واکنش ایرانی ها به وزیر افغانستانی کانادا

مثل همیشه روسری‌اش را با بلوز بلندش ست کرده بود. چشمش که به من می‌افتد، جلو می‌آید و بعد از سلام علیک همیشگی می‌گوید: «خبر را شنیدی؟» بعد لبخند بزرگی کل صورتش را می پوشاند و می‌گوید: «زن افغانستانی که به دولت کانادا رفت، هم ولایتی ما است. دیدی چقدر مقبول است.» تهمینه را از دو سال پیش می‌شناسم، با موبایلم در فروشگاه زنجیره‌ای مارشال شهر هیوستن صحبت می‌کردم که دیدم دارد با لبخند نگاهم می‌کند. تلفنم که تمام شد، با ذوق و شوق جلو آمد و گفت: «سلام، شما ایرانی هستی؟» بعد بدون معطلی ادامه داد: «من لهجه شما را می‌دانم.» هیچ وقت ایران نبوده اما همان روز اول گفت: «شما چر ا امدید اینجا؟ ایران که خوب است.»

 

تعریف ایران را از خویشاوندانش که به ایران مهاجرت کرده بودند، شنیده: «پدرها دوست دارند، برگردند ولایت خودمان اما بچه‌ها می‌گویند ایران خوب است.آن‌ها با لهجه شما حرف می‌زنند و ما هم یاد گرفتیم.»

 

هم درفروشگاه مارشال کار می‌کند وهم درس می‌خواند: «ما در افغانستان کار نمی‌کردیم اما پدرم می‌گوید اینجا همه باید کار کنند. کورس هم می‌رویم که انگلیسی‌مان خوب شود.» تهمینه حالا موبایلش را دراورده و عکس مریم منصف را نشانم می‌دهد. تصویری که این روزها بارها در رسانه‌های مختلف دیده‌ام. دختری با چشمان کشیده و لبخندی معصومانه که مثل بقیه اعضای کابینه دولت کانادا لباس مشکی به تن دارد وگل رز کوچکی به سینه زده است.

 

مریم منصف جوان‌ترین عضو کابینه جاستین ترودو؛ نخست وزیر جدید کانادا است. دختری افغانستانی که وقتی یازده ساله بوده همراه مادر و دو خواهرش به کانادا پناهنده شده و حالا در سی سالگی به مقام وزارت نهادهای دموکراتیک کانادا رسیده است. این اولین بار است که یک افغان تبار در کانادا به چنین مقامی می‌رسد.

 

او دو روز پیش اولین توئیتش را پس ازرسیدن به این مقام نوشت: « افتخار می‌کنم که به عنوان وزیر نهادهای دموکراتیک قرار است با یک گروه عالی به کانادایی‌ها خدمت کنم. از اعتمادی که به من شد، سپاسگذارم.»

او در شهر هرات به دنیا آمده او در مصاحبه با روزنامه هافینگتن پست گفته است که پس از حمله شوروی به افغانستان همراه خانواده‌اش به ایران پناه برده‌اند و مدتی بعد در سال 1996 به کانادا مهاجرت می‌کند. او می‌گوید: «وقتی کمتر از دو سال داشتم پدرم را از دست دادم و هیچ وقت معلوم نشد که دقیقا چه بر سر او آمد. بیشترین چیزی که از او می‌دانند این است که در مرز ایران و افغانستان دستگیر شده است.»

 

مریم منصف در مراسم سوگند وزارت از مادرش تشکر کرد. او با اشاره به این‌که همراه مادر  و دو خواهرش مینه و مهر انگیز از افغانستان گریخته‌اند، می‌گوید: «این برای یک خانم جوان و بیوه خیلی مشکل بود که با دخترانش از چنگ طالبان فرار کند و زندگی جدیدی را آغاز کند اما مادرم این کار را انجام داد.»

 

انتخاب مریم منصف به عنوان وزیر کابینه جدید کانادا، این روزها تبدیل به یکی از بحث برانگیز ترین خبرها میان مردم ایران و افغانستان شده است. پس از این که مریم منصف در مصاحبه‌اش اعلام کرد که مدتی را در کودکی همراه خانواده‌اش به ایران پناهنده شده‌اند. سوال‌های زیادی توسط کاربران شبکه‌های مجازی مطرح شد. اصلی ترین سوال مطرح شده این است؛ اگر مریم منصف در ایران می‌ماند الان در چه موقعیتی قرار داشت ؟

 

بسیاری از مهاجران افغان در ایران وضعیت دشواری دارند، خیلی‌هایشان از مرز به ایران گریخته‌اند، کارت اقامت و مدارک قانونی ندارند. خیلی ‌هایشان یک شبه دار و ندارشان را جمع کرده و از شهر و دیارشان بیرون زده‌اند. کودکان افغانستانی بدون کارت اقامت در ایران، تا امسال  اجازه تحصیل نداشتند اما مرداد ماه گذشته و بعد از دستور ایت الله خامنه‌ای مبنی بر این که «همه کودکان افغانستانی، چه آنها که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و چه آنها که مدارک قانونی حضور در ایران را ندارند باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند.» اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور یک فرصت پنج روزه برای افرادی که بدون کارت اقامت در ایران زندگی می‌کنند، در نظر گرفت تا برای فرزندانشان معرفی‌نامه صدور کند و آن‌ها هم در مدارس دولتی ثبت نام شوند. این فرصت پنج روزه کوتاه بود و هنوزهم بسیاری از خانواده‌ها افغان نتوانسته‌اند، فرزندانشان را ثبت‌ نام کنند. برخی دیر متوجه خبر شده‌اند، برخی نتوانسته‌اند در این مهلت پنج روزه نوبت بگیرند و ...

 

از سوی دیگر آن‌ها نمی‌توانند فرزندانشان را در هر مدرسه‌ای ثبت نام کنند. مشکل هم فقط دولت نیست. مردم برخی مناطق به صراحت با پارچه نوشته‌هایی از مدیر و مسئولان مدارس خواسته بودند که از ثبت نام کودکان افغان جلوگیری کنند.  بعضی والدین توصیه می‌کنند که کودکانشان در کنار کودکان افغان ننشینند و ...

در کشورهای اروپایی و کانادا و امریکا اما فرزندان مهاجران غیر قانونی هم از حق تحصیل برخوردار هستند و هیچ کودکی از رفتن به مدرسه منع نمی‌شود. مریم منصف هم در کانادابه مدرسه و سپس دانشگاه می‌رود. او پس از دانشگاه فعالیت‌های خیر خواهانه‌ای را آغاز می‌کند و از سوی دیگر به عضویت حزب لیبرال کانادا در می‌اید. او حتی اگر به صورت قانونی تابعیت ایرانی را کسب می‌کرد و به راحتی در ایران ادامه تحصیل می‌داد، هر گز نمی‌توانست به مقام وزارت برسد.

 

ماده 982 قانون مدنی ایران می‌گوید: «شخاصی که تحصیل تابعیت ایرانی نموده یا بنمایند از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است بهره‌مند می‌شوند لیکن نمی ‌توانند به مقامات ذیل نائل گردند: ۱- ریاست جمهوری و معاونین او. ۲- عضویت در شورای نگهبان و ریاست قوه قضائیه. ۳- وزارت و کفالت وزارت و استانداری و فرمانداری. ۴- عضویت در مجلس شورای اسلامی. ۵- عضویت در شوراهای استان و شهرستان و شهر. ۶- ستخدام در وزارت امور خارجه و نیز احراز هرگونه پست و یا ماموریت سیاسی . ۷- قضاوت. ۸- عالی ‌ترین رده فرماندهی در ارتش و سپاه و نیروی انتظامی. ۹- تصدی پست‌های مهم اطلاعاتی و امنیتی.»

 

کامنت‌های زیادی از سوی ایرانیان و مردم افغان در کنار ویدئوی سوگندیاد کردن مریم منصف نوشته شده است. کاربران زیادی به او تبریک گفته‌اند. افغان‌ها از وضعیت بد مهاجران افغان در ایران گلایه کرده‌اند و برخی ایرانی‌ها از حضور افغانی‌ها در کشورشان. برخی از کاربران افغان‌ها تصاویر پارچه‌های خطی مردم را که برای عدم ثبت نام دانش اموزان افغانستانی نوشته شده، منتشر کرده‌اند و توضیح داده‌اند که اگر مریم منصف در ایران می‌ماند، نمی‌توانست به مدرسه برود و برخی کاربران ایرانی‌هم فیلم سنگسار دختری نوزده ساله را در افغانستان بازنشر کرده‌اند و نوشته‌اند مریم منصف اگر در افغانستان می‌ماند، به این وضعیت گرفتار می‌شد.

 

محمد یکی از کسانی است که از وضعیت بد مردم افغان در ایران به شدت گلایه کرده است. او می‌گوید: «در ایران  زندگی کردن برای ما افغانی‌ها بسیار مشکل است. نمی توانیم خانه موتور سیکلت و یا هیچ چیز دیگر به نام خود بخریم. فرزندان ما را در مدرسه نمی‌گیرند. شناسنامه نداریم، بچه‌هایمان هم ندارند، حتی اگر عیال ایرانی بگیریم. »

 

او مدتی را در منطقه افسریه تهران در یک کارگاه خیاطی گذرانده و می‌گوید: «ما که فقط از دست دولت ایران خون جگر نشدیم، مردم هم افغانستانی‌ها را ادم حساب نمی‌کنند. به ما می‌گفتند افغانی کثافت... من فقط جمعه‌ها از کارخانه خیاطی بیرون می آمدم  و آن روز هم بدون کتک خوردن بر نمی‌گشتم.»

او حالا در آلمان زندگی می‌کند و می‌گوید : «پنج سال است در آلمان زندگی می‌کنم و مشکلی ندارن. خدا را شکر هیچ‌کس به من نمی‌گوید کثافت.»

 

صادق اما یکی از کاربران ایرانی است که از وضعیت پناهنده‌های افغان در ایران دفاع کرده است. او می‌گوید: « افغان‌ها در ایران زیر سایه فرهنگ و مردم ایرانی بطور نسبی موفق و راحت هستند. در حالی که همین مردم در پاکستان گرفتار فقر و فحشا و یا تبدیل به مهره‌های تروریست‌ها می‌شوند.» یکی دیگر از کاربران ایرانی به نام مریم نوشته است: «موافقم که اگر خانم منصف در ایران می‌ماند، از نظر اجتماعی نمی‌توانست این‌قدر موفق باشد. ولی واقعا مگر ما خودمان در ایران چه اینده‌‌ای داریم که انتظار داشته باشیم مهاجرینی که به اجبار به یک کشور در حال توسعه آمده‌اند، داشته باشند.»

 

قصه کامنت ها ادامه دارد. تمام مدتی که این بحث‌ها را دنبال می‌کنم . صورت تهمینه جلوی چشمم می‌آید و یاد آخرین جمله‌اش می‌افتم: «پدرم می‌گوید، شما هم می‌توانید.»