دار و دسته مجانین / قتل پیرمرد به دست پسر دیوانه

 دیه پیرمردی که به دست فرد مبتلا به جنون کشته شده بود، با ناپدید شدن پدر متهم، از صندوق بیت‌المال پرداخت می‌شود.
این پسر با حکم قضایی به مرکز نگهداری از بیماران روانی مزمن معرفی شد تا در آنجا بستری شود.

رسیدگی به این ماجرا به دنبال کشته شدن یک پیرمرد 70 ساله که در خیابان نیروی هوایی مورد حمله پسری جوان قرار گرفته بود، آغاز شد. پسر 29ساله‌ای به نام مجید بی‌دلیل با سنگ به صورت پیرمرد کوبیده و او را به‌شدت مجروح کرده بود. پیکر نیمه جان پیرمرد به بیمارستان منتقل شد و پسر جوان از سوی شاهدان دستگیر و به پلیس معرفی شد. پسر جوان که بسیار خونسرد بود پس از انتقال به کلانتری 126تهران‌نو سکوت کرد و به سوالات ماموران پاسخ نداد. در این میان از بیمارستان خبر رسید پیرمرد در اثر شکستگی جمجمه جان سپرده است.

در حالی که مجید به اتهام قتل به بازداشتگاه منتقل شده بود برادرش به اداره آگاهی رفت و گفت: «مجید سال‌هاست از بیماری روانی رنج می‌برد و احتمالا ناخواسته دست به این جنایت زده است.» به‌گفته او، مجید پس از دو سال بستری بودن در یک مرکز نگهداری، از سوی مسئولان این مرکز مرخص شده است.

به دنبال این ادعا مجید به پزشکی‌قانونی معرفی شد و پزشکان در گزارشی اعلام کردند این پسر، روان‌پریش و مجنون است و بالقوه می‌تواند دست به اعمال خطرناکی بزند. با اعلام‌نظر پزشکی‌قانونی، پرونده قتل پیرمرد به شعبه دوم دادگاه کیفری یک استان تهران فرستاده شد.

 در جلسه رسیدگی به این پرونده که چهارشنبه به ریاست نورالله عزیزمحمدی و با حضور دو مستشار تشکیل شد دو دختر قربانی درخواست دیه را مطرح کردند.

همسر قربانی گفت: «شوهرم ظهر برای خرید نان از خانه بیرون رفت و دیگر بازنگشت. چون نگران او شدم دنبال او رفتم و از اهالی محل شنیدم یک پسر جوان بی‌دلیل با سنگ به صورت شوهرم کوبیده است. خودم را به بیمارستان رساندم؛ اما کار از کار گذشته بود.»
دختر بزرگ قربانی که پزشک است نیز گفت: «پدرمان بی‌دلیل و به خاطر اهمال‌کاری بیمارستان روانی در ترخیص زودهنگام متهم کشته شد ما هنوز هم نمی‌دانیم چرا پدرمان کشته شد. ما خواهان قصاص قاتل بودیم؛ اما حالا که پزشکی‌قانونی عامل قتل پدرمان را مجنون تشخیص داده است تقاضای دیه داریم.»

سپس برادر متهم روبه‌روی هیات قضایی ایستاد و گفت: «برادرم از کودکی مشکلات ذهنی داشت و نتوانست ادامه تحصیل بدهد. از وقتی مادرمان در راه مشهد تصادف کرد و جان سپرد مشکلات روحی برادرم بیشتر شد. او مدام با خود حرف می‌زد و رفتارهای تکراری از خودش نشان می‌داد. این اواخر چند بار به من و خواهرم هم حمله کرده بود، به همین خاطر او را به بیمارستان روانی بردیم و چند ماه در آنجا بستری شد؛ اما پزشکان گفتند حال او رو به بهبود است و می‌تواند مرخص شود. ما هرگز فکر نمی‌کردیم برادرم دست به چنین جنایتی بزند. چون او مجنون است پدرم قیم اوست و باید دیه را بپردازد؛ اما پدرم هم چند ماهی است به طرز مشکوکی ناپدید شده است.»

او ادامه داد: «ما در این مدت همه جا را دنبال پدرمان گشته‌ایم؛ اما خبری از او نیست. پرونده‌ای هم در اداره آگاهی داریم که بی‌نتیجه مانده است. من هم کارگر هستم و توان پرداخت دیه را ندارم.»

سپس هیات قضایی وارد شور شد و با توجه به مدرک‌های ارائه‌شده از این مرد مبنی‌بر ناپدیدشدن پدرش حکم به پرداخت دیه قربانی از صندوق بیت‌المال داد. قضات همچنین حکم دادند مجید به مرکز نگهداری بیماران روانی مزمن معرفی شود و در آنجا تحت کنترل قرار گیرد.
جنایت‌هایی که بی‌دلیل و به دست بیماران روانی رخ می‌دهد، کم نیستند. این بیماران که باید در تیمارستان‌ها بستری باشند گاهی به خاطر بی‌توجهی خانواده‌هایشان هرگز به این مراکز برده نمی‌شوند یا گاهی اوقات بعد از بستری شدن در این مراکز به خاطر اهمال‌کاری، زودتر از موعد مرخص می‌شوند و به جامعه برمی‌گردند. بازگشت این افراد به جامعه می‌تواند خطرات و نگرانی‌هایی را به دنبال داشته باشد.

 قتل دختر مورد علاقه 3 سال بعد از قتل مادر و خواهر
10 سال پیش نیز پسر 30 ساله‌ای به نام فربد در خانه‌اش در یکی از خیابان‌های پونک دختر مورد علاقه‌اش را با ضربه‌های متعدد چاقو کشت. این پسر در بازجویی‌ها گفت: «من و ندا هیچ اختلافی با هم نداشتیم و نمی‌دانم چرا دست به این جنایت زدم.» اما در تحقیقات اولیه پلیس روشن شد فربد از سال‌ها پیش به بیماری حاد اعصاب و روان مبتلا بوده و سه سال قبل در روز عاشورا مادر و خواهرش را در خانه‌شان کشته است. این پسر پس از جنایت خانوادگی و تایید جنونش در پزشکی‌قانونی از قصاص معاف و به نگهداری در یک مرکز نگهداری بیماران روانی محکوم شد، اما مسئولان این مرکز بدون توجه به سابقه‌اش، او را از تیمارستان مرخص کردند و فربد زندگی پنهانی در پیش گرفت و در کمتر از سه سال سومین جنایت را نیز رقم زد.

 قتل دختر جوان به دست پسر روان‌پریش
اواخر تیر 93 نیز پسری روان‌پریش که تحت درمان پزشکان بود پس از قطع کردن داروهایش به خانه همسایه‌اش رفت و دختر 17ساله همسایه را با ضربه‌های کارد کشت. این پسر 27ساله به کمیسیون پزشکی‌قانونی معرفی و جنون او تایید شد. به این ترتیب قرار شد دیه قربانی از سوی خانواده وی پرداخت و او نیز به یک تیمارستان منتقل شود.

 

 

***

 

عبدالصمد خرمشاهی، وکیل پایه یک دادگستری: از منظر قانون مجازات اسلامی هم در قانون قبل و هم در قانون فعلی یعنی در ماده 149 قانون مجازات اسلامی، جنون از عوامل رافع مسئولیت است. به عبارت دیگر یکی از شرایط مجازات مجرم داشتن عقل و اختیار و قصد است. اگرچه از منظر کلی تعریف جنون دشوار است و میزان درک و قوه شعور در افراد متفاوت است، عرفا مجنون یا دیوانه به کسی گفته می‌شود که بر رفتار خود حاکم نباشد. جنون به دو شکل ادواری و آنی تقسیم می‌شود. بعضی از مجانین حالت خطرناکی دارند و زندگی آنها کنار دیگران ممکن است موجب خطراتی برای دیگران شود. به همین خاطر است که قانونگذار تصریح کرده است: «تا زمانی که حالت روانی مجنون بهبود نیافته باید در محل مناسبی نگهداری شود. تشخیص این محل مناسب با دادستان است. بعضی وقت‌ها مسئولیت نگهداری مجنون به خانواده‌اش سپرده می‌شود و بعضی وقت‌ها فرد مجنون باید در بیمارستان روانی نگهداری شود. اما بعضی از بیماران روانی حالت خطرناکی دارند. به این معنی که به هیچ عنوان حاکم بر رفتار خویش نیستند و اراده‌ای از خود ندارند. این دسته از بیماران روانی باید تحت نظر دادستان در بیمارستان‌های مخصوص نگهداری شوند که اصطلاحا به آن «بیمارستان بیماران روانی غیرمسئول» گفته می‌شود.» به هر حال از لحاظ حفظ صیانت جامعه و جلوگیری از وقایع ناگوار باید مراقبت‌های لازم از این گونه بیماران انجام شود و طبیعتا اگر دوباره مرتکب جرمی شوند مسئولیت آن با سرپرست آنها یا بیمارستان‌هایی است که مکلف هستند تحت شرایط امنیتی خاص از آنها نگهداری کنند. چنانچه خانواده فرد مجنون که مسئول نگهداری آنهاست یا بیمارستانی که نگهداری از بیمار به او سپرده شده است سهل‌انگاری یا قصور کند باید خسارت وارد شده به افراد جامعه را بپردازد و پاسخگو باشند. نکته قابل‌تامل در جامعه ما اینکه بیماری‌های روحی و روانی در اشکال مختلف بروز می‌کند و براساس آمار منتشر شده، درصد قابل‌توجهی از مردم ما به انواع این‌گونه بیماری‌ها مبتلا هستند و برخی از آنها نیز حالت خطرناک دارند.