تاریخچه خالکوبی در دوران باستان

تاریخچه خالکوبی‌ به دوران باستان برمی‌گردد و در مصر، یونان، ژاپن و چین باستان مومیایی‌هایی کشف شده که بدن آنها خالکوبی شده بودند. به اعتقاد باستان‌شناسان این خالکوبی‌ها در هر تمدن، فرهنگ و نگرش‌ مردم آن را نشان می‌دهد. برخی از این خالکوبی‌ها نمادی از درمان و برخی دیگر محافظت خدایان از بدن انسان دارد.

 

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از AncientOrigin، کلمه تاتو (tattoo) از کلمه پولینزی tatau یا tatu گرفته شده است. این کلمه پولینزی به معنی برجسته کردن یا نشانه گذاشتن روی بعضی چیزهاست. علاوه بر این، تاتو یک کلمه نام‌آوا یا صداواژه است که از صدایی که ابزارهای مورد استفاده در خالکوبی ایجاد می‌کنند، گرفته شده است.

قدیمی‌ترن تاتوی یافت شده روی بدن، متعلق به مرد یخی اوتسی است که کهن‌ترین مومیایی طبیعی اروپا به شمار می‌رود و قدمت آن به 5200 سال پیش برمی‌گردد. این مومیایی یخی در سال 1991 در منطقه‌ای در مرز ایتالیا و اتریش کشف شد. جالب است بدانید که حدود 57 خالکوبی روی بدن این مومیایی وجود دارد که شامل نقطه، صلیب ریز و خطوط صاف می‌شود.

 

در ابتدا به نظر می‌رسید که این خالکوبی‌ها به صورت تصادفی و بدون داشتن منطقی پشت آن انجام شده است. اما برخی نقاط و صلیب‌های ریز در پایین ستون فقرات و برخی خطوط صاف بالای کلیه‌ها و چند خط موازی نیز روی مچ پای این مومیایی وجود دارند که به نظر چندان هم تصادفی نمی‌آیند.

خالکوبی شبیه به صلیب روی زانو و خطوط موازی روی قسمت پائین ستون فقرات اوتسیدانشمندان معتقدند که خالکوبی‌های اوتسی، عملکرد درمانی داشته است و برخی نقاطی که روی بدن این مومیایی خالکوبی شده با مناطق ایجاد استرس همخوانی دارند. آنها می‌گویند که یک شفادهنده سنتی، بخش‌هایی از پوست بدن این مرد را که مشکل جسمی داشته بریده و از گیاهان دارویی در محل زخم‌ها استفاده کرده و سپس آنها را ابزار فلزی گرمادیده سوزانده است. این روش درمان دردهای روماتیسمی قرن‌ها توسط بربرها از مناطق کوهستانی شمال آفریقا استفاده می‌شده است.

یکی از نمونه‌های بارز خالکوبی‌ در دوران باستان به تمدن مصریان باستان برمی‌گردد. بدن و اعضای برخی زنان مصر باستان که شبیه به مجسمه‌های سفالین نگهداری می‌شدند، خالکوبی شده‌اند. این خالکوبی‌ها به سال 3500 تا 4000 قبل از میلاد برمی‌گردد. علاوه بر این، برخی از زنان مصر باستان در آرامگاه‌هایی به خاک سپرده شده‌اند که خالکوبی روی آنها به تصویر کشیده شده است. بهترین شواهد خالکوبی در مصر باستان مربوط به چندین زن مومیایی در 2000 سال قبل از میلاد است. قبل از کشف اوتسی، اینها اولین خالکوبی شناخته شده در بدن واقعی انسان بودند.

 

بدن مومیایی مربوط به مصر باستان که در موزه بریتیش نگهداری می‌شودخالکوبی روی بدن این زنان بیشتر در منطقه شکم، ران و سینه‌ها آنهاست و برخی دانشمندان معتقدند که زنان روسپی در آن زمان از این تاتوها استفاده می‌کردند. اما برخی نیز معتقدند که این خالکوبی‌ها برای محافظت زنان از بیماری‌های مسری جنسی روی بدن آنها حک می‌شده است. بعضی دانشمندان هم بر این باورند که این تاتوها از زنان در دوران بارداری و زایمان محافظت می‌کردند. نگرش آخر از بقیه محتمل‌تر به نظر می‌رسد زیرا در بیشتر آنها پیکرهای ریزی از خدای «بس» خالکوبی شده‌اند.

در بخش‌هایی از دنیای باستان، خالکوبی‌ها نقش و عملکرد دوا یا طلسم محافظ را نداشتند بلکه بیانگر شرم و احساس حقارت هستند. به عنوان مثال، در چین و ژاپن باستان، مجرمانی که به جرائم خاصی دست می‌زدند، به واسطه خالکوبی روی صورت‌هایشان مورد شناسایی قرار می‌گرفتند.

 

براساس آموزه‌های کنفوسیوس، بدن هدیه‌ای است از سوی پدر و مادر. با توجه به اهمیتی که کنفوسیوس در بزرگداشت و احترام به اجداد و پدر و مادر قائل بوده، هر قطع عضو بدن و حتی خالکوبی وحشیانه تلقی می‌شود. از آنجاکه خالکوبی دائمی است، خالکوبی یک جنایتکار حکم حبس ابد آن را دارد و آنها را به حاشیه جامعه برای ادامه بقیه زندگی مجبور می‌کند.

خالکوبی در مناطق دیگری در دوران باستان نشانی از دارایی و ثروت بوده است. براساس نوشته‌های هرودوت، تاریخ‌نگار یونانی‌زبان، تبای‌ها خالکوبی می‌کردند. شهر تبای یا تِبس در استان یونان مرکزی در کشور یونان واقع شده است. شهر تبای نقش مهمی در اسطوره‌های یونانی بازی می‌کند؛ به طوری که صحنه داستان‌های کادموس، ادیپ، دیونیسوس و دیگر آثار ادبی کهن تبای (Thebes) بوده ‌است. تبای در دوران باستان رقیب اصلی آتن بود و شهر تبای در سال ۴۸۰ پیش از میلاد و در زمان حمله خشایارشا به جبهه ایران پیوست.

 

تبایی‌ها برای اینکه از ایرانیان در ترموپیل (یا دروازه‌های گرم، مکانی در یونان که در عهد باستان، گذرگاه ساحلی باریکی در آنجا وجود داشته ‌است) شناخته شوند، از خالکوبی استفاده می‌کردند. در کتاب هرودوت آمده است: «و به دستور خشایارشا تعداد زیادی از آنها بعد از فرمانده‌شان لئونتیاداس خالکوبی شدند».

بس (ایزد زناشویی) از ایزدان مصر باستان به شمار می‌رود. ایزدی است که اغلب به هنگام تولد ظاهر می‌شود اما اساسا همچون خدای ازدواج به شمار می‌رفت و بر آرایش زنان نظارت داشت.

 

بس ایزد محبوبی بود که احتمالا از سرزمین پونت برخاست. او به شکل ددخویی کوتوله و ستبر ظاهر می‌شود. سری بزرگ، چشمانی غول‌آسا و گونه‌هایی برجسته دارد. بر چانه‌اش مو روئیده و زبان گنده‌اش از دهانی باز آویزان است. دسته‌ای از پر شترمرغ را به عنوان دستار بر سر دارد. پوست یوزپلنگ پوشیده، دمش از پشت آویخته و از میان پاهای چنبری‌اش پیداست.

 

در نقش برجسته‌ها و نگاره‌ها، بر عکس نگاره‌های کهن مصری که نیمرخ را می‌نمایانند، او را اغلب با چهره‌ای کامل می‌بینیم. معمولا بی‌حرکت ایستاده و دست بر رانش گذاشته است.

 

هر چند گه‌گاه شادمانه اما به گونه ناهنجار جست و خیز می‌کند و چنگ یا تنبور می‌نوازد، دشنه پهنی را با حالتی تهدیدآمیز در دست دارد.

 

بس نخست به پائین‌ترین طبقه ایزدان تعلق داشت و مردم در اعصار سلطنت نوین، طبقه متوسط نیز تمایل یافتند که تندیس او را در خانه‌های خود نگه دارند و نام او را بر فرزندان خویش گذارند. از این دوره است که اغلب بس را در مامیس پرستشگاه‌ها می‌بینیم، یعنی زایشگاه‌هایی که در آنها زایمان‌های ایزدی انجام می‌گرفت.