دی ان ای ۴۵۰۰ ساله از 'مهاجرت انبوه به آفریقا حکایت دارد'

بقایای این شکارچی-گردآور ۴۵۰۰ ساله که موتا نام دارد در یک غار نسبتا سالم مانده بوددانشمندان برای اولین بار نقشه ژنتیکی یک انسان کهن آفریقایی را تهیه کرده اند که مقایسه آن با انسان امروزی، حاکی از مهاجرت گسترده انسان از اروپا-آسیا به آفریقاست.

 

محققان دی ان ای را از جمجمه یک انسان ۴۵۰۰ ساله که در ارتفاعات اتیوپی پیدا شد استخراج کردند.

مقایسه آن نمونه با مواد ژنتیکی امروزی در آفریقا نشان می دهد که اجداد ما چگونه مخلوط شدند و به قاره های مختلف مهاجرت کردند.

این یافته ها که در نشریه ساینس چاپ شده حاکیست که در حدود ۳۰۰۰ سال قبل موج عظیمی از مهاجران از اوراسیا (اروپا-آسیا) به آفریقا راه افتاد.

 

آثار ژنتیکی آن مهاجرت باقی است و دانشمندان معتقدند که تا ۲۵ درصد دی ان ای مردمان امروز آفریقا از آن مهاجران نشات می گیرد.

دکتر آندریا مانیکا از دانشگاه کمبریج که این مطالعه را انجام داده می گوید: "کسر قابل توجهی از تک تک جمعیت های آفریقایی که اطلاعاتشان را داریم، از جد اوراسیایی است."

 

نقشه ژنتیکی انسان های کهن از اطراف جهان قبلا تهیه شده، اما در مورد آفریقا کار سخت تر است چون آب و هوای داغ و مرطوب به راحتی مواد شکننده دی ان ای را نابود می کند.

 

با این حال بقایای این شکارچی-گردآور ۴۵۰۰ ساله که موتا نام دارد در یک غار نسبتا سالم مانده بود.

مهم اینکه استخوان زیر گوش موسوم به پتروس سالم مانده بود.

 

دکتر مانیکا به برنامه "علم در عمل" رادیوی بخش جهانی بی بی سی گفت: "استخوان پتروس بسیار سفت و محکم است و خیلی خوب مانع ورود باکتری و تحلیل رفتن دی ان ای می شود."

 

"ما موفق به استخراج دی ان ای خیلی سالم و با کیفیت شدیم که با استفاده از آن کل نقشه ژنتیکی این فرد را بازسازی کردیم."

او افزود:‌ "ما طرح کامل آن را داریم، تک تک ژن ها، همه اطلاعات سازنده این فرد را که ۴۵۰۰ سال قبل در اتیوپی زندگی می کرد."
مهاجرت انبوه

این نقشه ژنتیکی آشکار کرد که موتا دارای ژن های خالص آفریقایی بود، یعنی اجدادش هرگز از آفریقا بیرون نرفته بودند.

اما مقایسه این دی ان ای با ژن های انسان امروزی ساکن آفریقا نشان می دهد که ۱۵۰۰ سال پس از مرگ او، آرایش قاره آفریقا عوض شد.

مطالعات قبلی ژنتیکی نشان داده بود که پس از مهاجرت انبوه از آفریقا، که حدود ۶۰ هزار سال قبل روی داد، بعضی مردم بعدا به این قاره بازگشتند.

اما این مطالعه نشان می دهد که حدود سه هزار سال قبل، سیل عظیمی از مهاجرت، خیلی بزرگتر از آنچه تاکنون تصور می شد اتفاق افتاده است.

 

کشاورزان دوران نوسنگی اهل غرب اوراسیا که حدود ۸ هزار سال قبل فن زراعت را در اروپا بنیاد گذاشتند، شروع به بازگشتن به آفریقا کردند.

 

دکتر مانیکا می گوید: "ما اکنون می دانیم که آنها احتمالا به یک چهارم جمعیتی که از قبل در شرق آفریقا زندگی می کردند مرتبط بودند. این یک بازگشت عمده بود. شمار قابل توجهی از جمعیت راهی آفریقا شد."

 

معلوم نیست که انگیزه آن مهاجرت چه بوده است - شاید تغییراتی در امپراتوری مصر - اما اثری ژنتیکی از آن به جا مانده است.

دکتر مانیکا توضیح داد: "مساله کاملا قابل توجه این که در اتیوپی حدود ۲۰ درصد - یک پنجم - ژن های مردمی که الان آنجا زندگی می کنند در واقع سرمنشا اوراسیایی دارد، یعنی از آن کشاورزان سرچشمه گرفته است."

 

"اما ابعاد آن از این هم فراتر می رود، چون اگر به گوشه های آفریقا برویم، تا غرب دور یا آفریقای جنوبی، حتی جمعیت هایی که ما فکر می کردیم به طور خالص آفریقایی باشند ۵ تا ۶ درصد ژن های آنها به این کشاورزان اوراسیایی می رسد."

 

بازگشت اروپا-آسیایی ها همچنین باعث معرفی مواد تازه ژنتیکی به آفریقا شد.

گسترش کشاورزی تاثیری عظیم حتی در قاره ای داشت که گروه های بزرگی از مردم همچنان با شکار و گردآوری روزگار می گذراندند.

ژن هایی که اجداد آنها از جفت گیری با نئاندرتال ها کسب کرده بودند سپس به آفریقایی ها منتقل شد که اثرش امروز هم قابل مشاهده است.