چند نکته در مورد گل گاوزبان

گل گاوزبان یک گیاه علفی به طول 70 – 40 سانتی‌متر است. این گیاه در مزارع و گاهی زمین‌های بایر می‌روید. منشأ اولیه آن دمشق بوده است.
 
از تجزیه شیمیایی این گیاه مهم‌ترین ماده‌ای که به دست می‌آید نیترات دو پتاس می‌باشد و بیشتر خواص آن مربوط به این ماده است.
 
گل گاوزبان دارای طبیعت گرم و اثر نشاط‌آور، مقوی تمام بدن و آرامش‌بخش است.
 
در معالجه تب‌های دانه‌ای مانند سرخک، آبله‌مرغان مصرف دم کرده آن با لیموعمانی اثر شفابخشی دارد. این دم کرده در درمان دردهای ناشی از سنگ کلیه و دفع سنگ مثانه نیز بسیار مفید است. اگر دچار آلرژی‌های فصلی می‌باشید توصیه به مصرف دم کرده گل گاوزبان است. دم کرده گل گاوزبان برای درمان جوش‌های دهان، آفت دهانی بسیار نافذ است.
 
دم‌کرده گل گاوزبان، دمنوشی برای سرماخوردگی

گاهی اوقات سرفه‌های فصل سرما را هیچ قرص و شربتی درمان نمی‌کند اما تجویز یک جوشانده سنتی مانند گل گاوزبان به صورت مرهمی قوی عمل خواهد کرد.
 
دکتر نرجس گرجی، متخصص طب سنتی ایران، دم‌کرده گل گاوزبان را به همراه کمی لیمو عمانی، یک دمنوش مناسب برای مقابله با سرماخوردگی دانست و گفت: این دمنوش به شرط ترش نبودن به خصوص در ابتدای شروع علائم سرماخوردگی، یک نوشیدنی مناسب برای بهبود حال بیمار است.
 
گل گاوزبان در درمان سرفه‌های مزمن، وقفه‌های تنفسی و آسم‌های خفیف نیز موثر است. در درمان سرفه‌های خشک می‌توان گیاه گل گاوزبان را با بابونه، سنبل‌الطیب، شقایق مخلوط نموده و دم کرده حاصل از این چند گیاه را روزی 3-2 بار بنوشید.
مقدار و زمان مناسب مصرف گل گاوزبان
دکتر غلامرضا امین، متخصص فارموکوگنوزی در مورد مقدار مصرف گل گاوزبان می‌گوید: به طور کلی، مصرف روزی یک وعده دمنوش گل گاوزبان برای افراد سالم مشکلی ایجاد نمی‌کند اما باید برای خرید گل‌ها و برگ‌هایی که می‌توان از آن‌ها دمنوش‌های گیاهی تهیه کرد، توجه لازم داشت و از مکان‌های معتبر، چنین محصولاتی را خریداری کرد چون گاهی در مخلوط کردن برگ‌ها و گل‌ها در برخی عطاری‌ها و مراکز فروش این محصولات تقلب اتفاق می‌افتد. خوردن این خوراکی‌های تقلبی هم باعث بروز مشکلاتی می‌شود. با این حال، اگر گل گاوزبان را از مراکز معتبر تهیه کنید، می‌توانید دمنوش آن را با مخلوط کردن گل و آب‌جوش و دم کردن آن به مدت حدود 10 دقیقه روی حرارت غیرمستقیم مانند بخار کتری یا سماور آماده کنید.
 
افرادی که به مصرف دمنوش گل گاوزبان علاقه دارند، باید بدانند این نوشیدنی می‌تواند باعث افزایش فشارخون در برخی افراد حساس شود. به همین دلیل بهتر است دمنوش آن را با افزودن چند قطره آب‌لیمو میل کرد. بهترین شیرین‌کننده‌ای هم که می‌توان همراه این دمنوش مصرف کرد، مقداری نبات است. شما می‌توانید نبات را از همان ابتدا داخل قوری دمنوش بیندازید تا طعم آن با طعم نوشیدنی‌تان ترکیب شود. گل گاوزبان، گلبرگ خالص است و دم کردن آن بیش از 10 دقیقه، لازم نیست. از طرفی ممکن است عطر، طعم و خاصیت آن در اثر دم کردن طولانی‌مدت از دست برود. افرادی که رنگ سیاه گل گاوزبان را دوست ندارند هم می‌توانند با افزودن یک عدد لیموعمانی کوچک به قوری دمنوش یا چند قطره آب‌لیمو هنگام سرو آن، باعث ارغوانی شدن رنگ این نوشیدنی آرام‌بخش و مدر شوند. خاصیت آرام‌بخشی گل گاوزبان باعث می‌شود مصرف آن به عنوان نوشیدنی پس از شام توصیه شود.
مراقب باشید: گل گاوزبان فشارخون را بالا می‌برد
دکتر معصومه خادمی زاده، معاون گروه داروسازی سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان آنکه داروهای گیاهی مانند داروهای شیمیایی دارای عوارض هستند، گفت: به طور مثال گل گاوزبان فشارخون را افزایش می دهد و نباید مبتلایان فشارخون از آن استفاده کنند. اگر مبتلایان به فشارخون می خواهند گل گاوزبان مصرف کنند باید از مصلح آن یعنی لیمو هم استفاده کنند.  مصلح به ماده غذایی یا گیاه دارویی اطلاق می‌شود که عوارض گیاهان دارویی را از بین می‌برد و آن را تعدیل می‌کند. همان طور که می‌دانید به اغلب مبتلایان به فشارخون که دچار ناراحتی اعصاب می‌شوند توصیه می‌شود گل گاوزبان مصرف کنند درحالی‌که این بیماران با خوردن آن دچار عوارض می‌شوند. پس داروهای گیاهی حتماً باید از سوی متخصصان مربوطه تجویز شوند.
 
گل گاوزبان به علت داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و شیرده مضر است.
 مصرف بیش از 5 روز مداوم این گیاه ممکن است باعث عادت شود؛ بنابراین پس از 5 روز استفاده از آن در صورت نیاز، 3 روز فاصله انداخته و سپس دوباره مصرف کنید.
 
نکته‌ی دیگری که باید متذکر شد این است که معمولاً با گل گاوزبان، سنبل‌الطیب نیز مصرف می‌شود باید بدانید که مصرف زیاد سنبل‌الطیب، در کنار خاصیت آرام بخشی، می‌تواند باعث مسمومیت شود. مقدار زیاد این داروی گیاهی، علائمی مثل خستگی، احساس سبکی سر، گشاد شدن مردمک چشم و مسمومیت کبدی به دنبال دارد و مصرف آن همراه با داروهای سیستم عصبی مرکزی مثل ضد افسردگی‌ها، ضد اضطراب‌ها، آرام‌بخش‌ها، خواب‌آورها و آنتی‌هیستامین‌ها می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

 

طرز تهیه دم‌کرده گل گاوزبان و لیموعمانی
 مواد لازم:
 
گل گاوزبان                        3 قاشق غذاخوری
 
لیموعمانی                       2 عدد
 
عسل                              2 قاشق مرباخوری در هر لیوان
 
آب جوش                          4 لیوان
طرز تهیه: لیموعمانی‌ها را سوراخ کرده و یا از وسط نصف کنید به همراه گل گاوزبان و آب جوش در قوری چینی بریزید و اجازه دهید روی حرارت ملایم به مدت 30 دقیقه دم بکشد. سپس دم کرده را در یک لیوان و یا فنجان بزرگ بریزید عسل را بیفزایید و هم بزنید تا کاملا حل شود. حال به آرامی میل کنید.