گیاهان مقوی اعصاب

 دکتر محمد حسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی

گلاب یکی از بهترین محصولات جایگزین اسانس روز است که با تقطیر گلبرگ‌های انواع گلسرخ به همراه آب به دست می‌آید.

اسانس گل سرخ برای بسیاری از مشکلات زنانه مفید است این اسانس مقوی عضلات رحم بخصوص در کسانی است که رحم‌های آنها افتادگی دارد؛ بویژه اگر همراه با بعضی تمرین‌های یوگا باشد این مشکل بهتر برطرف می‌شود. همچنین در مورد زنانی که آمادگی سقط کردن به دلیل ضعف رحم در آنها ایجاد می‌شود. همچنین در مورد تسکین مشکلات قاعدگی، افسردگی و تنش‌های عصبی دارای آثار ارزشمندی است.
طریقه و میزان مصرف گل محمدی

با توجه به اینکه میزان اسانس گلاب‌ها متغیر و اصولاً مقدار اسانس موجود در آنها بسیار کم می‌باشد، عدد معینی از نظر حجم و یا وزنی برای مصرف خوراکی و دارویی آن ارائه نشده است.

 

گلبرگ: مقدار 1 تا 2 گرم گلبرگ را می‌توان در یک استکان آب ریخته و تا روزی سه نوبت (3 تا 6 گرم) به صورت خوراکی مصرف کرد.

 

اسانس:  هیچ اسانسی را نباید به طور مستقیم به صورت خوراکی و یا موضعی مصرف نمود. اسانس‌ها باید به وسیله روغن‌های مایع گیاهی رقیق شوند. اکثر اسانس‌ها باید حداقل به نسبت 1 بر 20 رقیق شوند تا عوارض جانبی نداشته باشند.

سمیت: گلبرگ، گلاب و اسانس گل سرخ در حد مصرف دارویی و خوراکی دارای عارضه جانبی نمی‌باشد.
مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده گلبرگ‌ها و گلاب

ضد اسهال، ضد التهاب، افزایش‌دهنده‌ میل جنسی، ضدکرم آسکاریس، قابض، ضدنفخ، مقوی قلب، خلط‌آور، ملین، مسهل، مقوی معده، مقوی اعصاب، ضدکرم، ضدزخم و اشتهاآور است.
گلاب  

گلاب یکی از بهترین محصولات جایگزین اسانس روز است که با تقطیر گلبرگ‌های انواع گلسرخ به همراه آب به دست می‌آید. این ماده جهت سلامت و بهداشت پوست و ضدعفونی کردن چشم بسیار سودمند می‌باشد. البته نوعی گلاب وجود دارد که سه بار تقطیر می‌شود و به نام «تری پل روزواتر» معروف است که ضدعفونی‌کننده و مقوی بسیار خوبی برای پوست می‌باشد.

همچنین ضدعفونی‌کننده‌ای قوی و مناسب برای چشم است.

 

گلاب ضدالتهاب، خنک‌کننده و نرم‌کننده  پوست می‌باشد. همچنین دارای خاصیت ضدمیکروب و تا حدی قابض است؛ به همین دلیل از قدیم در فرآورده‌های مربوط به پوست از گلاب استفاده می‌شده است.
مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده

ضد درد، ضد اسهال، ضد اکسیدان، ملین، ادرارآور، کاهش‌دهنده‌ قند خون، مسهل، مهارکننده‌ لیپوکسی‌ژناز، مقوی اعصاب، و ضد کرم است.
گل نسترن

ویتامین C یک مکمل غذایی است و به عنوان ضد اسکوربوتیک مصرف می‌شود. برای جبران کمبود این ویتامین می‌توان از میوه‌ گل ‌نسترن استفاده کرد. متأسفانه چون ممکن است مقدار زیادی از ویتامین C هنگام خشک کردن و یا تهیه‌ محصول از میوه‌ گل سرخ از بین برود، مقداری ویتامین C مصنوعی به این محصولات اضافه می‌شود که روی بسته‌بندی آنها ذ کر نمی‌گردد.

 

در صورتی که میوه‌ این گیاه به صورت تازه مصرف شود، دارای مقدار زیادی ویتامین است که مستقیماً جذب بدن می‌شود. میوه‌ گل نسترن ادرارآور و مسهل است و از آن برای کاهش تشنگی، کاهش التهاب معده و نیز به عنوان طعم‌دهنده و همچنین، تهیه‌ مربا استفاده می‌شود. مسهل بودن این گیاه به خاطر اسید مالیک، اسید سیتریک، گلوکزیدهای پورگاتیو، مانند مولتی‌فلورین A و B1 ، و پکتین موجود در آن است.
سمیت و عوارض جانبی گل نسترن

مصرف خوراکی میوه‌ گل نسترن هیچ‌گونه مسمومیتی ایجاد نمی‌کند و 100 گرم از آن حاوی بیش از 1200 میلی‌گرم ویتامین C می‌باشد. مصرف مقادیر کم آن هیچ‌ عارضه‌ای در بر ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی‌ آن هم گزارشی ارائه نشده است. در کتب اروپایی، مانند کمیسیون E، عوارض مصرف مقدار زیاد این میوه ناشناخته گزارش شده است.

 

البته کارگرانی که به طور مداوم در معرض میوه‌های گل‌ نسترن هستند، ممکن است دچار حساسیت و مشکلات تنفسی شوند. بعضی از این عوارض در واقع، حساسیت نیستند، بلکه پرزهای ریز میوه‌‌ گل نسترن هستند که مانند پشم ‌شیشه بر روی پوست تحریکات مکانیکی پوستی ایجاد می‌کنند.
طریقه و میزان مصرف گل نسترن

1 تا 3 قاشق میوه خردشده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه می‌گذاریم به همان حال بماند؛ سپس آن را صاف و مصرف می‌کنیم. این مقدار را می‌توان روزی سه بار تکرار کرد. میزان مصرف می‌تواند بر حسب وزن تا روزی 12 گرم باشد.
کاسنی   

در بعضی نقاط دنیا ریشه و برگ کاسنی مانند سبزیجات مصرف می‌شود. ریشه‌های کاسنی پس از بو دادن، مانند قهوه برای نوشیدن استفاده می‌شود. کاسنی همچنین مسکن و مقوی قلب است. اینولین و ترکیبات وابسته موجود در ریشه کاسنی می‌توانند از یبوست جلوگیری کنند. از دیگر اثرات مهم کاسنی می‌توان ضد اسهال، ضد سرطان و اشتهاآور بودن آن را نام برد.
طریقه و میزان مصرف کاسنی

روزانه 3 تا 5 گرم پودر ریشه در 150 تا 250 میلیلیتر آب میل شود. همچنین می‌توان معادل 10 گرم (دو قاشق غذاخوری) از برگ و ساقه و گل کاسنی را خرد یا له کرد و با یک لیوان آب به مدت 5 تا 10 دقیقه جوشاند و پس از صاف کردن مصرف نمود. این جوشانده را می‌توان با کمی شکر، نبات یا عسل شیرین کرد و روزی یک تا دو نوبت از آن خورد.
عوارض جانبی کاسنی

تماس با گیاه کاسنی ممکن است باعث درماتیت شود.
احتیاط

افرادی که سنگ کلیه دارند باید با مشورت پزشک از کاسنی استفاده کنند.
مهمترین اثرات گزارش شده

ضد باکتری، صفراآور، ضد التهاب، ضد موتاژن، ضد نفخ، مقوی قلب، ملین، مسهل، ادرارآور، هضم‌کننده، شیرافزا، محافظ کبد، کاهش‌دهنده کلسترول، مسکن، تقویت‌کننده معده، تقویت‌کننده اعصاب و کاهش‌دهنده قندخون.