جشنواره بین‌المللی فیلم ایران؛ حذف نام 'فجر' حاشیه‌ساز شد

تغییرنامِ بخش بین‌الملل جشنواره فجر به "جشنواره بین‌المللی فیلم ایران" طی چند روز گذشته واکنش بسیاری از چهره‌ها و رسانه‌های اصولگرا را برانگیخته است.

 

دو هفته پیش رئیس سازمان سینمایی طی حکمی رضا میرکریمی، مدیرعامل خانه سینما را به سمت دبیری جشنواره بین‌المللی فیلم ایران منصوب و ابراز امیدواری کرد حال که با توافق هسته‌ای "درهای جهان به روی فرهنگ و هنر ایران بزرگ بار دگر گشوده" شده، برگزاری این جشنواره در دوره بعدی -اردیبهشت ۹۵- استقبالی قابل توجه را در پی داشته باشد.

 

مطرح کردن عنوان تازه بخشِ بین‌الملل جشنواره در حاشیه این حکم نتوانست مانع از حملات شدید مخالفان به سازمان سینمایی شود.

اصولگرایان و رسانه‌های نزدیک به آنها می‌گویند حذف نام "فجر" که اشاره به دهه پیروزی انقلاب ایران دارد، به معنای عدول از "آرمانهای انقلاب اسلامی" بوده و این "عقب‌نشینی" بر خلاف دستورات اخیر رهبر ایران مبنی بر "بستن راه نفوذ غرب" در کشور پس از توافق هسته‌ای است.

 

اما رئیس سازمان سینمایی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری مهر این تصمیم را چنین توضیح داد: "برگزاری دو بخش از یک جشنواره در دو سال مختلف و با یک نام چندان زیبنده نیست و موجب سردرگمی مخاطبان و مهمانان خواهد شد در نتیجه پس از بررسی های طولانی و نشست های مختلف کارشناسی به این باور رسیدیم که به جای برگزاری ناقص و کم تاثیر بخشی به عنوان بین الملل و بخش دیگری به عنوان ملی هر دو اتفاق را با شکوه و درست برگزار کنیم".

 

همصدا با رسانه‌هایی مانند خبرگزاری فارس و روزنامه جوان، برنامه خبری "۲۰:۳۰" اخیرا در قالب گزارشی به انتقاد از این تصمیم پرداخت و در نهایت حذف کلمه "فجر" از نام جشنواره‌ را در تناسب با محتوای بسیاری از فیلم‌های حاضر در آن دانست که "هیچ سنخیتی با ارزش‌ها و اهداف انقلاب اسلامی ندارند".

آقای ایوبی نه تنها روز بعد در نامه‌ای تند به محمد سرفراز، رئیس صدا و سیما این برنامه را به نشر اکاذیب و "تشویش افکار عمومی نسبت به برنامه های سازمان سینمایی" متهم کرد، بلکه در نوشته‌ای جداگانه در وبسایت شخصی‌اش برنامه "۲۰:۳۰" را "غیرقابل اعتماد" خواند و از بقیه نیز خواست که به "دوربین نامحرم" این برنامه خبری اعتماد نکنند.

 

او به علاوه در نوشته کوتاه دیگری مدیران دولت قبل را بانی بحران ایجاد شده پیرامون این تصمیم سازمان سینمایی دانست و با اشاره تلویحی به سوابق این افراد به آنان اخطار داد: "نگذارید پرده‌ها برافتد".

 

کم‌تر از یک هفته پیش رئیس سابق سازمان سینمایی، جواد شمقدری طی یادداشتی در وبسایت "سینماپرس" به جدا شدن بخش ملی و بین‌الملل و حذف کلمه "فجر" به شدت تاخته و این اقدام را تسهیل‌کننده "نفوذ فرهنگی دشمن" در کشور در فضای پس از توافق معرفی کرده بود. او ادعا کرد که هیچ بعید نیست "در یک گام دیگر، این جشنواره به نام تهران تغییر یابد و دوباره "فستیوال فیلم تهران" زنده شود.

فستیوال فیلم تهران جشنواره‌ای بود که پیش از انقلاب و بین سال‌های ۵۱ تا ۵۶ با بودجه‌ای قابل توجه برگزار می‌شد و در دوره‌های محدود برگزاری‌اش توانست برخی از مشهورترین چهره‌های سینمایی جهان را به ایران بکشاند. این رویداد مانند سایر اقدامات فرهنگی عصر پهلوی‌ همواره در ایران پس از انقلاب مورد حمله قرار گرفته است.

 

یکی دیگر از مقامات منسوب به دولت قبل که در مورد این تغییر نام موضع گرفت محمد حسینی، وزیر ارشاد دولت دوم محمود احمدی نژاد بود که بکارگیری نام "ایران" به جای فجر را یادآور شعار "جمهوری ایرانی" در حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ دانست و گفت تصمیم به حذف کلمه "فجر" از نام جشنواره در واقع " چراغ سبزی است به غربی‌ها و عناصر معاند که نشان بدهد هر فردی با هر فیلمی که علاقه داشت می‌تواند در آن حضور پیدا کند".

 

تغییر در نحوه برپایی جشنواره فجر و بیرون آمدن بخش بین‌الملل از سایه بخش سینمای ایران از سال گذشته کلید خورد و اردیبهشت امسال بخش بین‌الملل برای بار نخست به صورتی جداگانه برگزار شد. به موجب حکم اخیر آقای ایوبی بخش بین‌الملل جشنواره با مدیریت رضا میرکریمی در اردیبهشت ۹۵ و سه ماه پس از بخش ملی (بهمن‌ ۹۴) برگزار خواهد شد.

طبق رویه معمول در مورد حواشی سینمای ایران، چهره‌هایی از سایر نهادهای رسمی نیز در روزهای گذشته به میدان آمدند.

 

نصرالله پژمان‌فر، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با این ادعا که برخی با مطرح کردن "ایرانیت" در صدد "تضعیف جایگاه انقلاب اسلامی" هستند از مخالفت خود با تفکیک دو بخش جشنواره و حذف کلمه "فجر" از عنوان آن خبر داد و گفت مجلس تلاش خواهد کرد جلوی این تغییر نام را بگیرد.

 

حسن بنیانیان، رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در برنامه تلویزیونی "سینما معیار" این تغییر را "غیرمنتظره" خواند و وعده داد شورای عالی انقلاب فرهنگی از دولت بابت این تصمیم توضیح خواهد خواست.
دعوای کهنه با خانه سینما

گذشته از درگیری‌های همیشگی بر سر "ارزش‌ها"، به نظر می‌رسد بخشی از مخالفت‌های چهره‌های نزدیک به دولت قبل به سِمت آقای میرکریمی به عنوان مدیرعامل خانه سینما باز می‌گردد. یکی از رسانه‌های نزدیک به سازمان سینمایی دولت قبلی همزمان با مطرح شدن زمزمه‌های انتصاب آقای میرکریمی به عنوان دبیر بخش بین‌الملل جشنواره، تغییرات یاد شده را در تصمیمی در راستای "واگذاری تدریجی" این بخش به خانه سینما ارزیابی کرده بود.

 

جواد شمقدری، رئیس سازمان سینمایی دولت دهم نیز در بخشی از یادداشت اخیرش در سایت "سینماپرس" به آقای میرکریمی به عنوان یکی از مدیران خانه سینما حمله کرده و نوشت: "فراموش نکنیم در دوران مسئولیت چه کسی در خانه سینما بود که عمده هویت انقلابی و اسلامی اساسنامه خانه سینما محو گردید. تا جایی که شرط اعتقاد به نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی در ماده یازدهم اساسنامه از شروط عضویت در هیأت مدیره حذف شد و امروز تحت مسئولیت دبیری همان فرد، عنوان فجر از مهمترین جشنواره فیلم کشور حذف می گردد".

 

آقای میرکریمی در واکنش به انتقادات در صفحه فیس‌بوک خود نوشته که علاقه‌ای به شرکت در مسابقه "خود بیش ارزش‌مدارپنداری" ندارد و شان خود را " در حد پاسخ گویی به آدم‌های مریضی که پشت این جوسازی‌ها هستند" پایین نخواهد آورد.

با بالا گرفتن دعواها بر سر وجود یا عدم وجود کلمه "فجر" در نام جشنواره، آنچه بدان پرداخته نمی‌شود چند و چون برگزاری این جشنواره توسط دبیر جدید و راهبردهایی‌ست که بکارگیری آنها می‌تواند ارتقا کیفی مهم‌ترین رویداد سینمایی ایران را در پی‌داشته باشد.

 

برخی از منتقدان تغییر نام ناگهانی یک جشنواره بعد از بیش از سه دهه را حرکتی عاقلانه نمی دانند و یا برگزاری آن در دو زمان متفاوت را قدمی در راستای بهبود کیفیت نمی‌بینند اما بیشتر دست‌اندرکاران سینما معترفند که حتی پیش ازین تغییر نام نیز شیوه برگزاری این جشنواره "بین‌المللی" شباهتی به هیچ کدام از رویدادهای سینمایی استاندارد جهان نداشته است.

 

در بخش بین‌الملل جشنواره فجر نه تنها برخلاف سایر جشنواره‌های معتبر آثار متناسب با صلاحدید برگزارکنندگان سانسور می‌شوند، بلکه به دلیل محدودیت‌ها بسیاری از فیلم های روز جهان اساسا قابلیت نمایش را نمی‌یابند و فیلمسازان معتبر هم معمولا به حضور در این جشنواره علاقه‌ای نشان می‌دهند. دولت جدید - حتی اگر جنجال‌های تغییر نام این جشنواره فروکش کند- راهی دراز و دشوار برای تبدیل "جشنواره بین‌المللی فیلم ایران" به یک جشنواره استاندارد بین‌المللی در پیش خواهد داشت.