دست می دهند و دست ها حالت زمختی پیدا می کنند.
شکستن قولنج گردن ممنوع

دکتر حمزه زاده تاکید می کند: شاید شکستن معمولی قولنج انگشتان در حالت عادی مشکل زا نباشد، اما این موضوع در مورد گردن اصلا صادق نیست و ممکن است انجام حرکات سریع برای شکستن قولنج گردن، به شریان های آن آسیب برساند و باعث تحریک لنف های ناحیه سر و گردن و سایش تدریجی مهره ها شود و سلامت فرد را بشدت به خطر بیندازد.
 
همچنین هرگز نباید از فرد دیگری برای شکستن قولنج خود کمک بگیرید، چون احتمال آسیب به ستون فقرات، کوفتگی، ضرب دیدگی و دررفتگی مفاصل کم نیست. از طرفی شکستن قولنج افرادی که در سنین میانسالی و سالمندی قرار دارند، خطرناک تر است، چون به دلیل ضعف مفاصل، ابتلا به آرتروز یا پوکی استخوان ممکن است دچار دردهای شدید در ناحیه مورد نظر و حتی شکستگی استخوان شوند.
با قولنج مان چه کنیم؟

اگر به واسطه ایستادن های طولانی مدت، پشت میز نشستن های مداوم یا نشستن های غیراصولی دچار قولنج می شوید باید کمی سبک زندگی تان را تغییر دهید؛ به عنوان مثال بیش از یک ربع تا 30 دقیقه در یک حالت ثابت قرار نگیرید و هر نیم ساعت یکبار وضعیت تان را تغییر دهید، چند دقیقه پیاده روی کنید و نرمش های ساده کمر و گردن و مچ را انجام دهید و با باز و بسته کردن انگشتان تان، به مفاصل و استخوان ها استراحت دهید تا دیگر نیازی به شکستن قولنج نداشته باشید.